برجام جلوی رقابت تسلیحاتی منطقه ای را گرفت/صحبت از مذاکره موشکی دشوار است

دیپلماسی ایرانی: در اتفاقی نادر، ایران، عامل اختلاف میان ایالات متحده امریکا و اروپا شده است. بعد از خروج ایالات متحده امریکا از برجام و اعمال تحریم های یکجانبه، اروپایی ها ضمن مخالفت با این اقدام امریکا تلاش های مضاعفی را برای حفظ برجام، به عنوان دستاورد دیپلماسی چند جانبه گرایی جهانی آغاز کردند که این روزها به نقطه عطف خود رسیده است. شکست امریکا در شورای امنیت سازمان ملل برای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران که با مخالفت اروپایی ها میسر شد و همچنین شکست محکومیت ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی بابت فعالیت های هسته ای اش، و اکنون پایان مهلت سی روزه و ادعای امریکا به بازگشت تحریم های سازمان ملل تحت چارچوب شکایت از ایران با ادعای نقض تعهداتش در برجام و مخالف اروپایی ها با این اقدام، از جمله تلاش هایی است که اروپایی ها در مخالفت با سیاست های امریکا علیه ایران در پیش گرفته اند. اگرچه فشارهای امریکا سبب شده است تا ایران نتواند از دستاوردهای اقتصادی برجام بهره ببرد و اروپا نیز به لحاظ اقتصادی تن به تحریم های یکجانبه امریکا داده است اما به نظر می رسد در زمینه سیاسی و امنیتی ایران همچنان ذیل برجام توانسته است به پیروزی هایی در عرصه رویارویی سیاسی با امریکا دست یابد. برای بررسی این موضوع دیپلماسی ایرانی گفت وگویی را با ژرار آرو، سفیر پیشین فرانسه در ایالات متحده انجام داده است که در ادامه می خوانید:

فرانسه از ابتدای شکل گیری پرونده هسته ای ایران، در مذاکرات هسته ای حضور داشته است. چرا پرونده هسته ای ایران تا این اندازه برای فرانسه و کلا اروپا اهمیت دارد؟ 

پرونده هسته ای ایران نه تنها برای ما بلکه برای کل کشورهای اروپایی مهم است. حتی می توانم بگویم اهمیت پرونده هسته ای ایران برای ما که با ایران در یک منطقه هستیم، دو برابر می شود. ایران کشوری پهناور و یکی از قدرت های منطقه ای است که در مجاورت ما قرار دارد. برای همین امنیت ما و ایران به طور مستقیم به هم مرتبط است. همین یک مولفه کافی است تا ما برای حفظ برجام به عنوان یک دستاورد بزرگ چند جانبه گرایی تلاش کنیم و به هر قیمتی آن را حفظ کنیم. طبیعی است در برابر هر پرونده ای مشکلاتی وجود داشته باشد، ما باید با تدبیر و پیگیری دیپلماسی مشکلات و موانع را رفع کنیم. همان طور که برجام با دیپلماسی و مذاکره به دست آمد حفظ آن نیز باید از طریق دیپلماسی و مذاکرات مستمر حاصل شود. 

از جمله مشکلاتی که در برابر برجام وجود دارد، مخالفت دائمی اسرائیل با آن و تلاش هایش برای از بین بردن برجام از روز اول حصول توافق هسته ای تا کنون است. اروپا به عنوان اتحادیه ای که از روز اول شکل گیری اسرائیل با آن تعامل داشته، چگونه با تلاش های تل آویو برای از بین بردن توافقی که اروپا برای حفظ آن تلاش می کند، برخورد می کند؟

از روز نخستی که توافق هسته ای حاصل شد ما  می دانستیم که اسرائیل نه تنها با آن موافق نیست بلکه برای از بین بردن آن تلاش می کند. اما این را هم می دانستیم که نرسیدن به توافقی مثل برجام با ایران به معنای بروز یک تهدید امنیتی بزرگ در منطقه است. تهدیدی که می تواند به ضرر همه کشورهای نه تنها منطقه بلکه جهان تمام شود. برای همین میان تهدیدی بزرگتر و انتخاب دیپلماسی برای رسیدن به توافقی که به نفع همه باشد، برجام را برگزیدیم. ثانیا، ایران در منطقه ای واقع شده است که کشورهای آن می توانند فورا وارد رقابت تسلیحاتی شوند و به سرعت به سمت تولید سلاح هسته ای خیز بردارند. توافق هسته ای سبب شد تا جلوی یک رقابت تسلیحاتی هسته ای در منطقه گرفته شود.  

تحریم های یکجانبه امریکا و پیروی کشورهای دیگر از جمله اروپا سبب شدند عملا ایران نتواند از مزایای اقتصادی برجام بهره ببرد. به نظر می رسد در این باره اروپا نتواند هیچ کاری برای ایران انجام دهد. حتی اینستکس که اروپا وعده آن را داده بود نیز تا کنون عملیاتی نشده است. جدای از این مساله که ثابت شده اروپا ناتوان است، به اعتقاد شما دیگر چه مشکلات دیگری وجود دارد که سبب می شود برجام نتواند دوام بیاورد؟ 

برجام یک توافق پیچیده در 159 صفحه است. وقتی توافقی را منعقد می کنید طبیعی است در روند آن مشکلاتی به وجود آید، همیشه در عمل و وقتی که توافق به مرحله اجرا می رسد، اختلاف نظرهایی به وجود می آید. برای همین کمیته حل اختلاف را مطابق با برجام تعریف کردیم. ما هر شش ماه تشکیل جلسه می دهیم و بر سر مفاد اختلافات با یکدیگر رایزنی می کنیم. بنابراین تا زمانی که برجام هست و این کمیته هم هست، حل اختلافات امکان پذیر است. چیزی که تا کنون هم شاهدش بودیم. سعی اعضای برجام بر این بوده است که اختلافات موجود سبب نشوند تا اصل موضوع یعنی حفظ برجام به محاق برود. به هر حال نگرانی هایی وجود داشته است اما به اعتقاد ما با دیپلماسی می توان نگرانی ها را رفع کرد. 

امریکا به مذاکره موشکی با ایران اصرار دارد، در حالی که ایران با قاطعیت این موضوع را رد کرده است. موضع اروپا در این رابطه چیست؟

پاسخ به این سوال دشوار است. دولت امریکا با خروج از برجام کارها را پیچیده تر کرد در حالی که ما بر حفظ برجام اصرار داریم، تا وقتی چنین اصراری از سوی ما باشد و امریکا نیز بر مواضع خود پافشاری کند، نه می توانیم خودمان در روابط فراآتلانتیکی در این زمینه به توافق برسیم و نه می توانیم از ایران بخواهیم که چنین چیزی را بپذیرد. ما با امریکا بر سر برجام اختلاف روشن داریم و این اختلاف بر همه روشن است. قبل از هر چیز ما باید به چگونگی حفظ برجام بیندیشیم بعد به سراغ اختلافاتی که از اول هم بودند، برویم.  مساله زمانی پیچیده تر می شود که می بینیم این مساله برای روس ها و چینی ها که طرفی از برجام هستند، چندان مشکل نیست. این بر پیچیدگی های موجود می افزاید.