قرارداد پاری سن ژرمن با اسطوره فوتبال، آخرین بازی قدرت دوحه در بحبوحه بازی های جام جهانی ۲۰۲۲ است
لیونل مسی، قطر و نبرد خلیج فارس برای قدرت نرم فوتبالی
نویسنده: ریحان الدین
دیپلماسی ایرانی: انتقال لیونل مسی از بارسلونا به پاری سن ژرمن، که شاید قابل توجه ترین اتفاق در تاریخ فوتبال باشد، به پایان رسید. اما با حرکت اسطوره آرژانتینی به شمال، از اسپانیا به پایتخت فرانسه، کشوری دیگر در مرکز توجهات قرار داشت: قطر!
خلیفه بن حمد آل ثانی، یکی از اعضای تاثیرگذار خاندان سلطنتی امیرنشین خلیج فارس بود که به نظر می رسد اولین بار این خبر را تایید کرد. توییت او - «قرارداد رسما به پایان رسید. بعدا اعلام خواهد شد» - به شدت در رسانه های اجتماعی غوغا به پا کرد.
ناصر الخلیفی، تاجر قطری و رئیس پاری سن ژرمن هم حضوری برجسته، از مذاکرات اولیه انتقال تا کنفرانس مطبوعاتی مورد انتظار مسی در پاریس داشته است. خلیفی ریاست «سرمایه گذاری ورزشی قطر (QSI)» را بر عهده دارد که این باشگاه فرانسوی را در سال ۲۰۱۱ خریداری کرده و با خرج بیش از یک میلیارد دلار از آن زمان تاکنون، آن را به یکی از بهترین تیم های اروپا تبدیل کرده است. «سرمایه گذاری ورزشی قطر» زیرمجموعه صندوق ثروت ملی این کشور است که توسط خانواده آل ثانی تاسیس و اداره می شود.
دوحه تنها ۱۶ ماه قبل از جام جهانی ۲۰۲۲ در قطر قراردادی را با بزرگترین بازیکن تمام دوران به امضا رسانده است – این کشور باز هم از فوتبال برای قدرت نمایی در عرصه جهانی استفاده کرد.
شستشوی ورزشی (sportswashing) و قدرت نرم
سرمایه گذاری قطر در فوتبال طی یک دهه گذشته - که در قرارداد مسی به اوج خود رسید - همیشه به خاطر قدرت نرم بوده است: استفاده از این ورزش برای جذب دوستان و تاثیرگذاری بر مردم. منتقدان این تلاش ها را راهی برای تطهیر شهرت بین المللی دوحه می دانند. سیمون چادویک، استاد ورزش اوراسیا در مدرسه تجارت املیون، به میدل ایست آی می گوید: «شستشوی ورزشی یک نفر قدرت نرم نفر دیگر است.» وی ادامه می دهد: «قدرت نرم یعنی قدرت جذب کردن. قدرت جذب کردن یا تعامل با مخاطبان مورد هدف، و این برخلاف شستشوی ورزشی است که به طور گسترده ای به عنوان یک تاکتیک منحرف کننده تلقی می شود.»
به عنوان بزرگترین تولید کننده گاز طبیعی مایع در جهان، قطر به سختی می تواند بدنامی بین المللی خود را به خاطر بی مسئولیتی در زمینه آب و هوایی از بین ببرد. سوابق حقوق بشر این کشور هم به ویژه در رابطه با آزادی بیان، حقوق کارگران مهاجر و همجنس گرایان بسیار منفی است. بنابراین، فوتبال راهی برای تغییر آن است. چادویک می گوید: «آن چه مردم درباره آن صحبت نمی کنند نفت، گاز و محیط زیست قطر است. در عوض، آن چه ما انجام می دهیم این است که در مورد مسی صحبت می کنیم. ما در مورد کارگران ساختمانی مهاجر صحبت نمی کنیم، ما در مورد مسی صحبت می کنیم.»
مسی: چهره جام جهانی ۲۰۲۲
پس از آنکه روزنامه گاردین در فوریه اعلام کرد بیش از شش هزار و پانصد نفر در قطر از زمان کسب حق میزبانی جام جهانی در یک دهه قبل جان خود را از دست داده اند، وضعیت کارگران مهاجر به ویژه باعث نگرانی های جدی در میان بینندگان بین المللی بوده است. این خبر گاردین باعث شد تا در دوره انتخابی جام جهانی، چندین تیم ملی فوتبال، از جمله نروژ، آلمان و هلند، پیراهن هایی را با مضامین اعتراض آمیز نسبت به نقض حقوق بشر در قطر بر تن کنند.
مسی به احتمال زیاد اکنون به یک دارایی کلیدی و ارزشمند در جریان تلاش های قطر برای ایجاد روابط عمومی مثبت در مسابقات تبدیل خواهد شد. در اوایل این هفته، نشریه آتلانتیک گزارش داد که قطری ها قصد دارند از تصویر این بازیکن آرژانتینی برای به حداکثر رساندن فرصت های تجاری در جام جهانی سال آینده استفاده کنند، که احتمالا آخرین مسابقات بین المللی بزرگ مسی ۳۵ ساله در آن زمان خواهد بود.
حرکت پاری سن ژرمن به سوی اولین قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا که برجسته ترین مسابقات فوتبال باشگاهی در اروپا است، با هدایت مسی و سپس میزبانی یک جام جهانی موفق ماه ها بعد از آن هدف نهایی است. کوین ویسیر، بنیانگذار وبسایت فرانسوی فوتبال کلاب ژئوپلیتیک به میدل ایست آی می گوید: با توجه به محبوبیت و تاثیر مسی، مطمئنا تصویر او با قطر و جام جهانی پیوند خواهد خورد، چه با امیر قطر و چه در سراسر محل های مختلف برگزاری مسابقات.» وی می افزاید: پاری سن ژرمن، بازیکنان آن و شرکای تجاری مختلف قطری برای «غالب کردن» این مسابقات استفاده خواهند شد تا از کشوری که به طور معمول فرهنگی فوتبالی ندارد، حمایت کنند.
رابطه مسی با قطر حتی می تواند از دوران حضور وی در پاریس فراتر برود. چادویک پیش بینی می کند: «واقعا باعث تعجب من نخواهد شد اگر در نهایت مسی به نوعی سفیر قطر شود و دور از ذهن نخواهد بود اگر که بگوییم بعد از پایان قراردادش با این تیم فرانسوی وی به قطر رفته و در لیگ این کشور پا به توپ خواهد شد.»
یک «بیانیه» علیه عربستان و امارات
برای دوحه، آوردن مسی، که شش بار برنده توپ طلا (معتبرترین جایزه انفرادی فوتبال) شده است، به داخل پروژه فوتبال دولتی اروپایی اش ضربه مهمی علیه رقبای منطقه ای محسوب می شود.
در ژوئن سال ۲۰۱۷ میلادی، عربستان سعودی و امارات روابط دیپلماتیک، تجاری و مسافرتی خود را با قطر به دلیل آن چه که حمایت از تروریسم می خواندند، قطع کردند - اتهامی که مدت ها است قطر آن را رد می کند. این محاصره بعد از سه سال و نیم سرانجام در ماه ژانویه میلادی به پایان رسید.
تنها چند ماه پس از شروع این بحران، پاری سن ژرمن رکوردها را شکسته و با نیمار، ستاره برزیلی قراردادی به ارزش ۲۲۲ میلیون یورو بست. بسیاری آن را به عنوان یک بیانیه جسورانه مالی و سیاسی در نظر گرفتند، چرا که همسایگان قطر سعی می کردند تا این کشور را منزوی کنند. چادویک می گوید: «انتقال نیمار نه تنها رکورد نقل و انتقالات جهان را شکست بلکه باید گفت که آن را محو کرد و مبلغ نقل و انتقالات موجود را بیش از دو برابر جابه جا کرد. این قرارداد برای فرستادن پیامی به ویژه به عربستان سعودی و امارات امضا شد.» رقابت در خلیج فارس به دیگر نقاط جهان فوتبال سرایت کرده است.
رسانه دولتی بی ان اسپورتس قطر به دنبال غرامت یک میلیارد دلاری از عربستان سعودی است، چرا که اپراتور ماهواره ای مستقر در ریاض چندی پیش اقدام به پخش غیرقانونی رویدادهای زنده این رسانه کرد، که بزرگ ترین مورد دزدی ورزشی در تاریخ است. خود سعودی ها هم متهم هستند که از «شستشوی ورزشی» برای تطهیر شهرت خود استفاده می کنند. اوایل امسال آن ها حتی سعی کردند خدمات لیونل مسی برای کمک در این زمینه را بدست آورند.
در همین حال، امارات متحده عربی، با خرید باشگاه انگلیسی منچستر سیتی سعی در رقابت برای برتری فوتبالی بوده است. آن ها فصل گذشته تلاش کردند تا مسی را در قراردادی با ارزش سرسام آور پانصد میلیون یورو به خدمت بگیرند.
قطری ها و اماراتی ها در ماه آوریل میلادی، یعنی زمانی که تلاش ها برای ایجاد سوپرلیگ اروپا باعث خشم هواداران شد، رویکردهای متفاوتی نسبت به آینده فوتبال اروپا در پیش گرفتند. این تلاش های ناموفق از ابتدا توسط پاری سن ژرمن رد شد و باعث تحسین این تیم از سوی یوفا گردید. پس از تمام شدن ماجرای سوپرلیگ، ناصر الخلیفی از این فرصت استفاده کرد و رئیس اتحادیه باشگاه های اروپا (ECA) شد که تنها نهاد به رسمیت شناخته شده توسط یوفا برای نمایندگی باشگاه ها در اروپا است. او هم اکنون در کمیته اجرایی یوفا حضور دارد و جای تعجب نیست که در سال گذشته به عنوان تاثیرگذارترین فرد در فوتبال انتخاب شد.
تحقیق در مورد «دلارهای نفتی» قطر
همه از خرید مسی توسط پاری سن ژرمن تحت تاثیر قرار نگرفته اند: دستمزد سالانه ۲۹ میلیون یورویی وی باعث شده برخی «دلارهای نفتی» را متهم به تخریب فوتبال کنند.
درخواست ها برای اعلام سقف حقوق و اصلاح وضعیت مالی فوتبال در حال افزایش است. خلیفی تاکید می کند که فعالیت های پاری سن ژرمن در چارچوب قوانین است. وی در کنفرانس مطبوعاتی روز چهارشنبه و در مراسم رونمایی از مسی گفت: «ما قوانین بازی جوانمردانه مالی (FFP) را می دانیم و همیشه از مقررات پیروی خواهیم کرد.»
تنظیم کنندگان بازی جوانمردانه مالی یوفا پس از خرید نیمار و امباپه در سال ۲۰۱۷ میلادی، تحقیقاتی را در رابطه با پاری سن ژرمن انجام دادند.
اما مقررات از زمان همه گیری کرونا کاهش یافته است، درست همان طور که سلسله های قدرت خلیفی در ورزش افزایش یافته است. ویسیر می گوید: «انتخاب خلیفی در راس اتحادیه باشگاه های اروپا تنها باعث افزایش وزن پاری سن ژرمن در بدنه فوتبال اروپا شد، اگرچه قبل از آن هم این باشگاه فرانسوی و قطر به خاطر بودجه کلان خود از دیگران متمایز شده بودند. باید گفت که بحران سوپرلیگ موازنه قدرت را به نفع پاری سن ژرمن تغییر داده است.»
به گفته چادویک، دولت های اروپایی فقط می توانند خودشان را به خاطر تسلط الیگارش ها و دولت-ملت ها بر فوتبال سرزنش کنند. وی می گوید: «فرانسوی ها هیچ اقدامی انجام ندادند تا از خرید پاری سن ژرمن توسط قطر جلوگیری کنند و در واقع دولت فرانسه زمینه ساز آن شد.» در انگلستان، ما شاهد بودیم که دولت انگلیس هیچ کاری برای جلوگیری از خرید منچسترسیتی توسط ابوظبی انجام نداد، همان طور که هیچ کاری برای جلوگیری از خرید چلسی توسط رومن آبراموویچ نکرد.»
اوضاع به این زودی ها تغییر نمی کند و اگر هم هم تغییری صورت گیرد، جهانی شدن فوتبال شدت خواهد یافت ... امکان دارد که قطر یا ابوظبی و دیگر کشورها یا ملت ها را ببینیم که به سرمایه گذاری بیش تر در فوتبال اروپا ادامه می دهند.»
منبع: میدل ایست آی / ترجمه: علی مفتح
نظر شما :