«تاریخ حقوق در اروپا»

دیپلماسی ایرانی: تاریخ حقوق در اروپا (از آغاز قرون وسطی تا امروز)، با ترجمۀ بهاءالدین بازرگانی گیلانی در دی ماه جاری روانه بازار نشر شد. این، هفتمین کتاب از مجموعۀ اروپایی موسوم به «احداث اروپا» است که آقای بازرگانی تاکنون آنها را به فارسی برگردانده است.

کتاب نوشتۀ پائولو گروسی ایتالیایی، استاد تاریخ حقوق اروپایی از قرون وسطی تا عصر جدید در دانشگاه فلورانس ایتالیا است. او از سال 2009 تا 2018 قاضی دادگاه قانون اساسی ایتالیا بوده و از 2016 به مدت دو سال نیز ریاست این دادگاه را برعهده داشته است. آثار زیادی درباره تواریخ حقوقی ایتالیا و اروپا توسط ایشان نگاشته شده است.

نویسنده، تحولات حقوق و قانون در اروپا را از ابتدای قرون وسطی تا امروز، به درازای بیش از یک‌هزار و پانصد سال به تصویر کشیده و روند دگرگونی‎های آن را، از حقوق و قوانین برآمده از کلیساها و جوامع محلی و منطقه‎ای گرفته تا سیستم‌های حقوقیِ حکومت‎های متمرکز و دولت‎های سکولار، مورد واکاوی قرار داده‎ است. وی با مقایسه تجارب و معارف حقوقی گوناگون و تنوعات هنجاریِ مختلف در این مدت دراز، نشان داده که این دگرگونی‎ها، چه اندازه تحولات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در تاریخ اروپا را از خود متأثر ساخته است. وی در عین‎حال به‌خوبی روشن ساخته که تنوع عرف‎ها و هنجارها در ممالک مختلف اروپایی، چه فرصت‎ها و در عین‏ حال چه محدودیت‎هایی برای نیل به آمال و ارزش‎های مشترک اروپایی ایجاد کرده است.

بازرگانی گیلانی مترجم مجموعۀ «احداث اروپا» در باره کتاب تاریخ حقوق می گوید: کتاب صرفا به گاه‎نگاری و بیان رخدادهای تاریخی مستمر و یک‌شکل در عرصه حقوق و قانون نپرداخته، بلکه با نگاهی کاملا عینی بر انقطاع و عدم استمرار این تحولات انگشت گذاشته و تاثیرات متقابل سیستم‎های حقوقی مختلف را در ازمنه‎ای دراز بررسی و آنها را با هم مقایسه کرده است. وجه بارز کتاب این است که نویسنده به هیچ وجه حقوق را در قامت خشک و خالی قانون و هنجار ندیده بلکه بیشتر آن را موجد روحیات و فرهنگ‎های مختلف و جهت‎دهندۀ کنش‎های جوامع فهمیده است. حقوق در حقیقت تجارب روزمرۀ زندگانی جوامع بشری را به قاعده و سامان می آورد و اساسا بیان‎کنندۀ این تجارب است و از این سبب، حقوق خصوصی در مرکز توجهات نویسنده قرار گرفته است.

به گفتۀ مترجم، اثر این مورخ و حقوق‎دان برجستۀ ایتالیایی هرگز بر مقولات آموزشی در وجه متعارف آن در عرصه حقوق دلالت ندارد، بلکه می‎خواهد تواریخ دور و دراز اروپایی را این‌بار با "عینک حقوقی" برانداز کند. از این منظر شاید بتوان بر کتاب قبل از آنکه "تاریخ حقوق در اروپا" نام نهاد، عنوان "حقوق در تاریخ اروپا" را برای آن برگزید. نویسنده به برکت توانایی‎های بلاغی و اشراف‎اش بر مقولات حقوقیِ تاریخی توانسته است بر چالش بزرگ مطالعۀ بیش از 1500 سال سیر توامان تاریخ و حقوق فائق آید و در یک کتاب نسبتا کم‎حجم، موضوعات حقوقی و تاریخی را با تأنی و با ساده‎سازی مبانی تخصصی‎تر و گاهی هم با عمق‌بخشی به مفاهیم و مقولات، آن را برای فهم همگانی مهیا سازد. آقای پائولو گروسی در مقدمات کتاب، خود صراحتا تأکید می‎ورزد که "آن را‏ برای نخبگان و متخصصان مباحث حقوقی ننوشته، بلکه آنگونه که جزء ویژگی مجموعۀ اروپایی "احداث اروپا" است، کوشیده است، کارِ علمیِ دشوار و پیچیده را در نوشتاری با حداکثر فهم و درک خوانندگان به فرجام برساند با این هدف که اقشار خیلی گسترده‎تری مخاطبان این مباحث شوند".

آقای بازرگانی در باره مجموعه "احداث اروپا" هم اینگونه توضیح می دهد: "این مجموعه ابتکار قریب سه دهۀ گذشتۀ پنج ناشر معتبر آلمانی، انگلیسی، ایتالیایی، فرانسوی و اسپانیایی است که دست اندر کار تالیف و انتشار تاریخ اروپا از جنبه های مختلف و از منظری جدید و محققانه شده اند. در این ابتکار حدود بیست مورخ و جامعه‌شناس غربی، مجموعه بررسی‎های تاریخی پیرامون قاره اروپا را در 24 عنوان کتاب در یک کار مشترک به دست چاپ سپرده اند. از این گروه تاکنون شش اثر با عناوین : "انقلاب‎های اروپایی" نوشتۀ چارلز تیلی مورخ و جامعه‌شناس آمریکایی؛  "اروپا مولود قرون وسطی" اثر ژاک لو گوف؛  "تاریخ پیدایش علوم جدید در اروپا" نوشتۀ پائولو روسی مورخ ایتالیایی؛  "تاریخ روابط اسلام و اروپا" اثر فرانکو کاردینی مورخ ایتالیایی؛  "تاریخ پیدایش غرب مسیحی" نوشتۀ پتر براون مورخ ایرلندی-آمریکایی؛  "زنان در تاریخ اروپا" نوشتۀ گیزلا بوک مورخ آلمانی و بالاخره کتاب حاضر را به فارسی برگردانده و همراه با توضیحات لازم، به دست چاپ سپرده‌ام"

گفتنی است که به دلیل خاصیت دشوار منابع تاریخی به ویژه تواریخ اروپایی، مترجم ایرانی به منظور تدقیق در کار، سعی کرده از متون توأمان آلمانی و انگلیسی برای ترجمه استفاده کند. بازرگانی ‌گیلانی مصمم است در آینده به تدریج آثار دیگری از این گروه را ترجمه کند و به غنای منابع جدید تاریخی و اجتماعی پیرامون اروپا و باختر زمین در ایران که متأسفانه در مقایسه با موضوعات دیگر تا حدودی نازل و اندک است، مدد رساند و توجه محققان کشور را به آثار این گروه علمی معتبر اروپایی جلب کند. وی هم اکنون اثر دیگری از این مجموعه با عنوان: "تاریخ روشنگری در اروپا" نوشتۀ اولریش ایم هوف مورخ آلمانی را در دست ترجمه دارد. مترجم علاوه بر ترجمه این مجموعه اروپایی، سه اثر دیگر در موضوعات مختلف را نیز ترجمه یا تالیف کرده است.

 کتاب تاریخ حقوق در اروپا توسط انتشارات کویر در دی ماه 1399 در 296 صفحه، شمارگان 700 و قیمت 65000 تومان چاپ و منتشر شده است.