مسکو بدون تضمین از قزاقستان عقب نشینی نمی کند

نویسنده: ایزابل ماندرو

دیپلماسی ایرانی: همین هفته گذشته بود که تظاهرات ضد دولتی در قزاقستان بر سر افزایش قیمت بنزین باعث آشوب شد و به دنبال آن نیروهای حافظ امنیت روسیه طی قرارداد جمعی که با دولت قزاقستان داشتند برای حفظ امنیت و برگرداندن ثبات به این کشور گسیل شدند. در این میان نورسلطان نظریاف، رئیس جمهوری سابق قزاقستان که گفته می شود در پی تسویه های درون حاکمیتی قزافستان کنار گذاشته شده، از این کشور خارج شده و معلوم نیست در کجا مستقر است. تسویه حساب هایی که گفته می شود قاسم توقایف، رئیس جمهوری قزاقستان مسبب آن بوده است.

تحولات قزاقستان و دخالت مسکو باب میل اروپایی ها نبوده و نه تنها انتقاداتی را برانگیخته بلکه نگرانی های بسیاری را نیز موجب شده است. ماری دومولن، دیپلمات و مدیر برنامه شورای اروپا در روابط خارجی، می گوید که قاسم جومارت توقایف به علت عدم حمایت قوی در صحنه داخلی قزاقستان، با درخواست کمک از روسیه، به آن قول وفاداری داده است.

اکنون وضعیت اقتصادی در قزاقستان به ویژه به علت بحران اخیر  که به سقوط ارزش پول ملی قزاقستان منجر شده و مدیریت بسیار بد همه گیری کرونا در سال های 2020-2021، بسیار بدتر شده است. رانت نفت – در یک محیط بسیار فاسد – فقط به نفع عده اندکی است. 

در سال‌های اخیر تا انتخاب قاسم جومارت توقایف در سال 2019، بسیاری از جنبش‌های اجتماعی بسیار محلی باقی مانده‌اند. در سال 2019 تظاهرات روند سیاسی‌تری به خود گرفت و خواستار انتخاب فرمانداران و خروج نورسلطان نظربایف و اطرافیانش از قدرت شدند. 

از چهارم ژانویه 2022، در آلماتی، اقشار به ویژه محروم و از مناطق پیرامونی به تظاهرات پیوستند اما همچنین شاهد ظهور گروه های جنایتکار سازمان یافته و مسلح بودیم که به ساختمان های اداری حمله کردند.

رئیس جمهور توقایف «تروریست های بین المللی» را مقصر دانست. این لفاظی از سوی مقامات نسبتاً معتبر است، بدون اینکه هرگز ثابت شود. عدم شفافیت کامل در مورد هویت قربانیان نیز کمکی به این موضوع نمی کند. مسلماً اسلام گرایان تندرو در قزاقستان وجود دارند، اما آنها یک اقلیت هستند. تئوری توطئه با هدف بی ثبات کردن توقایف در هر صورت به او اجازه داد تا درست بازی کند.

فعلا قزاقستان زیر سایه روسیه آرام شده است. روسیه گفته به زودی نیروهایش را از قزاقستان خارج می کند، اما کشوری که از همسایه غربی خود، اوکراین نگران است، بعید است به این راحتی اجازه دهد همسایه شرقی اش دچار تحول شود و قطعا بدون تضمین این کشور را ترک نخواهد کرد. تضمینی که هم از دولت قزاقستان انتظار دارد و باید اقتدار و ثباتش در عین وفاداری به مسکو را نشان دهد و هم تضمینی مستقیم یا غیرمستقیم از غرب و متحدانش که امنیت و ثبات این کشور متحد دیرینه مسکو را تهدید نخواهند کرد.

منبع: لوموند / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11