توافق، نه خیلی نزدیک نه خیلی دور

نویسنده: کارن دی‌یانگ (Karen DeYoung)

دیپلماسی ایرانی: به گفته‌ حاضران، گفت وگوهای بین ایران و قدرت‌های جهانی بر سر احیای توافق هسته‌ای به مرحله نهایی رسیده است و انتظار می‌رود تا پایان این ماه به نتیجه برسد. جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، هفته گذشته در سفر به واشنگتن گفت: «نمی‌دانم این (دور از گفت وگوها) یک، دو، سه هفته یا بیشتر طول خواهد کشید، اما آخرین دور از دیدارهای وین، قطعا گام‌های پایانی است».

به رغم توافق کلی مبنی بر ورود گفت وگوها به مرحله نهایی، نظرات در مورد نتیجه احتمالی بسیار متفاوت است. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات، که از زمان آغاز گفت وگوها در آوریل موضع خوشبینانه‌ای داشته است، هفته گذشته گفت که مذاکرات باید «در سریع‌ترین زمان ممکن و ترجیحا در ماه جاری» به نتیجه برسد. اولیانوف گفت که این مذاکرات «راهی طولانی» را سپری کرده و «به موفقیت بسیار نزدیک شده» است.

با این حال یک مقام آمریکایی خاطرنشان کرد که مسائل اصلی هنوز حل نشده باقی مانده‌اند. وی گفت مذاکرات هم هرگز «تا این اندازه به توافق نزدیک نبوده‌»، چرا که برخی پیشرفت‌ها حاصل شده و هم هرگز «تا این اندازه به شکست نزدیک نبوده»، چرا که زمان برای توافق از دست می‌رود، «هر دو گزینه هنوز بسیار محتمل است». 

این مقام آمریکایی که به‌شرط فاش نشدن نامش سخن می‌‌گفت، افزود: اما «با توجه به شرایطی که در آن قرار داریم، احتمال اینکه موفق نشویم بیشتر است». اما دولت جو بایدن گفته که تنها «چند» هفته تا رسیدن به توافق احتمالی باقی مانده است.

در روزهای اخیر، رسانه‌های نزدیک به جناح تندروی ایران این پیام را منتقل کرده‌اند که تهران متعهد است که به توافق بازگردد و رهبران ارشد کشور از این تصمیم حمایت می‌کنند. اما به گفته‌ این مقام آمریکایی: «تا کنون از مواضع ایرانی‌ها چنین برداشت نشده است که آنها از تعهدات برجام پیروی کامل خواهند کرد». این مقام همچنین گفت: «آنها هنوز هم در زمینه تحریم‌ها مطالباتی را مطرح می‌کنند که فراتر از مواضع آمریکاست و هنوز در زمینه برنامه هسته‌ای به شرایط مورد نظر ما نرسیده‌اند». 

دولت آمریکا گفته است که تحریم‌های غیرهسته‌ای که به دلیل نقض حقوق بشر از سوی ایران و برای محدود کردن برنامه‌ توسعه موشک‌های بالستیک تهران اعمال می‌شوند، واجد شرایط لغو نیستند، زیرا بخشی از برجام اولیه نبوده‌اند. این مقام آمریکایی تاکید کرد: «ضرورتی ندارد که نسبت به نتیجه‌ گفت وگوها کاملا خوشبین باشیم. ما هنوز نتوانسته‌ایم شکاف‌ها را از میان برداریم».

این مقام رسمی برخی گزارش‌ها مبنی بر اینکه معافیت‌های هفته گذشته نوعی امتیازدهی از سوی آمریکا بود را رد کرد. وی گفت: «آن معافیت‌ها در راستای وادارکردن ایران به برداشتن گام‌های لازم» و دستیابی به پایبندی، ضروری بود و به آنها اجازه داد تا گفت وگو با طرف‌های ثالث را برای تعیین شرایط خارج کردن اورانیوم غنی‌شده از کشور، که اقدامی فراتر از محدودیت های برجام است، آغاز کنند. به گفته‌ این مقام آمریکایی، طبق قرارداد اولیه، مواد موردنظر به روسیه منتقل شد.

مقام‌های آمریکایی همچنین احتمال دستیابی به توافق موقت را رد کردند. اولیانوف نیز تاکید کرد که «راه حل توافق موقت سال گذشته امکان‌پذیر بود اما اکنون کاملا بی‌ربط است و در گفت وگوها به آن پرداخته نمی‌شود».

مقامات بلندپایه ایران روز پنجشنبه طرف مقابل را به تردید و وقت‌کشی متهم کردند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، در سخنانی خطاب به جمعی از سفرای کشورهای خارجی در تهران گفت: «امروز در وین، آمریکا و طرف‌های غربی با آزمون تورنسلی مواجه هستند که باید در آن رفتار واقعی خود را به جهانیان نشان دهند». وی تاکید کرد که «عزم طرف غربی برای متعهد ماندن کامل به رفع تحریم‌ها و بازگشت همه طرف‌ها به پایبندی کامل به تعهداتشان، عامل تعیین کننده برای پایان گفت وگوهاست».

ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران نیز در این مراسم گفت که دولت بایدن در سیاست ها و اقدامات خود هیچ تفاوتی با دولت پیشین آمریکا ندارد.

منبع: واشنگتن پست / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11