جدال در دریای سیاه: از اوکراین متوقع تا اروپای متزلزل

دیپلماسی ایرانی: در حالی که تلاش های دیپلماتیک گسترده برای جلوگیری از جنگ به نتیجه نرسید و حملات ارتش روسیه به اوکراین آغاز شد ولی قدرت نرم غرب بویژه آمریکائی‌ها همچنان در تنور ادامه جنگ می دمند و خواهان تداوم فشار بر روسیه هستند. در همین راستا جو بایدن به همتای  اوکراینی خود در تماس تلفنی  گفته بود دیپلماسی و بازدارندگی روسیه ادامه دارد. وی همچنین بارها  وعده پاسخ سریع و قاطع آمریکا را با هماهنگی متحدانش در صورت حمله روسیه داده و رئیس جمهور اوکراین را مطمئن کرد که واشنگتن از حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین حمایت می‌کند. زلنسکی نیز به اهمیت تلاش های ایالات متحده برای تقویت حمایت بین المللی از اوکراین اشاره و از همکاری فعال با ایالات متحده در زمینه امنیتی و دفاعی که به تقویت توانمندی نیروهای مسلح اوکراین کمک می‌کند، قدردانی کرد.

همزمان اروپا نیز شانس خود را برای کاهش تنش به محک گذاشت و در همین راستا تلاش های دیپلماتیک  امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه برای جلوگیری از تشدید تنش در اوکراین و چند دور مذاکرات تلفنی و حضوری اش با ولادیمیر پوتین، اولاف شولز، و ولودیمیر زلنسکی و دوبار با جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا نتیجه نداد و جالب اینجاست که رئیس جمهور روسیه در لفظ تهاجمی‌به ماکرون گفته بود  که ارسال تسلیحات غربی به کی یف شرایط را برای اقدام تهاجمی احتمالی در دونباس ایجاد می‌کند. البته ریاست جمهوری فرانسه اعلام داشته که ما می خواهیم یک موضع هماهنگ و قوی با چشم انداز تحریم ها علیه روسیه در صورت حمله حفظ کنیم. و هدف تقویت حاکمیت و امنیت اوکراین است.

فرانسه به عنوان اولین قدرت نظامی و دیپلماتیک اتحادیه اروپا، برای فعالیتش در دریای سیاه و در مورد مسئله اوکراین و بحث در مورد ترتیبات استراتژیک در مرزهای شرقی اتحادیه اروپا انگیزه‌های بسیاری دارد چرا که موقعیت فرانسه به عنوان یک قدرت جهانی اجازه نمی دهد که نسبت به چنین بحرانی بی علاقه باشد، به خصوص که این کشور در دروازه‌های اروپا و در مجاورت مدیترانه شرقی قرار دارد؛ منطقه ای  که یکی از اولویت های سیاست خارجی و امنیتی پاریس است و  قصد اعزام نیرو به رومانی به نشان دادن ظرفیت فرانسه برای حضور در موازنه‌های استراتژیک منطقه ای مربوط می‌شود. در عین حال، که این رویکرد بخشی از استراتژی این کشور برای بر عهده گرفتن مسئولیت‌های اضافی در اتحادیه اروپا و اشغال فضای آزاد باقی مانده از خروج بریتانیا است.

اما شرایط در مورد آلمان متفاوت است یعنی موتور اقتصادی و صنعتی اروپا  از طریق سیگنال های داده شده، به وضوح نشان داد که می خواست منافع حیاتی همکاری با فدراسیون روسیه را حفظ کند. لغو ممنوعیت صادرات تسلیحات به اوکراین ارزش سیگنال سیاسی مهمی را دارد. ولی مذاکرات رهبران آلمان و روسیه در مسکو، علیرغم القای فضای آرامشی به بحران، نتوانست از جنگ جلوگیری نماید. لذا این کشور نیز با فشارهای اتحادیه به اعمال تحریم ها پیوسته و بزودی با بستن سوئیفت و آسمان کشورش بر هواپیماهای روسی موافقت خواهد نمود.

در بخش قدرت‌های کوچک‌تر، ایتالیا نگرانی کمتری دارد چرا که بخش قابل توجهی از محیط سیاسی و تجاری این کشور طرفدار روسیه است که از نگرش حمایتی بی‌قید و شرط اوکراین جلوگیری می‌کند و بنوعی برای  اروپا در یافتن راه سازش با روسیه  پنجره‌هایی باز نگه می دارد. در بین همسایگان کوچکتر  از سویی مجارستان، به ویژه در بحران پیرامونی دریای سیاه فعال بوده است و  سفر نخست وزیر ویکتور اوربان، همراه با وزیر امور خارجه برای انتقال پیام صلح به رهبران کرملین بود. در عین حال، تراکم توافق نامه‌های اقتصادی امضا شده در درجه اول  اهمیت سیاسی آشکار در چنین شرایط بحرانی برخوردار است  و از سوی دیگر، لهستان علیرغم حضور در گروه ویشگراد و نزدیکی ایدئولوژیک بین دولت ماتئوش موراویسکی و دولت ویکتور اوربان، در موقعیتی کاملاً متضاد قرار داشت.

از زمان تشدید بحران، رییس جمهور لهستان جهت اعلام حمایت و همبستگی مهمان  همتای اکراینی  بوده است. همچنین از گرجستان، کشور دیگری که در برابر هر گونه بحران بین غرب و فدراسیون روسیه بسیار آسیب پذیر است، بازدید کرده. تلاش  منطقه ای و نقش فعال ورشو با دعوت از بایدن رئیس جمهور ایالات متحده برای شرکت در رایزنی با متحدان اصلی اروپایی و همچنین با فعال کردن مجدد محور آلمان- فرانسه- لهستان مشهود می‌باشد و بدون شک در پشتیبانی از کیف از هیچ کمکی مضایقه نخواهد نمود . همچنین سفرمنطقه ای مارک روته، نخست وزیر هلند، به کیف و کیشینوف قابل توجه است. این احتمال وجود دارد که بخشی از استراتژی گسترده‌تر هلند پس از برگزیت این است که به عنوان یک قدرت میانه نقش آفرینی کند تا وجهه اروپایی خود را تقویت نماید. کشورهای بلغارستان و رومانی نیز با پذیرش تجهیزات گسترده ناتو و انواع رایزنی‌های سیاسی با مقامات اروپایی و آمریکا با اکراین اعلام همبستگی تمام عیار داشتند و در روزهای جنگ در جغرافیای اوکراین نقش مهمی در انتقال تجهیزات ناتو به این کشور دارند. در عین حال که بیشتر همسایه‌های غربی اوکراین مرزها را برای پذیرش مهاجران این کشور باز نموده و امکاناتی را برای پذیرش آنان تعبیه نموده اند.

بطور کلی، رویکرد اشغال نظامی در هزاره سوم کمتر با موفقیت روبه رو بوده و یک واقعیت مهم این است که در سال های اخیر اتحادیه اروپا دچار تشتت و تزلزل شده و سیاست خارجی مشترکی ندارد و سریع و راحت نمی‌تواند به بهبود اوضاع بحرانی و جنگی در مرزهای اوکراین کمک کند. در عین حال که رئیس کمیسیون اروپا و مسئول سیاست خارجی حمایت خود را از اوکراین اعلام کرده و  به روسیه درباره تشدید تحریم های سنگین هشدار داده ا ند، رویکردهای فرانسه، آلمان، ایتالیا، لهستان و مجارستان در ناتو علیرغم همبستگی تمام عیار پیمان آتلانتیک شمالی به همان اندازه متفاوت است؛  موضوعی که  در مصاحبه اخیر معاون دبیر کل ناتو  میرچا جوآنا با فرانس 24 نیز تصریح شده است.

به هر حال، حمایت های نرم محور اروپایی باعث شده تا مقامات کی یف بیش از مقابله سخت با روسیه به دنبال راه حلی دیپلماتیک حتی موقتی، باشند؛  اگر چه  با ادامه درگیری‌ها آخرین دریچه‌های مذاکره بسته می‌شود. کلام آخر این که چنانچه اوکراین بتواند تا چند روز دیگر در برابر ارتش روسیه مقاومت نماید حتما" شرایط برای یک جنگ فرسایشی فراهم تر خواهد شد و تشدید کمک های نظامی غرب شرایط را برای روسیه و اشغال کامل اوکراین سخت تر خواهد نمود. مهمتر این که آثار تحریم های اقتصادی و مالی ملموس تر شده و شاید تحرکات ضد جنگی جامعه مدنی روسیه را نیز تقویت نماید.