قانون سزار بشار اسد را وادار به تسلیم نمی کند

نویسنده: کالی رابینسون

دیپلماسی ایرانی: بشار اسد برای نزدیک به یک دهه ریاست جمهوری کشوری را بر عهده داشته که یکی از فاجعه بارترین جنگ های داخلی خاورمیانه را شاهد بوده است. اما اعمال قدرت او بر سوریه ممکن است در پی اعتراض ها از سوی اعضای خانواده اش، موج جدیدی از اعتراض های بی سابقه و تحریم های جدید اعمال شده از سوی ایالات متحده مجددا به خطر افتد.

شواهدی وجود دارد که نشان می دهد اسد احتمالا حمایت خانواده خود از جمله رامی مخلوف که کنترل بیشتر بخش ارتباطات تلفنی سوریه را در دست دارد و ثروتمندترین مرد این کشور به شمار می ‌رود، را از دست می دهد. با توجه به اینکه تحریم ها به ایران، بزرگ ترین متحد دولت اسد، آسیب رسانده و لبنان که حدود ۴۰ میلیارد دلار از دارایی های سوریه را در اختیار دارد و ارتباط اصلی اقتصاد سوریه با اقتصاد جهانی محسوب می شود دچار فروپاشی اقتصادی شده، دولت سوریه برای دسترسی به پول نقد دچار مشکلات اساسی شده است. دولت اسد برای افزایش ذخایر ارزی خود صدها میلیون دلار بازگشت مالیات ها از تجارت ها را خواستار شده که همین مساله به اختلاف او با افرادی همچون مخلوف انجامیده و کار به جایی رسیده است که مخلوف آشکارا از اسد انتقاد می کند.

کارشناسان معتقدند که این شرایط می تواند نقطه عطفی در وضعیت بشار اسد باشد، چرا که مخلوف یک چهره قدرتمند و محبوب است و صدها هزار سوری برای گذران زندگی به تجارت، گروه های شبه نظامی و خیریه های او وابسته هستند. دیگر اعضای خانواده اسد هم در انتقاد از رئیس جمهوری مسیر مخلوف را در پیش گرفته اند و این مساله می تواند جسارت مردم عادی سوریه را بیشتر کند.

اقتصاد آسیب دیده همانقدر که دولت سوریه را نگران کرده، مردم را نیز دچار اضطراب کرده است. بیش از ۸۰ درصد از مردم سوریه در فقر زندگی می کنند و ارزش پول ملی  سوریه از 300 پوند در برابر دلار در ماه ژانویه، در ماه ژوئن به ۳۵۰۰ پوند در برابر دلار رسیده است. تظاهراتی در شهرهای تحت کنترل دولت اسد که کمتر صحنه اعتراض بوده اند، به راه افتاده و صدها تظاهرات کننده کناره ‌گیری او را خواستار شده اند. اعتراضات در این سطح از زمان تظاهرات بهار عربی در سال ۲۰۱۱ با درخواست اصلاحات دموکراتیک، بی سابقه بوده است. ریما علاف، کارشناس سوریه، می گوید شمار فزاینده ‌ای از سوری ها اکنون به این باور رسیده اند که دولت اسد توانایی اصلاحات را ندارد و از این رو، کناره ‌گیری او را خواستار شده‌ اند. اما اسد همچنان قصد عقب نشینی ندارد.

در حال حاضر، بزرگترین تهدید برای دولت سوریه قانون سزار ایالات متحده به شمار می رود که از ۱۷ ژوئن به اجرا گذاشته شده است. طبق این قانون، اعضای خانواده اسد و همچنین هر نهاد دیگری در سراسر جهان که در مناطق تحت کنترل دولت اسد در سوریه سرمایه گذاری کند، هدف تحریم های ایالات متحده واقع می شود. لغو این تحریم ها مستلزم متوقف شدن حملات هوایی توسط دولت سوریه و بازگرداندن دسترسی گروه های بشردوستانه به سراسر کشور، آزادی زندانی های سیاسی، موافقت با بازگشت همه بی خانمان های سوری به کشور و مجازات عاملان جرائم جنگی است. این قانون با اعمال مجازات علیه هر فرد یا نهادی از هر ملیتی سعی دارد کشورها به خصوص پادشاهی های عربی در حاشیه خلیج فارس و اروپایی ها را از پیگیری توافق های بازسازی سوریه و عادی سازی روابط با دولت این کشور منصرف کند و فشارها بر اسد را برای وادار کردن او به موافقت با انتقال سیاسی مسالمت آمیز افزایش دهد.

در همین حال، بسیاری از تحلیلگران نگران هستند که هزینه های اقتصادی اعمال این قانون و فشارهای مضاعف ایالات متحده برای غیرنظامی های سوری بیشتر باشد. برای کاهش این فشارها اقلام بشردوستانه در قانون سزار نیامده و ایالات متحده به نزدیک به 700 میلیون دلار کمک اضافی از جمله به مناطق تحت کنترل دولت سوریه متعهد شده است. اما مونا یعقوبیان از موسسه صلح ایالات متحده، معتقد است که برای کسب اطمینان از اینکه تنها دولت اسد از تحریم ها آسیب ببیند و نه مردم عادی، باید اقدامات بیشتری صورت بگیرد که از جمله آنها می توان به ساده سازی روند معافیت از تحریم ها برای سازمان های امدادی، خودداری از اعمال تحریم هایی که در زنجیره های تامین کمک ها اختلال ایجاد می کنند، و افزایش کمک ها به پناهجویان در لبنان اشاره کرد. به گفته یعقوبیان، در حال حاضر بیشترین جمعیت آوارگان سوری در لبنان هستند.

اما به رغم همه این تهدیدهای جدید، بسیاری از تحلیلگران باور دارند که دولت اسد دوام می آورد. خاندان اسد با درگیری های داخلی غریبه نیست و از این رو، اختلافات کنونی بشار اسد و مخلوف تاثیر چندانی در شرایط نخواهد گذاشت. به علاوه، دولت اسد پیشتر توانایی خود را در مقاومت در برابر اعتراض های داخلی و بحران های مالی نشان داده است. دولت اسد همچنین می تواند از نخبگان با ارتباطات گسترده، جنگ سالاران و کارگزاران محلی برای دور زدن تحریم های قانون سزار و تجارت با منطقه شمالی تحت کنترل شورشی ها که از تحریم ها معاف هستند، استفاده کند.

از همه این موارد گذشته، اسد همچنان از پشتیبانی ایران و روسیه برخوردار است. در حقیقت، همین حمایت ها بوده که به اسد در بازپس گرفتن کنترل بخش عمده ای از سوریه کمک کرده است. یعقوبیان معتقد است که اسد از این طوفان به سلامت خواهد گذشت: «فکر نمی کنم که ترکیب فشارهای کنونی برای برکناری اسد از قدرت کافی باشد و متاسفانه، این یعنی فشارهای خارجی تنها به مردم عادی آسیب خواهند رساند.»

منبع: شورای روابط خارجی / مترجم: طلا تسلیمی