پنجمین سالگرد برجام؛ مرگ یک توافق/ سایه قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین بر «برنامه جامع اقدام مشترک»
در پنجمین سالگرد امضای توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵، برجام دیگر موضوعیتی ندارد. بسیاری از تحلیلگران آن را مرده می‌پندارند و می‌گویند از این توافق تاریخی جنازه‌ای بیش باقی نمانده است. عده‌ای نیز بر این باورند که فرجام برجام در نتیجه خروج ترامپ از آن، منجر به افتادن ایران به دامان چین شده است.\
رویداد۲۴ پنج سال از زمانی که تصاویر خندان تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران و پنج کشور قدرتمند جهان به صفحه اول رسانه‌های جهان راه پیدا کرد می‌گذرد. «برنامه جامع اقدام مشترک» میان ایران و ۵ کشور عضو شورای امنیت سازمان ملل به همراه آلمان و اتحادیه اروپا به امضا رسید. هزاران نفر از مردم ایران با شنیدن خبر امضای توافق هسته‌ای به خیابان‌ها آمده و به امید آینده‌ای روشن، جشن و پایکوبی کردند، اما در این مدت زمان پنج ساله، تغییراتی در روند این توافق حاصل شده که دیگر امروز چهره هیچ‌کس خندان نیست.
۲۳ تیرماه ۱۳۹۴ شمسی برابر با ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ میلادی در یاد تاریخ و ایرانی‌ها باقی مانده چرا که پس از ۱۳ سال مناقشه بی حاصل بر سر برنامه هسته‌ای ایران، این وین، پایتخت اتریش بود که 23 تیرماه شاهد توافق تاریخی ایران و قدرت‌های جهانی بود.
بعد از گذشت پنج سال، امروز اما شرایط به گونه دیگری رقم خورده است، آمریکا از این توافق تاریخی خارج شده، اروپایی‌ها به تعهدات اقتصادی شان در قبال ایران پایبند نیستند، روسیه و چین کاری جز انتشار بیانیه محکومیت علیه غرب نکرده‌اند و ایران تعهدات برجامی‌اش را به قدری کاهش داده که تلویحا می‌توان نام آن را خروج از توافق گذاشت. از این توافق چیز دندان‌گیری باقی نمانده و این واقعیتی نیست که از دید جهان پنهان مانده باشد.
فروزنده ودیعتی سفیرایران در فنلاند در یادداشتی که در نشریه هلسینکی تایمز فنلاند در سالگرد امضای برجام منتشر کرده است تاکید کرده ایران همواره به تعهداتش تا قبل از خروج آمریکا پایبند بوده است. در این یادداشت گفته شده: آمریکا هشتم می‌سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شده و ما شاهدیم که آمریکا به عنوان دولت حامی قطع نامه ۲۲۳۱ برجام، نه تنها این قطع نامه را نقض کرده بلکه به دیگر دولت‌ها هم فشار می‌آورد که متن این قطع نامه را که خودش آن را امضا کرده نقض کنند.
ودیعتی در ادامه گفته این اولین بار در تاریخ سازمان ملل است که یکی از اعضای دائم شورای امنیت، دیگر دولت‌ها و شهروندانی که به قانون پایبندند را برای عدم نقض یک قطع نامه شورای امنیت تنبیه میکند.
او با اشاره به بی تعهدی اروپایی‌ها می‌نویسد: با اینکه اروپایی‌های عضو برجام از ایران خواسته بودند که تنها چند هفته به آن‌ها فرصت دهد تا خسارات ناشی از اعمال مجدد تحریم‌ها توسط آمریکا را جبران کنند، حتی یک جلسه شورا هم برای بررسی نقض‌های مکرر دولت آمریکا برگزار نشده است.
علاوه بر هلسینکی تایمز، نشریه کامیونال نیوز نیز به سالگرد این توافق تاریخی توجه کرده است. این رسانه به اظهارات اخیر عباس عراقچی معاون وزارت خارجه درباره نامه ایران به کمیسیون برجام اشاره کرده و می‌گوید: ایران در انتظار پاسخ جوزف بورل است.
عباس عراقچی، معاون سیاسی ظریف در پنجمین سالروز برجام در این باره گفت: «نامه ایران واصل شده و آقای بورل به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون مشترک در حال رایزنی با سایر اعضا است تا در خصوص چگونگی جلسه‌ای که باید به دنبال این نامه ایران تشکل شود، تصمیم‌گیری کنند.»
در این نامه بریتانیا، فرانسه و آلمان به عدم پایبندی به تعهدات خود مطابق برجام متهم شده‌اند. جوزپ بورل ۱۳ تیر در بیانیه‌ای دریافت نامه ظریف را تائید کرد و گفت وزیر خارجه ایران خواستار ارجاع نگرانی‌های این کشور در مورد رفتار کشور‌های اروپایی به کمیسیون حل اختلاف مطابق بند ۳۶ برجام شده است.
ایران به دنبال ادامه دیپلماسی با واشنگتن است؟
بند ۳۶ برنامه جامع اقدام مشترک ناظر بر "ساز و کار حل و فصل اختلافات" میان امضاءکنندگان توافق هسته‌ای است و چنانچه یکی از طرف‌ها معتقد باشد دیگران به تعهدات برجامی خود پایبند نبوده‌اند می‌تواند موضوع را برای حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع دهد. با این وجود عباس موسوی در نشست خبری خود همزمان با پنجمین سالروز امضای برجام فاش کرد که نامه اخیر ظریف سومین نامه در مورد نقض برجام است که همه تا کنون بی‌پاسخ مانده‌اند.
موسوی گفت: «عدم پاسخ به نامه‌های ما به معنای شکایت نکردن یا عدم درخواست ایران برای فعال کردن مکانیزم حل و فصل اختلافات نیست، ما منتظر واکنش‌ها و پیگیری‌های اروپایی‌ها هستیم. ممکن است به خاطر کرونا این بحث اجرایی نشود، ولی آن‌ها باید حتما پاسخگوی این نقض‌ها باشند.»
کامیونال نیوز در یادداشت خود گفته در خلال این تحولات، وزیر خارجه ایران با لحنی که از تلاش ایران برای رایزنی و دیپلماسی خبر می‌دهد توییت کرده است.
ظریف در توییتر خود نوشته: در ایران امروز روز ملی دیالوگ و تعامل سازنده با جهان است. از زمان تاسیس جمهوری اسلامی، این نظام سعی کرده روابط صمیمانه و متوازن را با جهان برقرار کند و چالش‌ها را با دیالوگ و بر اساس احترام متقابل حل و فصل کند.
این رسانه در ادامه لحن ظریف را با ترامپ مقایسه کرده و گفته در مقابل ترامپ بار‌ها تاکید کرده توافق هسته‌ای بدترین توافق تاریخ بوده است. اما در پنجمین سال برجام برخی رسانه‌ها به مساله توافق ۲۵ ساله ایران و چین توجه کرده و برخی آن را نتیجه تشدید تحریم‌های آمریکا با خروج از برجام می‌دانند.
تحریم‌های آمریکا ایران را به دامان چین انداخت؟
همچنین نشریه آمریکایی تروث اوت در یادداشتی گفته تحریم‌های شدید ترامپ، ایران را به دامان چین انداخته است.
این رسانه نوشته همکاری‌های استراتژیک ایران و چین نتیجه تحریم‌های ترامپ علیه ایران است. دو سال پیش ترامپ از توافق هسته‌ای خارج شده با این که ایران به همه تعهداتش پایبند بوده است. کشور‌های اروپایی از ترس آمریکا تجارت با ایران را متوقف کردند و این وضعیت ایران را به آغوش چین انداخت. کشوری که هم به اندازه کافی به فناوری دست پیدا کرده هم به نفت ایران نیاز دارد.
وبسایت اداره اطلاعات انرژی آمریکا در گزارشی درباره توافق ایران و چین می‌نویسد: حمایت‌های چین از ایران نه تنها چیزی نیست که آمریکا باید نگرانش باشد. چین با این توافق به خلیج فارس دسترسی پیدا میکند. خلیج فارس اصلی‌ترین گذرگاه نفت جهان است که بیشترین مقدار نفت از تنگه هرمز آن عبور میکند.
این رسانه در نهایت به این نتیجه رسیده که اگر ایران و چین به توافق برسند، برای آمریکا استفاده از نیروی نظامی علیه ایران دیگر کار عاقلانه‌ای نیست. اگر ترامپ قصد حمله به ایران را داشته باشد باید با چین هم مقابله کند و این کار عاقلانه نیست.
توافق ایران و چین، خبر بد برای اسرائیل
نشریه اسرائیلی جرسالم پست (اورشلیم پست) نیز در یادداشتی به توافق ایران وچین اشاره کرده و آن را خبر بدی برای اسرائیل خوانده است.
این نشریه گفته توافق ایران و چین می‌تواند به تقویت نیروی نظامی ایران در همکاری با چین منجر شود و همه این‌ها می‌تواند پتانیسل ایران برای حمله احتمالی به اسرائیل را تقویت کند. بخش دیگری از این توافق نیز به فروش اسلحه به ایران مرتبط است. گزارش‌های اخیر پنتاگون نشان می‌دهد چین در صدد فروش هلیکوپتر‌های مهاجم، جنگنده و تانک به ایران بعد از انقضای تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران است.
اورشلیم پست به نفل از تحلیلگران اسرائیلی نیز می‌نویسد: چینی‌ها فکر می‌کنند ایران در مورد نابودی اسرائیل جدی نیست و منظورش از نابودی اسرائیل آن چیزی نیست که به نظر می‌رسد. چین ایران را یک تهدید وجودی برای اسرائیل نمی‌داند و ایران فقط به این دلیل دائم از نابودی اسرائیل حرف می‌زند که می‌خواهد مراکز قدرت جهانی آن را جدی بگیرند.
نظر شما :