رزمایش «سه برادر»، کشورهایی که ارمنستان را دوست نمی دانند

نویسنده: الشاد پاشاسوی

دیپلماسی ایرانی: سه کشوری که همیشه موضعی منصفانه و اصولی در مورد مساله قره باغ داشته اند، حالا در مسائل نظامی وحدت خود را نشان می دهند. در روز ۱۲سپتامبر، برای اولین بار، رزمایش «سه برادر-۲۰۲۱» نیروهای ویژه ترکیه، آذربایجان و پاکستان آغاز شد، که این امر باعث خوشحالی دوستان و نگرانی جدی دشمنان ما و حامیان آنها می شود.

این رزمایش ها که تا ۲۰ سپتامبر ادامه خواهد داشت، بدون شک برای تبدیل پیروزی تاریخی نظامی ما (جمهوری آذربایجان) در جنگ ۴۴ روزه به یک پیروزی سیاسی و دیپلماتیک تمام عیار از اهمیت خاصی برخوردار است. هیچ تصادفی نیست که کشورهایی که بیش ترین نگرانی را در رابطه با این رزمایش ها دارند آنهایی هستند که می خواهند نتایج پیروزی ما در جنگ دوم قره باغ را تحت الشعاع قرار دهند و سعی می کنند جنبه های آن پیروزی را مورد بررسی قرار دهند. در درجه اول، در مورد روسیه و ارمنستان صحبت می کنیم. این نتیجه گیری از «نظرات» مطرح شده در رسانه های این کشورها گرفته شده است. با این حال، نه مسکو و نه دست نشانده آن در منطقه یعنی ارمنستان که هیچ حرفی برای گفتن ندارند، هیچ کدام نمی توانند چرخ تاریخ را به عقب برگردانند. موضع ارمنستان که روشن است. پس روسیه برای چه نگران است؟ با این حال، رزمایش های باکو هیچ کشور چهارمی را هدف قرار نمی دهد و صرفا جنبه دفاعی دارد. نه آذربایجان و نه کشورهای برادر، ترکیه و پاکستان، برضد کشورهای منطقه از جمله ارمنستان و روسیه ادعای سرزمینی ندارند. این بدان معناست که ادعاها و منافعی علیه سه کشور برادر وجود دارد که مسکو و ایروان را این گونه نگران می کند. دلیل دیگر این است که چنین رزمایش های سه جانبه می تواند منجر به ایجاد اتحاد نظامی آذربایجان-ترکیه-پاکستان در آینده شود، به خصوص، زمانی که پتانسیل هسته ای پاکستان را در نظر می گیریم. 

لازم به ذکر است که همین چند روز پیش، رزمایش نظامی دیگری انجام شد که باعث ایجاد نگرانی در ارمنستان گشت. صحبت از آموزش تاکتیکی مشترک نیروهای ویژه آذربایجان و ترکیه در منطقه لاچین است که به تازگی به پایان رسیده است. در طول آموزش، نیروهای ویژه با موفقیت در مناطق دشوار، کمین خطوط ارتباطی، شناسایی، خنثی سازی و نابودی گروه های تحریک کننده در منطقه، و همچنین نزدیک شدن مخفیانه به دشمن متعارف و انجام سایر وظایف باعث نگرانی ارمنستانی ها شدند.

علاوه بر این، تمرینات نیروی دریایی به منظور اتمام آموزش گروه های تهاجمی و پدافند زیردریایی آذربایجان و ترکیه هم برگزار شد. لازم به ذکر است که هدف اصلی تمرینات مشترک ارتش دو کشور برادر بهبود تعامل واحدها در طول عملیات رزمی، اطمینان از هماهنگی در انجام وظایف خاص، بالا بردن سطح فنی و همچنین به دست آوردن مهارت های لازم برای مدیریت واحدهای نظامی است.

در کمال تعجب، ایران که به صورت غیر قانونی به ارمنستان محموله می فرستاد و از ارمنستان اشغالگر حمایت می کرد، به رزمایش های ترکیه و آذربایجان در دریای مازندران اعتراض کرده است. اما، بدون شک همه این اعتراضات بی معنی است، چرا که آذربایجان این تمرینات را در مرزهای دریایی، هوایی و زمینی خود انجام می دهد. شایان ذکر است که در کنار تمرینات مشترک، بالاترین سطح همکاری نظامی بین سه کشور همچنان ادامه دارد. به عنوان مثال، سپهبد کریم ولی اف که معاون اول وزیر دفاع آذربایجان و رئیس ستاد کل ارتش است، در حال حاضر در سفر ترکیه می باشد.

در جریان این سفر که تا ۱۴ سپتامبر ادامه دارد، هیئت آذربایجانی یک رشته دیدارها را با رهبری نظامی ترکیه انجام می دهد. این جلسات بر مسائل نظامی، فنی-نظامی، آموزش نظامی و زمینه های دیگر تمرکز خواهد داشت. البته باید گفت که روسای ستادهای کل ارتش های آذربایجان و ترکیه پیش از این هم دیدار کرده اند. به گزارش خبرگزاری آناتولی، در سفر اخیر، رئیس ستاد کل ارتش ترکیه، ژنرال یاشار گولر با معاون اول وزیر دفاع و رئیس ستاد کل ارتش جمهوری آذربایجان، سپهبد کریم ولی اف دیدار کرده است. علاوه بر این، ولی اف با حلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه هم دیدار کرده است. وزارت دفاع ترکیه بیانیه ای در مورد دیدار معاون اول وزیر دفاع و رئیس ستاد کل ارتش آذربایجان، سپهبد کریم ولی اف با حلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه صادر کرده است. در این بیانیه، وزیر دفاع ترکیه انتصاب ولی اف به عنوان رئیس ستاد ارتش آذربایجان را تبریک گفته و برای وی آرزوی موفقیت کرده است. آکار تاکید کرده که ترکیه همچنان در کنار برادران آذربایجانی خود در مبارزه به حق خود با مفهوم «یک ملت، دو دولت» خواهد ایستاد. ژنرال یاشار گولر، فرمانده ستاد کل ارتش ترکیه نیز در این دیدار شرکت کرده است.

لازم به ذکر است که اولین سفر خارجی رئیس ستاد کل ارتش جمهوری آذربایجان به جمهوری ترکیه بوده است. در جریان این سفر، هیات آذربایجانی با رهبران ارتش ترکیه دیدارهای متعددی انجام می دهد. این دیدار تا ۱۴ سپتامبر ادامه خواهد داشت.

عدالت وردیف، کارشناس مسائل نظامی به «ینی مساوات» می گوید که  کشورهای منطقه نمی توانند به راحتی پیروزی آذربایجان در جنگ بزرگ میهنی را هضم کنند: «این امر به ویژه در مورد نخبگان نظامی روسیه، ارمنستان و ایران صدق می کند. در هفتاد و پنج سال گذشته، روسیه تحت رهبری نخبگان نظامی این کشور حتی یک پیروزی هم به دست نیاورده است. موفقیت های مسکو فقط به ترانس نیستریا، آبخازیا، اوستیای جنوبی و کریمه محدود می شوند. در اینجا ما در مورد الحاق سرزمین ها در مبارزه با متحدان تقریبا ضعیف صحبت می کنیم. به همین دلیل است که هر از گاهی با اظهارات و اقدامات صلح بانان روسی یا وزارت دفاع روسیه روبرو می شویم که کاملا با موضع رئیس جمهور روسیه در تضاد است. در مورد رزمایش های باکو باید گفت که این رزمایش ها هیچ کشوری را که ادعای سرزمینی یا ادعای دیگری علیه آذربایجان و متحدانش نداشته باشد، هدف قرار نمی دهند. این تمرینات نتیجه اجرای عملی بیانیه های شوشا و باکو است. به عبارت دیگر، اگر هر کشوری نگران تمرینات مشترک سه دولت برادر باشد، این بدان معناست که قطعا ادعاها و دشمنی هایی از طرف آن کشور علیه این دولت های برادر وجود دارد. رزمایش آموزشی سه کشور برادر بار دیگر به کشورهای منطقه نشان می دهد که همکاری ما در بالاترین سطح قرار دارد. این کارشناس اطمینان دارد که همکاری های نظامی و نظامی-فنی در روزهای آینده بیشتر تقویت خواهد شد. پیش از این هم، استقبال رئیس جمهور آذربایجان از سران شرکت های برجسته صنایع دفاعی ترکیه و اعطای نشان قره باغ به برخی از آن ها، بار دیگر نشان داد که ایجاد تاسیسات تولیدی در آذربایجان یک موضوع روز است و توافقاتی نیز در این زمینه وجود دارد.

وردیف خاطرنشان می کند که این موضوعات در سفر ولی اف به ترکیه به طور مفصل مورد بحث قرار می گیرد: «یادآوری می کنم که ژنرال کریم ولی اف، به عنوان فردی که در جنگ های اول و دوم قره باغ، دائما در عملیات جنگی بوده و در تامین و آزمایش سلاح های جدید و دیگر تجهیزات به عنوان یک ژنرال که از نزدیک درگیر بوده است و از این سلاح ها استفاده گسترده می کند، می تواند گام های جدی کافی برای به دست آوردن یا تولید مشترک سیستم های تسلیحاتی مورد نیاز آذربایجان در آینده بردارد. من فکر می کنم در آستانه اولین سالگرد پیروزی آذربایجان در جنگ بزرگ میهنی، می توانیم شاهد امضای موافقت نامه های همکاری جدی تری بین ترکیه و آذربایجان باشیم.»

این کارشناس نظامی با اشاره به اینکه گسترش همکاری بین سه کشور ضروری است و همچنان ادامه خواهد داشت، گفت: «اما من فکر می کنم هنوز برای صحبت درباره یک اتحاد نظامی زود است. این امکان وجود دارد که در مرحله بعدی ، طی دو-سه سال، بتوان به نحوی در مورد اتحاد یا اتحاد نظامی صحبت کرد. تا آنجا که من می دانم، هنوز هیچ بحثی در این مورد انجام نشده است.»

در همین حال، گزارش ها حاکی از آن است که جمهوری آذربایجان در حال تعمیق همکاری نظامی با یکی دیگر از کشورهای ناتو است. گفته می شود که آذربایجان در پی عملیات موفقیت آمیز نظامی خود در قره باغ در پاییز گذشته، همکاری نظامی خود را با یکی دیگر از کشورهای ناتو عمیق تر می کند. به گزارش Virtualaz.org، بسته ای از اسناد همکاری نظامی بین لتونی و آذربایجان در حال آماده سازی است. این سند توسط وزیر دفاع لتونی، آرتیس پابریکس، در جلسه کابینه وزیران این کشور در ۱۴ سپتامبر ارائه می شود. این را رسانه های لتونی گزارش کرده اند. بسته اسناد همکاری در دسترس اطلاع عموم است، زیرا وضعیت «محرمانه» به آن داده نشده است. در مقدمه سند، از پیمان آتلانتیک شمالی و برنامه مشارکت برای صلح، که آذربایجان به آن پیوسته است، صحبت شده است. در این سند اعلام شده است که آذربایجان و لتونی این توافقنامه را بر اساس برابری، حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی و همچنین احترام متقابل به سایر هنجارها و اصول بین المللی امضا می کنند. در این بیانیه آمده است: «همکاری به نفع منافع ملی کشورهای امضا کننده است و علیه اشخاص ثالث نیست.» بر اساس بسته اسناد، در مجموع ۱۵ حوزه همکاری بین جمهوری آذربایجان و لتونی در زمینه دفاع مشخص شده است. این امر علاوه بر سیاست ها و استراتژی های دفاعی، شامل توسعه زیردریایی ها، همکاری در مجتمع های نظامی-صنعتی، زمین شناسی نظامی، عارضه نگاری، پزشکی نظامی و تدارکات خواهد بود. این توافق همچنین زمینه کنترل مشترک تسلیحات و مشارکت در عملیات حفظ صلح را فراهم می کند. بعلاوه، به طور سالانه یک برنامه عملیاتی برای همکاری تدوین خواهد شد و طرفین در مورد دیدارهای متقابل توافق خواهند کرد. انتظار می رود که این سند به امضای ذاکر حسن اف، وزیر دفاع آذربایجان برسد. وبسایت BB.lv می نویسد: «بدیهی است که لتونی با ناتو در زمینه پیش نویس این توافق موافقت کرده است، به این معنی که این ائتلاف تمایل به حمایت از باکو دارد. زیرا ایروان، طرف دیگر درگیری در منطقه، تحت حمایت مسکو است.»

لازم به ذکر است که آذربایجان پس از جنگ ۴۴ روزه روابط نظامی خود را با کشور برادر، ترکیه که یکی از کشورهای پیشرو ناتو می باشد، عمیق تر کرده است. رئیس جمهوری آذربایجان همچنین از ایجاد ارتش آذربایجان بر اساس مدل ارتش ترکیه خبر داد که اقدامات لازم در این زمینه در حال انجام است. علاوه بر این، حضور سربازان کشور برادر، پاکستان که ارمنستان را به رسمیت نمی شناسد، در جمهوری آذربایجان یک گام و پیام بسیار جدی برای دشمن است.

منبع: ینی مساوات (جمهوری آذربایجان) / ترجمه: علی مفتح