سیاست خارجی پاکستان با حکمرانی عمران خان؛ مصمم در اهداف بدون تغییر راهبرد

نویسنده: مائده کریمی قهرودی، دکتری علوم سیاسی دانشگاه تهران و تحلیلگر مسائل پاکستان 

دیپلماسی ایرانی: عمران خان به عنوان فردی از میان مردم پاکستان نه تنها مورد استقبال جامعه پاکستانی بود، بلکه مورد توجه دنیا نیز قرار گرفت. در حالی که انتظار می رفت این فرد چالش های داخلی پاکستان چون فقر، بیکاری، بیسوادی و فساد را ریشه کن کند، اکنون تمام هم و غم خود را بر مسائل مهم و استراتژیک سیاست خارجی پاکستان قرار داده، گویی که مقرر شده است وی گره گشای همه آنها باشد. موضوع کشمیر و نوع رابطه با هند، صلح با طالبان و رابطه با اسرائیل از مهمترین مسائلی است که طی یک سال اخیر تیتر اصلی رسانه های پاکستانی بوده است. اما در خصوص این سه موضوع، تحولاتی مهم را در هفته اخیر شاهدیم:

-    نشست مشترک بابر افتخار، مدیر روابط عمومی ارتش پاکستان و محمود قریشی، وزیر امور خارجه پاکستان در خصوص اقدامات خرابکارانه هند برای بی ثبات کردن پاکستان برگزار و اعلام شد شواهد غیر قابل انکاری از حمایت هند از تروریسم در طول مرزهای پاکستان با استفاده از سرزمین های همسایه پاکستان و ورای آن وجود دارد. این نشست که مباحث آن به تفصیل رسانه-ای شده و شواهد اقدامات هند با جزئیات در آن بیان شده، بازتاب گسترده ای داشته است. 

-    وزارت امور خارجه افغانستان اعلام کرده است عمران‌خان – نخست‌وزیر پاکستان – در روزهای آینده به کابل می‌آید تا درباره روند صلح و مذاکره با طالبان با رهبران افغانستان دیدار و گفت وگو کند. این نخستین سفر نخست‌وزیر پاکستان از زمان به قدرت رسیدن به کشور همسایه‌ خواهد بود.

-    عمران خان در ادامه موضع گیری سابق خود در خصوص عدم به رسمیت شناختن اسرائیل بدون ایجاد دولت برای مردم فلسطین، در جدیدترین مصاحبه خود اظهار داشته پاکستان برای شناسایی اسرائیل تحت فشار قرار دارد، ولی این اتفاق نمی افتد مگر راه حلی برای مسئله فلسطین اتخاذ شود. وی در پاسخ به این سوال که کدام کشورها فشار می آورند بدون ذکر نام، اشاره داشته «بگذارید در مسائل اقتصادی روی پای خود بایستیم، سپس این سوال را مطرح کنید.» این گفته عمران خان حاکی از وابستگی اقتصادی این کشور به قدرت های خارجی است. 

این سه اقدام و موضع گیری بی سابقه مقامات پاکستان، حاکی از آن است که اسلام آباد نه تنها با نخست وزیری فردی عادی (با حمایت ارتش) و نه از میان احزاب کهنه کار پاکستان اهداف سیاست خارجی خود را رها نکرده، بلکه با جدیت بیشتری و با هدف گذاری دقیق تری آنها را دنبال می کند. در واقع ارتش بهترین فرصت را برای حل و فصل موضوعات لاینحل پاکستان طی سال های متمادی پیدا کرده است. این اقدامات که به فاصله یکی دو روز بعد از سفر دکتر محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به پاکستان صورت گرفته، سعی در به حاشیه راندن اخبار نتایج موثر و مفید تعامل دو همسایه از تیتر خبرگزاری ها و رسانه ها داشته و این پیام را برای جامعه جهانی در پی دارد که پاکستان در عمل به علل مختلفی چون فشارهای بیرونی امریکا و اسرائیل، نیازهای اقتصادی و مالی به کشورهای عربی خلیج فارس، سیاست های خصمانه هند و افغانستان علیه اسلام آباد و برخی اختلافات تهران – اسلام آباد در نوع مناسبات با دهلی نو و کابل امکان همگرایی بیش از پیش با ایران را ندارد. علی رغم این که جمهوری اسلامی ایران با دست گشاده و روی باز، پاکستان را با وجود همه نقائص و کاستی ها به عنوان همسایه شرقی خود پذیرفته و آن را اولین مقصد بعد از انتخابات امریکا قرار داده است.