امارات توانایی محافظت از فناوری نظامی آمریکایی را دارد؟

نویسندگان: باربارا ای. لیف و دانا استرول

دیپلماسی ایرانی: خاورمیانه در چند دهه گذشته در پی شوک های ناخوشایند از دیگر مناطق متمایز شده است: جنگ 6 روزه در سال 1967، حمله عراق به کویت در سال 1990، جنگ «تابستان» در سال 2006 بین اسرائیل و حزب الله، و دستگیری بسیاری از جنگجویان داعش در شمال عراق در سال 2014. نتایج ناگوار درگیری آمریکا در عراق و روند ناامید کننده جنبشی که زمانی «بهار عربی» خوانده می شد، این منطقه دلیل چندانی برای خوش بینی به آمریکایی ها نداده است. اما کاخ سفید تابستان امسال جهان را با یک خبر متفاوت از خاورمیانه، متعجب کرد: امارات متحده عربی و اسرائیل روابط خود را عادی می کنند! این اتفاق می تواند پویایی منطقه ای را به میزان قابل توجهی تغییر دهد و روابط پنهان پیشین را در طیف گسترده ای از بخش های غیرنظامی از تجارت گرفته تا علوم و کشاورزی و حتی فضا، تعمیق بخشد. توافق امارات و اسرائیل مبتنی بر سال ها همکاری «زیر میز» بین متخصصان امنیتی و اطلاعاتی است که در پی درک مشترک از تهدید بزرگ منطقه ای، یعنی ایران، به همسویی استراتژیک رسیده.

به نظر می رسد تشویقی که ایالات متحده برای امارات به عنوان سومین کشور عربی که با اسرائیل ارتباط برقرار کرده در نظر گرفته، تعهد به فروش جنگنده های اف-35 و دیگر سلاح های پیشرفته است که محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی، از مدت ها پیش به دنبال آن بود. مصر هم در سال 1979 که با اسرائیل صلح کرد، دومین بسته بزرگ کمک نظامی در خاورمیانه پس از اسرائیل را دریافت کرد که تا امروز نیز ادامه دارد. اردن هم که در سال 1994 با اسرائیل صلح کرد، این خبر همراه با تسویه بدهی و فروش هواپیماهای جنگنده «اف-16» به آن منتشر شد و این کشور هم مانند مصر هنوز از دریافت کنندگان اصلی کمک های آمریکایی به شمار می رود.

واکنش ها به خرید هواپیمای اف-35 توسط امارات بیشتر بر این موضوع متمرکز بوده که آیا اسرائیل از چنین توافقی حمایت می کند یا خیر. از دیدگاه امارات، اکنون که این کشور با اسرائیل وارد روابط کامل دیپلماتیک شده، نباید اسرائیل مخالفتی با فروش تسلیحات به آن داشته باشد. به علاوه، برخلاف مصر و اردن، امارات هرگز به اسرائیل حمله نکرده است. با این حال، یک موضوع مهم تر نادیده گرفته شده و آن، این است که آیا جدای از رئیس جمهوری دونالد ترامپ و گروه مشاوران نزدیک به او، حمایت کافی برای فروش این جنگنده ها به امارات در ایالات متحده وجود دارد یا خیر.

محافظت از برتری نظامی اسرائیل تنها یکی از مجموعه عواملی است که توسط سیاست گذاران در قوای مجریه و مقننه ایالات متحده مورد توجه قرار خواهد گرفت. سوابق امارات در استفاده و محافظت از دیگر سلاح های ایالات متحده و همچنین چگونگی هماهنگ سازی این فروش در بستر استراتژیک اهداف امنیت ملی آمریکا و سیاست های خارجی در خاورمیانه، به همان اندازه اهمیت دارد. به بیان روش دیگر، فروش اف-35 به امارات بیشتر به روابط دوجانبه واشنگتن-ابوظبی مربوط است تا روابط امارات و اسرائیل.

امنیت و تجارت

فروش «اف-35» به یک کشور سابق بر این نشان دهنده بالاترین میزان اطمینان ایالات متحده به توانایی های جنگی آن کشور، تصمیم گیری آن در استفاده از قدرت و تعهدات مربوط به حفاظت از فناوری حساس بود. سوابق امارات در هیچ یک از این موارد چندان روشن نیست.

جنگنده «اف-35» یک تغییر دهنده بازی به شمار می رود. در بازار تسلیحاتی جهانی هیچ نمونه قابل مقایسه ای با آن وجود ندارد. این، بزرگ ترین و گران ترین برنامه تدارکاتی پنتاگون است؛ توانایی پنهان شدن از روی رادار و پرواز با سرعت مافوق صوت را دارد و از سنسورهای درونی برخوردار است که دید گسترده ای از فضای جنگ را برای خلبان فراهم می آورد. آمریکا در تصمیم گیری برای صادرات اف-35 به یک کشور خارجی باید اطمینان حاصل کند که چنین فروشی هم منافع تجاری و هم امنیت ملی ایالات متحده را برآورده می کند.

فروش سلاح یکی از زمینه های اصلی رقابت در خاورمیانه به شمار می رود. تینا کایدانو، دستیار موقت وزیر امور سیاسی-نظامی در این باره گفته: «معاملات اسلحه بخشی از سیاست خارجی است. وقتی ما یک سامانه یا قابلیت را به یک شریک خارجی منتقل می کنیم، بر تعادل قدرت در منطقه یا داخلی-خارجی تاثیر می گذاریم؛ ما حمایت خود را نشان می دهیم؛ و روابطی ایجاد یا حفظ می کنیم که ممکن است برای چندین نسل ادامه و مزایایی در بر داشته باشد.»

رقبای ایالات متحده در صنعت صادرات تسلیحات جهانی به ویژه روسیه و چین نیز از اهرم فشار فروش سلاح استفاده می کنند، اما هیچ تعهد دیگری در ادامه این فروش تسلیحاتی وجود ندارد. هر دو دولت از فروش اسلحه برای به چالش کشیدن تسلط ایالات متحده بر بازار و تاثیرگذاری بر اتحادهای آمریکایی در منطقه استفاده می کنند.

با توجه به این پس زمینه رقابت قدرت های بزرگ از طریق فروش تسلیحات، دولت های مخالف در خاورمیانه با گروه های شبه نظامی محلی همکاری می کنند و ایالات متحده و متحدان آن را به چالش می کشند. فرصت ها برای سرقت غیرقانونی یا انتقال آگاهانه فناوری حساس دفاعی از «اف-35» جدی است. گزارش سال 2020 پنتاگون درباره «قدرت چین» بخشی را شامل می شد که از احتمال برنامه چین برای ساخت یک تاسیسات تدارکاتی نظامی در امارات برای پشتیبانی از عملیات نظامی آن، حکایت داشت. چنین پایگاه بی شک نقشی کلیدی در استراتژی چین برای تضعیف توانایی جنگی ایالات متحده دارد و سکویی برای عملیات جاسوسی دفاعی چین به شمار می رود. از این رو، توانایی اماراتی در محافظت از «اف-35» یک مساله محافظت از سرمایه گذاری ایالات متحده و شرکایی است که با این جنگنده پرواز می کنند. انتقال سامانه های تسلیحاتی به دیگر کشورها مخاطرات ذاتی در بر دارد، اما در رابطه با «اف-35» خطر بزرگ تر این است که نمونه مشابه آن در بازار تسلیحات جهانیوجود ندارد و آمریکا باید اطمینان حاصل کند که امارات توانایی محافظت از چنین سلاحی را دارد. (این مطلب ادامه دارد.)

منبع: وار آن دِ راکز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34