فراز و فرودهای روابط تهران – پاریس در دوران ریاست جمهوری امانوئل مکرون

دیپلماسی ایرانی – در حالی فرانسوی ها از امروز خود را برای دور اول انتخابات ریاست جمهوری آماده می کنند که به نظر می‌رسد شانس امانوئل مکرون برای ورود مجدد به الیزه بیشتر از دیگر نامزد ها باشد. یکی از مهمترین شاخصه‌های مکرون و دولت وی در ۵ سال گذشته به ارتقاء سیاست خارجی فرانسه بازمی‌گردد؛ سیاست خارجی که در قبال ایران نسبت به دوره سارکوزی و به خصوص اولاند تغییر چشمگیر و معناداری پیدا کرد. در این بین روی کار آمدن دونالد ترامپ و دو اقدام وی (خروج از برجام و ترور سردار سلیمانی) سبب شد که روابط ایران و فرانسه دچار فراز و فرودهایی شود. در این رابطه «شرق» در گفت وگویی با سیدوحید کریمی، سفیر ایران در نامیبیا، عضو گروه اروپا/آمریکای دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه و تحلیلگر ارشد مسائل فرانسه به بررسی دقیق تر روابط تهران – پاریس در دوران ریاست جمهوری اموئل مکرون پرداخته است که در ادامه می خوانید:

 پیش از پرداختن به موضوع محوری گفت وگو با حضرتعالی ابتدا نگاهی به اهمیت روابط ایران و فرانسه داشته باشیم. با وجود آنکه پاریس در کنار بروکسل کانون و موتور محرکه سیاسی و دیپلماتیک اتحادیه اروپا به شمار می رود و همچنین با در نظر گرفتن این واقعیت که فرانسه کلیدی ترین شریک اقتصادی و تجاری اروپایی ایران به شمار می رود، چنانیکه حضور شرکت های خودروسازی و نفتی مانند پژو، توتال و ... موید آن است، اما روابطی ایران و فرانسه در ابعاد مختلف سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی، تجاری و ... چه اهمیتی برای دو کشور دارد؟

بخشی از پاسخ به سوال شما در پرسشتان وجود دارد. به هر حال چون پاریس در کنار بروکسل موتور پیشران  و رهبر سیاسی - دیپلماتیک اتحادیه اروپا به شمار می‌رود قطعاً برقراری و تداوم رابطه با فرانسه و تلاش برای بهبود، تعمیق و گسترش روابط با کاخ الیزه در همه ابعاد و سطوح برای جمهوری اسلامی ایران دارای اهمیت است و به دنبال آن اگر شاهد روابط حسنه با این کشور باشیم تاثیرات مثبت خود را در حوزه سیاست خارجی دارد. البته همانطور که می دانید روابط ایران با این فرانسه قدمتی دیرینه دارد که از زمان صفویه آغاز شده است. از آن زمان تا به اکنون با وجود برخی موانع، چالش ها و مشکلات که روابط دو کشور را با شدت و ضعف همراه کرده، این روابط تقریبا روابط رو به رشدی بوده است. اگرچه شیب و شتاب رشد روابط بین ایران و فرانسه به خصوص در حیات 43 ساله جمهوری اسلامی ایران قابل دفاع نیست. در آن سوی داستان فرانسه نیز به دلیل آنکه ایران را یک قدرت منطقه ای و قطب اقتصادی می دانست همیشه روابط خود را با تهران در یک مسیر ثابت پیش برده است. با این وجود متاسفانه نوع دیپلماسی ضعیفی که ایران داشت سبب شد تا فرانسه به عنوان کلید توسعه روابط جمهوری اسلامی با اتحادیه اروپا عملا در حاشیه قرار گیرد، در حالیکه اصل حفظ و تحقق منافع ملی در دیپلماسی آن است که کشورهای کلیدی باید در صدر و اولویت توسعه روابط باشند.

در یک یک نگاه آسیب شناسانه پیرامون ضعف دیپلماتیک تهران برای ارتقاء روابط با پاریس که به آن اشاره کردید مشخصا چه عامل یا عواملی سبب ایجاد چنین ضعفی در سیاست خارجی ایران در بهبود روابط با فرانسه بوده است؟

من مهمترین عامل را ضعف و تشتت عملکرد دیپلماسی ایرانی می دانم که این مهم خود ناشی از «چیدمان بد» کادر دیپلماتیک است. 

 یعنی به باور شما چیدمانی بد کادر دیپلماتیک سبب تضعیف سیاست خارجی ایران در خصوص تقویت مناسبات با فرانسه شده است یا اساساً نگاه بدبینانه تهران به اروپا به عنوان بخشی از غرب این سکون در مناسبات تهران - پاریس ایجاد کرده است؟

 خیر. اتفاقا به نظر من جمهوری اسلامی ایران، هم به جایگاه و نفوذ اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی و به خصوص فرانسه واقف است و هم تلاش هایی برای بهبود و ارتقاء روابط تهران - پاریس انجام داده است، اما چیدمان بد کادر دیپلماتیک خسارات بسیار جدی به سیاست خارجی و دیپلماسی ایران با محوریت روابط دو کشور ایران و فرانسه ایجاد کرده است؛ خساراتی که شاید برای جبران آن به سال‌ها فرصت نیاز باشد. با اینحال متاسفانه در این بین وزارت امور خارجه توجه جدی به تعیین سفرای تخصصی و آشنا به محل ماموریت خود ندارد. آن هم در شرایطی که مقام معظم رهبری همواره به مسئله تخصصی شدن و دانش بنیان کردن امور کشور تاکید داشته است. این نگاه فقط در علوم تجر و یا تولید کاربرد ندارد، بلکه در مورد سیاست خارجی و علم دیپلماسی هم صدق می کند. ما باید سیاست و سیاست خارجی را به عنوان یکی از شاخه های حساس علوم انسانی در یک مسیر دانش بنیان قرار دهیم تا در نهایت سفرایی کارآزموده به محل ماموریشتان بفرستیم که با تحرکات دیپلماتیک در کشورها روابط انها را با جمهوری اسلامی ایران در ابعاد مختلفی دیپلماتیک، اقتصادی، تجاری، فرهنگی و ... افزایش دهد که بی شک با چنین نگاهی نهایتا دیپلماسی به تحقق منافع ملی کمک شایانی می کند. این مهم در خصوص برخی کشورهای کلیدی مانند فرانسه که عملاً سکاندار سیاست خارجی و دیپلماسی اتحادیه اروپا هستند باید به طریق اولی مد نظر وزارت امور خارجه قرار گیرد.

اجازه دهید این تحلیل شما را قدری به چالش بکشیم چرا که به نظر می رسد ما شاهد یک وضعیت پارادوکسیکال در روابط ایران و فرانسه هستیم. از یک طرف مناسبات اقتصادی و تجاری تهران و پاریس بسیار جدی است و کسی منکر نفوذ و تاثیر شرکت های خودروسازی و نفتی فرانسه در ایران نیست، اما در عین حال با وجود آنکه مقر سازمان مجاهدین خلق در لیبرتی است، اما سال هاست که فرانسه به میزبان و کانون مانورهای این فرقه تروریستی بدل شده است. ذیل این نکته آیا این وضعیت پارادوکسیکال در تضعیف دیپلماسی ایران برای تقویت مناسبات با فرانسه تا چه اندازه اثر گذار بوده است؟

ببینید اگر این مسئله را ملاک تضعیف دیپلماسی ایران برای تقویت مناسبات با فرانسه قرار دهیم قطعاً بیش از آنکه پاریس متهم باشد باید به انگلستان تاخت. چون از گروه های جدایی طلب با هدف تجزیه ایران گرفته تا گروه های تندروی مذهبی مانند شش امامی ها، زیدی ها، شیرازی ها و ... همگی در انگلستان با هدف ضربه زدن به جمهوی اسلامی جمع شده‌اند. همین سه سال پیش بود که فرقه شیرازی ها به سفارت جمهوری اسلامی ایران در انگلستان به عنوان بخشی از خاک ایران حمله کردند و پرچم ایران را پایین کشیدند. مضافا اکثر قریب به اتفاق رسانه های فارسی زبان معاند جمهوری اسلامی ایران در انگلستان فعالیت دارند. لذا اتفاقاً باید بریتانیا بیشتر مورد مواخذه ایران قرار گیرد تا فرانسه؛ البته من بنایی برای تطهیر پاریس و کاخ الیزه در جهت حمایت از منافقین ندارم، اما باید نگاهی واقع بینانه را ملاک تحلیل قرار داد چرا که این منطق صفر و صدی در سایه پارامتری که از آن به عنوان «وضعیت پارادوکسیکال» یاد کردید در عرصه سیاست خارجی معنا ندارد. ما نمی‌توانیم کشورها را یا دوست صددرصدی و یا دشمن صددرصدی بدانیم. برای مثال همین امروز شاهد اختلافات و رقابت های گسترده چین و آمریکا در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی، دیپلماتیک و حتی نظامی هستیم. اما در عین حال چین مهمترین شریک تجاری ایالات متحده قلمداد می شود که بالاترین سطح صادرات و واردات را دارد. پس برخی اختلافات در سر جای خود وجود دارد، کما اینکه این اختلافات در روابط همه کشورها، حتی کشورهای متحد دیده می شود، ولی منافع ملی ایجاب می کند به جای تمرکز و تاکید روی اختلافات باید بر نقاط مشترک مانور داد تا با ایجاد فصل نوینی در روابط با کشورها، منافعی را برای خود ایجاد کنیم. اساسا هنر دیپلماسی این است که از دل تضادها منافع کشور را بیرون بکشیم.

از دل همین کالبدشکافی روابط ایران و فرانسه به بررسی کارنامه عملکرد مکرون طی ۵ سال گذشته با محوریت روابط تهران - پاریس  تمرکز کنیم. در این رابطه یه نظر می‌رسد روی کار آمدن دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا و اقدامات و تصمیمات وی به خصوص خروج از برجام در ۱۸ اردیبهشت ۹۷ و یا ترور سردارسلیمانی عملاً روابط ایران و فرانسه را در دوره ریاست جمهوری مکرون تحت‌الشعاع قرار داد. ارزیابی حضرتعالی در این باره چیست؟

من معتقدم پیش از آنکه روی کار آمدن دونالد ترامپ و یا اقدامات وی در خصوص برجام و ترور سردار سلیمانی باعث سکون و افول در روابط ایران و فرانسه شود به نظر من نوعی تضاد و تشتت تداخلی در ایران عملاً سیاست خارجی را در یک منگنه پیرامون نگاه به غرب قرار داد. همانگونه که در پاسخ به سوالات قبلی اشاره کردم متاسفانه چینش و چیدمان بد کادر دیپلماتیک ما در برخی کشورهای کلیدی و نیز برخی اتفاقات در دوره ریاست جمهوری امانوئل مکرون مانند اتفاقی که برای یکی از دیپلمات‌های ما در فرانسه روی داد و به دنبالش سفیر جمهوری اسلامی ایران از این کشور فراخوانده شد و بعد از آن فردی کم تجربه و یا بی تجربه به عنوان سفیر جدید ایران به فرانسه اعزام شد شرایطی را رقم زد که بر کمرنگ شدن روابط ایران و فرانسه در دوره مکرون اثرگذار بود. البته که بی‌شک روی کار آمدن دونالد ترامپ و تصمیمات او هم سایه سنگینی بر روابط ایران با تمام کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای داشت. 

 به دنبال جمله پایانی شما پرسش کلیدی که ذهن را درگیر می کند به چرایی ناتوانی مکرون در کاهش تنش بین ایران و ایالات متحده باز می گردد. بعد از خروج دونالد ترامپ از برجام تلاش های میانجی گرایانه بین المللی گسترده ای، حداقل با هدف مدیریت تنش بین تهران و واشنگتن شکل گرفت. از تلاش های بازیگران منطقه‌ای مانند عراق، عمان و کویت گرفته تا تحرکات دیپلماتیک فرامنطقه ای کشورهایی چون سوئیس و ژاپن که حتی به سفر (۲۲ خرداد ۹۸/ ۱۲ ژوئن ۲۰۱۹) آبه شینزو، نخست وزیر سابق ژاپن به تهران منجر شد. اما در این بین به نظر می رسد بیشترین و جدی ترین تلاش ها و تحرکات دیپلماتیک میانجی گرایانه به فرانسه و شخص مکرون باز می گردد که آن هم بی نتیجه ماند. حال به باور شما چرا رئیس جمهور فرانسه در پنج سال گذشته که کلیددار کاخ الیزه بود به توفیقی در این زمینه دست پیدا نکرد؟

در یک پاسخ کوتاه می‌توان اینگونه گفت که بعد از خروج دونالد ترامپ از برجام و تحولاتی که به دنبال آن در مناسبات ایران و ایالات متحده شکل گرفت که با ترور سردار شهید حاج قاسم سلیمانی به اوج رسید، تنش تهران و واشنگتن به نقطه «میانجی ناپذیر» رسیده بود. لذا نه تنها کشورهای فرامنطقه ای و منطقه ای در تلاش های مجزا و البته موازی نتوانستند برای مدیریت و کاهش تنش بین ایران و ایالات متحده آمریکا اقدام ملموسی صورت دهند که من معتقدم حتی اگر در آن زمان تمام این کشورها در یک اتحاد دیپلماتیک، میانجیگری گروهی را هم در دستور کار قرار می دادند عملاً هیچ توفیقی به دست نمی آوردند. چون در آن زمان رفتار دونالد ترامپ در قبال ایران و پاسخ تهران هرگونه تلاش میانجی گرایانه فردی و جمعی در صحنه و عرصه بین المللی را به شکست می کشاند. 

 پس به چه دلیل با تغییر دولت‌ها در تهران و واشنگتن و روی کار آمدن دولت بایدن و سیدابراهیم رئیسی باز هم مکرون کارنامه قابل قبولی در میانجیگری ایران و ایالات متحده ندارد؟
 
واقعیت امر آن است که هر چند امروز وضعیت قدری متفاوت از دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ است، اما اکنون هم شرایط برای میانجیگری و ایران و ایالات متحده چندان مساعد نیست.

 چرا؟

چون تا زمانی که مذاکرات برجام توافق به توافق نرسد و کماکان گفت وگوهای غیرمستقیم تهران واشنگتن در هتل کوبورگ در جریان باشد کشورها نمی‌توانند برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا اقدام ملموسی انجام دهند. لذا مکرون در دوره جدید روی کار آمدن بایدن و رئیسی هم نتوانست میانجی گری خود را به نتیجه برساند. از طرف دیگر این نکته هم باید مدنظر قرار گیرد که بعد از اقدام مذبوحانه ترامپ در ترور سردار سلیمانی و پاسخ موشکی جمهوری اسلامی ایران در حمله به عین الاسد، وضعیت نه تنها به یک نقطه میانجی ناپذیر رسیده بود، بلکه امکان وقوع یک درگیری و ناامنی گسترده در منطقه و جهان احساس می شد. از این رو بود که در کنار عراق، کویت، عمان، سوئیس و ژاپن شاهد آن بودیم که فرانسه و شخص مکرون هم تلاش ها و تحرکات دیپلماتیک گسترده‌ای را در آن زمان به کار بست که اگر نمی تواند روابط ایران و آمریکا را به یک نقطه با ثبات سوق دهد، حداقل از وقوع درگیری و جنگ مستقیم و تبعات بعدی آن جلوگیری کند.

-    سوال کلیدی دیگر در همین زمینه آن است که آیا مکرون می‌توانست از فرصت هایی مانند سفر ۳ شهریور ۹۸/ ۲۵ آگوست ۲۰۱۹ محمدجواد ظریف به «بیاریتس» در جریان نشست جی ۷، یا دیدار مهرماه ۹۸/ سپتامبر ۲۰۱۹ با روحانی در سازمان ملل و ... بهتر استفاده کند؟

خیر چون بدشانسی مکرون آن بود که ریاست دوران جمهوری اش با شدیدترین برهه تقابل آمریکا و ایران تقارن داشت. لذا رئیس جمهور فرانسه عملا نمی توانست حتی برای منافع پاریس هم که شده تنش بین تهران و واشنگتن را مدیریت کند. کما اینکه هیچ کشور دیگری در این امر موفق نبود. هرچند در راستای پرسش قبلی‌تان من هم معتقدم در مقطع ریاست جمهوری ترامپ هیچ کشور و هیچ فردی به اندازه فرانسه و شخص مکرون به دنبال میانجیگری بین ایران و آمریکا نبود.

یکی از محورهای تلاش و تحرک دیپلماتیک مکرون برای تداوم حیات برجام به ایجاد برخی ساز و کارهای تجاری و مالی با ایران از S.P.V گرفته تا اینستکس (INSTEX) باز می گردد که عملا هیچ کدام از آنها محقق نشدند. از دید شما چرا مکرون همچنانی که در حوزه میانجیگری ایران و آمریکا ناموفق بود نتوانست برای تحقق و پیشبرد ابتکار عمل های خود و کشورهای اروپایی گامی موثر بردارد، به خصوص آنکه در سال نخست اشاره شد پاریس در کنار بروکسل رهبر و موتور محرکه سیاسی و دیپلماتیک اتحادیه اروپا به شمار می روند؟

چون ابتدا به ساکن اگرچه بعد از خروج ترامپ از برجام تنها شاهد اعمال تحریم های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران بودیم و هیچ نهاد و سازمانی نظیر سازمان ملل، شورای امنیت، اتحادیه اروپا و ... با این تحریم‌های دولت ترامپ همراهی نکرد، اما شدت، وسعت و گستردگی این تحریم‌ها به قدری پررنگ بود که نه تنها فرانسه به تنهایی که حتی اتحادیه اروپا در مجموع ۲۷ کشور عضو خود نتوانست اقدامی را برای تداوم روابط اقتصادی با ایران، ذیل برجام را اجرایی کند. همچنانی که دو ابرقدرت اقتصادی یعنی چین و نظامی یعنی روسیه هم نوعی تمکین در برابر تحریم های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران را در دستور کار قرار دادند. به همین دلیل اگر چه فرانسه و دیگر کشورها پیشنهادها و ابتکار عمل هایی مانند S.P.V و INSTEX را مطرح کردند، اما سایه تحریم ها و سیاست فشار حداکثری به قدری سنگین بود که هر کشور که به دنبال برقراری روابط با ایران در حوزه اقتصادی و تجاری می‌بود با تحریم‌های آمریکا روبرو می‌شد. لذا در کمترین زمان ممکن شاهد خروج گسترده شرکت های و موسسات خارجی از ایران بودیم، همچنانی که پژو و یا توتال همکاری خود را با ایران قطع کردند. از طرف دیگر چون شرکت ها، بانک ها، موسسات و نهادهای مالی در اروپا و فرانسه به صورت خصوصی اداره می شوند و دولت کنترلی روی روابط آنها با کشورها ندارد مکرون نتوانست علیرغم حمایت های سیاسی و دیپلماتیکش، این شرکت ها و بانک ها را وادار به برقراری روابط با ایران در زمان سیاست فشار حداکثری آمریکا کند. چون با جریمه های سنگین و تحریم‌های کاخ سفید مواجه می شدند. در عین حال باید بپذیریم حجم روابط و مناسبات اقتصادی و تجاری فرانسه و اروپایی ها با ایالات متحده به عنوان غول اقتصادی جهان به مراتب بیشتر از سطح مناسبات تجاری ایران و فرانسه است. پس منطقه حکم می کند در دوراهی بین ایران و آمریکا، فرانسه در مسیر واشنگتن قرار گیرد.

یکی از شاخصه های مکرون در پنج سال حیات دولتش توجه به دیپلماسی بود به خصوص آنکه در دوره سارکوزی و مشخصا اولاند شاهد انفعال فرانسه در جامعه جهانی بودیم. در این بین مکرون تحرکات دیپلماتیک جدی را در منطقه خاورمیانه و به خصوص شامات (سوریه و لبنان) انجام داد. از این منظر نگاه دولت مکرون به منطقه غرب آسیا با محوریت لبنان، آن هم بعد از انفجار بندر بیروت تا چه اندازه به اختلافات بین تهران و پاریس دامن زد؟

تحلیلی که در سوالتان مطرح کردید کاملاً درست است. نوع فعالیت های فرانسه در خاورمیانه و به خصوص منطقه شامات یعنی حوزه استعماری سنتی فرانسه در دوره مکرون باعث شد که اختلافاتی بین تهران و پاریس شکل گیرد. به هر حال دولت مکرون محور سیاست خارجی روی تقابل با برخی نیروهای همسو با ایران مانند حزب الله در جریان انفجار بندر بیروت قرار داد تا جایی که شاهد سفر خود مکرون به لبنان بودیم. در این بین بسیاری این ارزیابی را دارند که آن سفر عملاً برای ایجاد هجمه دیپلماتیک و رسانه علیه حزب‌الله لبنان با هدف مقصر جلوه دادن در انفجار بندر بیروت بود. پس این نگاه خود به خود در روابط ایران و فرانسه تنش زاست. اما با تمام این تفاسیر جا دارد یک نکته کلیدی را یادآور شوم. همانگونه که در سوال های قبلی اشاره کردم هنر دیپلماسی خارج کردن فرصت ها از دل اختلافات است. بنابراین با وجود برخی تناقضات در سیاست خارجی ایران و فرانسه ما باید به جای تاکید روی این مسائل اختلافی بر منافع مشترک مانور دهیم. بنابراین همانگونه که مانند روسیه توانستیم یک تحرکات مشترک را در سوریه سامان دهیم، می‌توانستیم و حتی من بر این باورم که اکنون هم می توانیم با فرانسوی ها هم نظیر این اقدامات را در لبنان پی بگیریم. ما حتی با آمریکایی در سقوط صدام و یا تحولات افغانستان در مقاطعی مشارکت کردیم. پس تابویی برای ایران وجود ندارد که بخواهد با فرانسه در لبنان یک فصل مشترک تعریف کند.

دوره پنج ساله ریاست جمهوری مکرون علاوه بر تقارن با دولت روحانی به یک سال اول دولت رئیسی هم کشیده شد. در ادامه این نکته شما اعلام موجودیت پیمان امنیتی و دفاعی بین سه کشور ایالات متحده آمریکا، استرالیا و انگلستان موسوم به پیمان AUKUS سبب تیرگی در روابط واشنگتن پاریس شد، چرا که این پیمان لغو قرارداد ۶۶ تا ۹۰ میلیارد دلاری شرکت فرانسوی با استرالیا در زمینه ساخت زیردریای انجامید. شما جزو آن دسته از کار‌شناسانی بودید که تاکید داشتید این اتفاق یک فرصت بی بدیل را در اختیار جمهوری اسلامی ایران برای ترمیم روابط خود با فرانسه ایجاد کرده است. این فضا به قدری مساعدتی که حتی می توان به امضای قراردادهای تسلیحاتی و خرید جنگنده از پاریس کشیده شود. با این تفاسیر آیا دولت سیزدهم و در کل جمهوری اسلامی در قبال تبعات  AUKUS فرصت سوزی کرد؟

قطعاً. زمانی که در این مصاحبه چندین و چندبار بر خسارات چیدمان بد کادر دیپلماتیک در کشورهای کلیدی و حساس مانند فرانشه اشاره می کنم به همین دلیل است. شاید در وهله اول این‌گونه ارزیابی شود که ادعای استفاده از این فرصت برای ارتقاء روابط تجاری ایران با فرانسه و امضای قراردادهای تسلیحاتی ایران ایده آل و فراواقعی باشد، اما اگر یک دیپلمات حرفه ای بتواند با یک طرح درست و دقیق شرایط را پیش ببرد می‌تواند در این خصوص به توفیقاتی دست پیدا کند. اما متاسفانه ما این فرصت سوزی را داشتیم. چون در فضایی که شاهد شکاف و گسل سیاسی و دیپلماتیک بین فرانسه با انگلستان، استرالیا و آمریکا بودیم و لندن سعی می‌کرد با نگاه انگلوساکسونی مدنظرش مدیریت را از اتحادیه اروپا بگیرد، تهران می‌توانست بهترین استفاده را برای منافع خود داشته باشد و با ارسال یک هیئت دیپلماتیک مناسبات خود را با اتحادیه اروپا با محوریت فرانسه افزایش دهد. چون فرانسه این توان را دارد که یک راه حل سوم و یک گروه سوم را تشکیل دهد؛ سیاستی که در زمان دو گل پی گرفته شد، اما متاسفانه در زمان سارکوزی و اولاند به حاشیه رفت. به همین دلیل اکنون فرانسه یک دوران بی هویتی را در تعاملات بین المللی تجربه می کند که از یک سو با واگرایی در اتحادیه اروپا همزمان شده است و از آن سو برخی برنامه ها مانند تشکیل ارتش اروپایی هم عملاً به بن بست رسیده است، حتی کشورهایی مانند چک، لهستان و دیگر کشورهای اروپای شرقی هم سیاست‌های فرانسه و بروکسل را نادیده می‌گیرند. بنابراین یک فرصت مغتنم و خوبی در اختیار ایران قرار گرفته بود به ویژه که فرانسوی ها اعتقاد دارند نظام بین الملل یک دهکده جهانی نیست، بلکه حالت کوچک‌تری مانند یک خانه وسیع (la maison) پیدا کرده است، خانه ای که به دلیل شدت بالای درهم تنیدگی مناسبات کشورها با همدیگر عملاً همه در یک مکان گرد هم آمده اند. در این شرایط ایران با استفاده از پتانسیل های دیپلماتیک خود و همچنین استفاده از ظرفیت کشورهایی در جنبش غیرمتعهدها می تواند نسبت به تقویت مناسبات با پاریس اقدام کند.

با این اوصاف کارنامه مکرون در حوزه روابط با ایران طی ۵ سال گذشته را قابل دفاع می دانید؟

 اگر برخی واقعیات را در نظر بگیریم و در عین حال این نکته کلیدی را هم در تحلیل خود بگنجانیم که ریاست جمهوری مکرون با سخت ترین مقطع تقابل ایران و آمریکا همراه بود تا جایی که تلاش جامعه جهانی در توسعه و تداوم روابط با جمهوری اسلامی ایران، ذیل سیاست فشار حداکثری ایالات متحده به بن بست کشیده شد، من نمره قبولی را به مکرون، حداقل بابت تلاش در جهت میانجیگری بین آمریکا و ایران را می دهم. چون واقعاً مکرون تلاش خود را در دوران ریاست جمهوریش به کار بست که روابط دیپلماتیک، اقتصادی و تجاری اروپا و فرانسه بعد از خروج دونالد ترامپ از برجام تحت الشعاع تحریم ها قرار نگیرد منتهی این تلاش در زمانی بود که رئیس جمهور سابق آمریکا از برجام خارج شده بود، در ادامه سردار سلیمانی شهید شد و ...؛ پس واقعاً کاری از دست مکرون برای تقویت مناسبات با ایران طی پنج سال گذشته بر نمی آمد. ما که نمی توانیم یک سناریوی ایده‌آل را مطرح کنیم. به هر حال فرانسه و کل جامعه جهانی در رقابت ایران و آمریکا، نه می خواهند و نه می توانند جانب تهران را بگیرند، همچنانی که فرانسه و شخص مکرون هم چنین نظری دارد./شرق