درباره بازگشت به توافق هسته‌ای اوباما

نویسنده: رانیا مصطفی

دیپلماسی ایرانی: جهان در آستانه احیای توافق هسته‌ای (نسخه اوباما) در ماه آینده، طبق پیش بینی‌های ایران است. این اتفاق بعد از آن می‌افتد که دو طرف اصلی یعنی تهران و واشنگتن با میانجی گری اروپا کمی نرمش از خود نشان دادند.

این توافق موقتی، واقعی اما شکننده است زیرا هر کدام از طرف‌ها می‌توانند درهر زمانی از آن خارج شوند و به شرایط قبل از توافق برگردند. همچنین این توافق تحولی را از میان نمی‌برد که طی آن تهران به ساخت سلاح اتمی نزدیک شده است.

توافق اوباما در اصل داد و ستدی با ایرانی‌ها بود. به این ترتیب که تحریم‌های بین المللی، آمریکایی و اروپایی علیه ایران لغو شد تا در مقابل برنامه مسالمت آمیز هسته‌ای این کشور بدون آگاهی جامعه بین المللی یک سال قبل از آن به برنامه نظامی تبدیل نشود.

موضوع هسته‌ای ایران برای دولت بایدن مهم است؛ اما در مقایسه با تمرکز روی مقابله با صعود اقتصادی چین، حل و فصل پیامدهای حمله روسیه به اوکراین از جمله بحران انرژی در جهان در دستور کار این کشور تحت عنوان اولویت قرار ندارد. این مسئله باعث می‌شود بایدن شکل توافق 2015 را بپذیرد که توافق آرامش موقتی و مرحله‌ای با ایران است.

این شکل از توافق ضعیف تر از توافق اوباما است؛ زیرا ایران نسبت به سال 2015 قوی‌تر شده است. به این ترتیب که غنی سازی را با غنا و حجم بیشتری انجام می‌دهد و تنها چند روز با ساخت بمب اتم در صورتی که اراده کند، فاصله دارد. نفوذ این کشور نیز در منطقه از قبل بیشتر است.

ایران به صد میلیارد دلار دارایی بلوکه شده به علت تحریم ها و تضمین سرمایه گذاری خارجی دست پیدا خواهد کرد بدون این که دستاوردهایش در برنامه هسته‌ای در معرض خطر قرار گیرد چرا که در صورت خروج دوباره آمریکا از توافق می‌تواند آنها را از سرگیرد. دو طرف مسئله حذف سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی را کنار گذاشتند؛ اما این امر به معنای ادامه تحریم‌های اقتصادی شرکت‌های مرتبط به آن نیست.

این شکل از توافق میان واشنگتن و تهران که سه کشور اروپایی (فرانسه،انگلیس و آلمان) به علاوه روسیه و چین در آن شریک هستند به معنای این است که جامعه بین المللی از جمله اسرائیل قدرت اتمی نظامی ایران را به عنوان عمل انجام شده به رسمیت می‌شناسند و بر همین اساس با آن تعامل می‌کنند.

مخالفت اسرائیل با این توافق به معنای عدم اعتراف به این مسئله نیست که ایران در سطح هسته‌ای مسلح شده است. ملاحظات انتخاباتی وجود دارد؛ اما مهمترین مسئله این است که مخالفت اسرائیل با توافق حق دفاع از خود و ادامه عملیات خرابکارانه در داخل این کشور و حملاتش در سوریه را به تل آویو اعطا می‌کند.

در اختیار داشتن سلاح اتمی از سوی تهران به معنای امکان استفاده از آن در سایه در اختیار داشتن این سلاح از سوی چندین قدرت بزرگ نیست؛ اما قدرت نمادین دارد که باعث می شود ایران به عنوان کشوری در منطقه دیده شود که باید در محاسبات مد نظر قرار داده شود.

منبع: العربی الجدید / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11