الگو سازی نوین در همکاری با اروپا

 
دیپلماسی ایرانی: دانش به عنوان یکی از نیروهای بسیار موثر در تحولات اقتصادی و اجتماعی به شمار میآید و به عنوان یک کاالا عمومی محسوب می گردد، زیرا می توان دانش را بدون کاهش و استهلاک با دیگران به مشارکت گذاشت و در دهه گذشته شرکت‌های دانش‌بنیان روند افزایش فروش و درآمدزایی را طی نموده اند و در سال های اخیر افزایش 30درصدی سالانه را تجربه نموده اند؛ برآوردها نشان می‌دهد شرکت‌های دانش‌بنیان ایران، از ابتدای شکل‌گیری تا پایان سال 1397 رقمی معادل 6 هزار میلیارد تومان فروش داشته‌ و تلاش چشمگیری را برای داشتن سهم در صادرات کشور به کار برده اند و براساس آخرین آمار صادراتی؛ مجموعه ۴۵۰ شرکت دانش بنیان یعنی 7 درصد از کل دانش بنیان ها در کنار حدود ۲۰۰ مرکز رشد و حدود ۲۰۰ شتاب دهنده و مرکز رشد خصوصی؛ ، به حدود یک میلیارد دلار صادرات دست پیدا کرده اند و توسعه صادرات محصولات دانش‌بنیان در کنار مزیت‌های قابل ذکری چون افزایش رقابت‌پذیری شرکت‌ها، کمک به توسعه فناوری و…، می‌تواند مسیر توسعه روابط تجاری و صادرات سایر محصولات با برندهای ایرانی را تسهیل کند. بی جهت نیست که از نظر مقام معظم رهبری " علم برای کشور، سرمایه‌ای بی‌پایان و تمام نشدنی است؛ بنابراین اگر چرخه تولید علم در کشور به راه افتد، اگر استعدادی به جریان افتد، اگر ظرفیت ها شروع به بروز و ظهور کرد، آن موقع دیگر منبع تمام‌نشدنی است". 

موضوع مهم دیگر این که شرکت های دانش بنیان در سال اخیر دامنه فعالیت های خود را گسترش داده و به بخش های حساس راه یافته اند؛ که نمونه‌های قابل توجه آن: مهندسی هوافضا و خودرو در مونیخ، آلمان؛ بیوتکنولوژی صنایع دارویی سوئیس ؛ الکترونیک و دانش سایبری در رومانی؛ صنعت پتروشیمی و انرژی در ایتالیا و اتریش بوده و  بسیاری از شهرها و مناطق دیگر سعی می‌کنند از یک الگوی توسعه دانش محور پیروی کنند و پایه و اساس دانش خود را با سرمایه‌گذاری در موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی افزایش دهند تا بتوانند نیروی کار ماهر و بالاتری را جذب کنند و خود را در رقابت جهانی جای دهند. با وجود این، علیرغم ابزارهای دیجیتالی که دسترسی به دانش را دموکراتیک می‌کنند، تحقیقات نشان می‌دهد که فعالیت‌های اقتصاد دانش بنیان هر روز در هسته‌های اقتصادی سنتی متمرکز هستند.

موضوع مهم دیگر این که در دنیای پرتحول امروز، دانش و نوآوری اساسی ترین عامل پیشرفت در عرصه های صنعتی و اقتصادی محسوب می گردد و  اقتصاد یک کشور وقتی شکوفا میشود که بستر الزم برای نوآوری و حضور در بازارهای رقابتی جهانی فراهم شود. حرکت به سوی نوآوری و ایجاد تغییر در ترکیب محصوالت و خدمات در قلمرو فعالیت های یک کسب و کار دانش بنیان قرار دارد. این کسب و کارها در تبیین و مدل سازی فرایندهای تولید، تحقیق و توسعه، غنی سازی علمی و فنی، آموزش، پرورش و توسعه انسانی، انتقال دانش و نشر و اشاعه نوآوری در کشور نقش مهمی ایفاء می کنند. در کسب و کارهای دانش بنیان،رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال، متناسب با ظرفیت نوآوری تحقق می یابد. بدین معنی که دستاوردهای تحقیق و توسعه به طور پیوسته از طریق سرمایه گذاری به محصول، فرایند و یا سیستمهای نوین تبدیل می گردد و دسترسی به ظرفیت های سرمایه گذاری برای کارآفرینان و پژوهشگران افزایش یافته، و این عامل مهمی در ایجاد نوآوری و بهره برداری از توان فناوری در اقتصاد ملی است.

یکی از محورهای رو به رشد به سلامت و درمان است که می تواند برای تقویت روابط اقتصادی با اروپا قرار گیرد و همانطور که مشاغل در واکنش به بحران COVID-19  سرعت بخشیده اند ، همه گیری می تواند نقطه آغاز شتاب گسترده ای در سرعت نوآوری پزشکی باشد ، فناوری زیست شناسی به روش های جدیدیبه تولید محصول کمک می نماید و ژنوم کرونا نه تنها در عرض چند هفته کاملا شناسایی شد بلکه چپند نمونه واکسن در کمتر از یک سال تولید و مورد بهره برداری قرار گرفت و این یک موفقیت حیرت انگیز است ، زیرا تولید واکسن طبیعی معمولاً یک دهه به طول انجامیده است. به هر حال ضرورت و فوریت شتاب ایجاد کرده و داستان بزرگتر این است که طیف گسترده ای از قابلیت ها - از جمله مهندسی زیستی ، تعیین توالی ژنتیکی ، محاسبات ، تجزیه و تحلیل داده ها ، اتوماسیون ، یادگیری ماشین و هوش مصنوعی همگرا و هم افزا شده است؛ در عین حال که مقیاس پاسخ مالی به بحران کرونا بی سابقه بوده و سه برابر بیشتر از آنچه در مورد بحران مالی 2009-2009 مشاهده شد. فقط در G-20  بسته های مالی بیش از 10 تریلیون دلار تخمین زده می شود. 

اقتصاد کشورمان در حال تغییر ماهیت و شکل از منبع‌محوری به دانش‌بنیانی است لذا در این برهه شاهد شکل‌گیری کسب و کار دانش بنیان نوظهور مبتنی بر فناوری هستیم که بیشترین نرخ رشد را به خود اختصاص داده و به دنبال جذب بیشترین سهم از بازار اقتصادی کشور هستند. آمار بازگشت سرمایه بانک جهانی هم نشان می‌دهد نرخ بازگشت سرمایه در بخش کشاورزی 30 درصد، صنعت 50 درصد و خدمات 100 درصد است که اغلب کسب و کار دانش بنیان و فناورانه در حوزه خدمات هستند و محور مهم قابل توجه در این که؛ افزایش بهره وری با قابلیت دیجیتال ، انقلاب صنعتی چهارم را تسریع می کند؛ راه برگشتی نیست و شتاب بسیار زیاد در استفاده از فناوری، دیجیتال سازی؛ اشکال جدید کار پایدار و بویژه ایجاد و مدیریت شهرهای هوشمند خواهد بود. بسیاری از مدیران استارت آپ های در اروپا معتقدند در مواردی مانند ایجاد زباله های زنجیره تامین ، بهبود امنیت داده ها و افزایش استفاده از فناوری های پیشرفته در عملیات ها تخصصی  20 تا 25 برابر سریعتر از آنچه فکر می کردند؛ حرکت رو به جلو دارند.

بررسی تجربه کشورهای مختلف خارجی فعال در اروپا نشان می دهد در سال های اخیر شرکت های روسی و چینی در بخش استارت آپ ها و سرمایه گذاری محدود و متنوع بویژه در کشورهای جدید ملحق شده به اتحادیه اروپا فعالیت چشمگیر داشته و در مسیر افزایش سهم و فعالیت خود بویژه در بخش های سایبری و مدیریت شهر هوشمند در کنار تحلیل داده ها می باشند. بطور کلی برای افزایش نقش دانش بنیان ها ایران عزیز در صادرات و بویژه حضور در اروپا؛ حرکت اصلی سیاست‌گذاران دولتی و بنگاه‌ها در مسیر صادرات باید به گونه‌ای باشد که در بلندمدت، ارزش افزوده اصلی در داخل کشور ایجاد شده و اشتغال حداکثری را به دنبال داشته باشد و این شرکت‌های  برای بهره‌مندی از مزایا و معافیت‌های تولید در کشور خارجی و فروش با برند خارجی، اقدام به بکارگیری این مدل صادراتی ‌نمایند. به عنوان مثال تولید و فروش محصولات انحصاری و ناب ایرانی نظیر پسته؛ زعفران؛ خرما؛ خاویار و غیره ذیل یک برند اروپایی، معافیت‌هایی را برای صادرات مجدد به سایر کشورهای اروپایی به دنبال خواهد داشت. در اینگونه موارد، دولت می‌تواند با بکارگیری ابزارهای دیپلماتیک خود مانند تنظیم معاهدات تجاری، انعقاد تفاهم نامه‌های مشترک این مزیت را برای فروش با برند ایرانی نیز فراهم نماید. در عین حال که در حقیقت منطق حاکم بر سیاست‌گذاری دولت باید به گونه‌ای باشد که برندسازی توسط شرکت و سرمایه‌گذاری روی این مسئله، به اهداف ارزشی چشمگیر تبدیل شود. انشااله در بخش بعدی به سیاست خاورمیانه ای اروپا با موضوع ایران می پردازیم.