یکجانبه گرایی فرانسه و بی تکلیفی آمریکا در آفریقا

نویسنده: ساموئل رامانی(Samuel Ramani) 

دیپلماسی ایرانی: منطقه ساحل، منطقه ای نیمه خشک گسترده از سنگال تا اریتره، از سال 2016 با شروع حملات تروریستی و حالا در ترکیب با پاندمی کرونا و همین اواخر هم با برکناری رئیس جمهوری مالی از قدرت، یک بحران امنیتی بزرگ را تجربه می کند.

نهادهای دولتی شکننده، اقتدارگرایی و تغییرات آب و هوایی از عواملی گزارش شده اند که به این بی ثباتی دامن می زنند. وزارت امور خارجه ایالات متحده بر نقش گروه های تروریستی مانند القاعده و دولت اسلامی در بحران های امنیتی این منطقه تاکید کرده است.

در منطقه ساحل یک موضوع کلیدی نادیده گرفته شده است: بحران حکمرانی بین الملل. به جای برداشتن گام های سازنده برای مقابله با چالش ها، قدرت های خارجی و نهادهای منطقه ای در حال تشدید مشکلات هستند. نهادهایی مانند اتحادیه آفریقا و جامعه اقتصادی دولت های آفریقای غربی به علت فقدان همگرایی های راهبردی و استفاده ناکارا از منابع نظامی به تشدید اوضاع دامن زده اند.

رقابت بین قدرت های بزرگ نیز شدت گرفته است. فرانسه همچنان حافظ اصلی امنیت منطقه است. فرانسه در ژوئن امسال در حمله ای یکی از سرکردگان داعش را کشت. با این حال، به رغم برخی از موفقیت های نظامی و این واقعیت که عملیات ارتش فرانسه به اطلاعات و پشتیباتی لجستکی ایالات متحده متکی است، اما یکجانبه گرایی فرانسه در آفریقای غربی توانایی اش برای کار با واشنگتن در زمینه تدوین راهبرد امنیت منطقه را تضعیف کرده است.

از سوی دیگر حمایت فرانسه از رژیم های اقتدارگرا در منطقه، مانند رئیس جمهوری چاد، به بی ثباتی، استبداد، نارضایتی و افراط گرایی دامن زده است. تعهد لرزان ایالات متحده به ثبات منطقه نیز به توسعه گرایی فرانسه کمک کرده است.

به رغم آنکه یکجانبه گرایی فرانسه و کاهش مداخله آمریکا مهمترین دلایل در تشدید بحران های امنیتی منطقه هستند، حضور روسیه و چین نیز اوضاع را بدتر می کند. روسیه در آفریقای غربی مشغول امضای قراردادهای نظامی است و چندین توافق همکاری نظامی با بورکینافاسو، چاد، نیجر و مالی امضا کرده و از رئیس جمهوری گینه نیز حمایت می کند. چین نیز علی رغم تمایلش برای توسعه طرح یک کمربند یک جاده تا منطقه ساحل، تنها اظهار نظرهای مبهمی پیرامون مبارزه با تروریسم بیان می کند.

ناتوانی قدرت های بزرگ باعث شده است تا مشکلات آفریقایی به روش آفریقایی حل شوند. در 27 فوریه، اتحادیه آفریقا اعلام کرد که متعهد می شود تا 3000 نیرو به ساحل بفرستد. با این حال، تا به حال هیچ کشوری پیشنهاد تشکیل نیرو را نداده و معلوم نیست که قرار است با چه سرمایه ای تامین مالی شود.

جامعه اقتصادی دولت های آفریقای غربی نیز از عدم هماهنگی رنج می برد و به جای طرح یک برنامه راهبردی منسجم، مسئولیت های امنیتی خود را برون سپاری کرده است.

اگرچه رسیدن به یک راه حل جامع در آینده نزدیک بعید است اما اقدامات سازنده ای هم پیش پای رهبران وجود دارد: ایالات متحده و فرانسه باید بر همکاری قدرت های بزرگ تاکید کنند. واشنگتن باید از تلاش هایش پیرامون تضعیف ماموریت صلح سازمان ملل در مالی دست بردارد. ایالات متحده باید در اقدامات فرانسه برای شکست جماعت نصرالاسلام و المسلمین تشریک مساعی داشته باشد. ایالات متحده و چین که هر دو نگران تروریسم فراملی برخاسته از ساحل هستند می توانند به نقاط مشترکی در مبارزه علیه آن برسند.

فرانسه باید از حمایت رژیم های استبدادی خودداری و شرکای اروپایی را به مبارزه با آنها تشویق کند و همچنین روسیه را برای ارتقاء امنیت آفریقای غربی به مذاکره فراخواند. همچنین مشاوره و تعامل قدرت های بزرگ با نهادهای منطقه ای نیز ضروری است.  قدرت های بزرگ باید از طرح حمایت از میانجی گری مراکش در بحران کشور مالی و تلاش های دوره ای الجزایر در ساحل دفاع کنند. در نهایت، امنیت ساحل به ثبات در آفریقای شمالی بستگی دارد و ایالات متحده باید نقش دیپلماتیک فعال تری در لیبی بر عهده گیرد.

منبع: فارن پالسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی