میانجی اروپایی در سفر به تهران چه با خود می‌برد؟

نویسنده: میشال ابونجم

دیپلماسی ایرانی: پیش بینی نتیجه سفر انریکه مورا، هماهنگ کننده اروپایی مذاکرات وین به تهران که با هدف خارج کردن پرونده هسته ای ایران از بن بست صورت می گیرد، کار دشواری است. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش از سفر مورا به تهران گفته بود که این سفر «آخرین تیر کمان» میانجی اروپایی برای تکمیل مسافت باقیمانده تا دستیابی آمریکا و ایران به تفاهم و امضای توافقنامه تعدیل شده هسته ای است که موجب بازگشت ایران به اجرای تعهدات هسته ای و لغو تحریم های آمریکا می شود. 

سعید خطیب زاده در کنفرانس خبری روز دوشنبه خود از ادامه داشتن تماس ها بین ایران و آمریکا از طریق میانجی اروپایی خبر داد و در عین حال برای کاهش انتظارات از نتیجه دیدار مورا با علی باقری کنی گفت که سفر مورا به تهران به این معنا نیست که او حامل پیام جدیدی بعد از توقف مذاکرات است. او قبلا گفته بود که این سفر پیشرفت مذاکرات در جهت صحیح را موجب می شود. سخنان ضد و نقیض خطیب زاده نوعی سردرگمی ایجاد می کند که شاید عمدی باشد. 

منابع اروپایی در پاریس معتقدند جنگ اوکراین موجب شد نگاه ها از پرونده هسته ای ایران منحرف شود و ایران نفس راحتی بکشد چرا که از فشار طرف های غربی که تاکید داشتند ایران به آستانه ساخت سلاح هسته ای رسیده، کاسته شده است. به گفته این منابع، ایران طولانی شدن این روند را به نفع خود می داند زیرا می تواند به پیشبرد برنامه هسته ای خود ادامه دهد و بعدا از این پیشرفت به عنوان ابزار فشار در مذاکره با غرب استفاده کند. ایران همچنین باور دارد که توسل به نیروی نظامی برای تضعیف یا توقف برنامه هسته ای ایران بعید است زیرا واشنگتن و کشورهای اروپایی بر موضوع اوکراین متمرکز هستند و در شرایطی نیستند که جبهه جدیدی با ایران بگشایند. 

موانعی که در مسیر دستیابی به توافق هسته ای جدید است، فقط به ایران مربوط نمی شود بلکه به فضای سیاسی در ایالات متحده آمریکا هم ارتباط دارد. مخالفت ها با حذف نام سپاه پاسداران از فهرست سازمان های تروریستی در مجلس سنا و مجلس نمایندگان آمریکا افزایش یافته است. همچنین با نزدیک شدن به زمان انتخابات میان دوره ای آمریکا، دولت جو بایدن نمی خواهد اقدامی انجام دهد که با این میزان مخالفت از سوی جمهوری خواهان و دموکرات ها و متحدان واشنگتن در خاورمیانه مواجه است. آنچه موضع آمریکا را دشوارتر می کند این است که ایران حاضر نیست در برابر موافقت واشنگتن با خواسته اش درباره سپاه پاسداران، امتیازی به آمریکا بدهد. 

این باور وجود دارد که علاوه بر موضوع وجود سپاه پاسداران در فهرست تروریسم، درخواست ایران برای دریافت تضمین از آمریکا برای خارج نشدن مجدد از توافق هسته ای و بازگرداندن تحریم ها نیز مانعی جدی در برابر دستیابی به تفاهم است. این در حالی است که دست دولت آمریکا در این زمینه بسته است و نمی تواند توافق هسته ای را به شکل معاهده الزام آور به کنگره ارائه کند. قول آمریکا برای انتشار بیانیه ای که در آن تعهد می دهد مجددا تحریمی علیه ایران وضع نخواهد کرد، برای ایران راضی کننده نیست زیرا اعتبار چنین تعهدی فقط تا پایان ریاست جمهوری بایدن است. وجود برخی مسائل حل نشده بین ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص یافت شدن مواد هسته ای در سه منطقه در ایران نیز مانع دیگری است که دستیابی به تفاهم نهایی را به تعویق می اندازد.

منبع: الشرق الاوسط / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11