فشار از اروپا؛ فراموشی از ایران

دیپلماسی ایرانی:

بخش اول:

عرصه بین الملل در سال 2020 میلادی تحولات سخت  و سریعی چون کرونا، بحران های منطقه ای و بین المللی نظیر سوریه، یمن، لیبی در خاورمیانه و شمال آفریقا، بی ثباتی سیاسی در آمریکای لاتین و تشدید ملی گرایی و پوپولیسم در جهان به ویژه اروپا و غیره را تجربه می کند که عوارض آن به نسبت متفاوت قدرت ها و کشورهای جهان را تحت تاثیر قرار داده است و موضوع مهمتر اینکه رفتار خشن و تبعیض آمیز پلیس آمریکا با سیاه پوستان، شورش و نهضت جدیدی را در بزرگترین اقتصاد جهانی موجب شده و آقای ترامپ نیز در مدیریت بحران کرونا و شورش سیاهپوستان کارنامه درخشانی نداشته و بیش از هر زمان دیگر نگران بخت خود در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری و راهیابی مجدد به کاخ سفید است. در حالی که در شرایط دشوار پاندمی کرونا و تحریم های ظالمانه آمریکا و اروپا؛ ملت و دولت ایران در مدیریت شرایط هستند و از  چگونگی قتل یک شهروند ایرانی، قاضی منصوری، در یک کشور عضو اتحادیه اروپا تصویر روشنی وجود ندارد؛ مثلث انگلیس، فرانسه و آلمان به جای جبران بدعهدی دو سال پیش ترامپ در خروج از برجام و سهل انگاری حداکثری در عملی کردن مکانیسم اینستکس، اجرای سناریوی آمریکایی برای افزایش فشارها بر کشورمان از آژانس بین المللی انرژی اتمی را شروع کرده و سعی دارند تا با باز کردن مجدد پرونده برنامه صلح آمیز هسته ای کشورمان مرحله جدیدی از فشار بر ایران را تصویب کنند.

واقعیت مهم این است که روابط ایران و اروپا دیرینه بوده و ریشه در تاریخ و تمدن چند هزاره ای طرفین دارد. این تعاملات در مقاطع مختلف تاریخی با توجه به مؤلفه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و میزان استقلال عمل سیاست مداران اروپایی و نحوه پیروی از سیاست های آن سوی آتلانتیک و رژیم صهیونیستی فراز و فرود داشته است.

سه سوال اساسی در مورد رسیدن روابط به نازل ترین سطح در سال 2013 و تکرار آن در سال 2020 میلادی، استاندارد دوگانه اروپا در روابط با کشورمان و چرایی یک روز قرابت  و یک روز قهر اروپائیان با ایران وجود دارد که در این یادداشت بیشتر به سوال سوم پرداخته می شود چرا که اروپائیان در این بازی با پیروی از سیاست های آمریکا میدان را به مثلث رقبای منطقه ای خود یعنی روسیه، چین و ترکیه واگذار کرده و علیرغم وقوف سختی جبران مافات و دستیابی مجدد به بازار ارزشمند و بکر ایران دشمنی جدیدی را دنبال می کنند. موضوع مهم اینکه ایران زمین در دوران دو قرن اخیر در زمینه های ذیل از اهداف الویت کشورهای اروپایی بوده است: 

1) انرژی: با توجه به منابع فراوان زیر زمینی به ویژه نفت و گاز، اروپا همواره به ایران به عنوان منبع مطمئن، آسان و سریع الوصول تأمین نیازهای خود نگاه داشته و تا پایان دهه اول هزاره سوم بیشترین واردات انرژی را از کشورمان انجام داده است. بر اساس اعلام یورو استات، مصرف سالانه انرژی اتحادیه 830 میلیون تن بوده که ترکیب آن به ترتیب 28.5% هسته ای، 19.6% زغال سنگ، 18.8 % گاز، 11.7% نفت، 20.1% انرژی های نو و تجدید پذیر است و در سال 2011 که مبادلات ایران و اتحادیه اروپا به 26.94 میلیارد رسید سهم صادرات کشورمان به اتحادیه 27 عضوی 10.5 میلیارد یورو بوده که 92% این رقم صادرات نفت شامل شده است. 

2) بازار مصرف: اتحادیه اروپا همواره به بازار مصرف ایران توجه خاصی داشته است. این اتحادیه با داشتن 7% جمعیت جهانی بیش از 20% تجارت جهانی را به عنوان بزرگترین صادر کننده و دومین وارد کننده جهان مطرح است. تجارت ایران و اتحادیه اروپا تا پایان دهه اول هزاره سوم روندی صعودی داشته و حجم مبادلات از 2012 شیب نزولی تندی را به دلیل اعمال شدید تحریم های ناعادلانه تجربه کرد به طوری که رقم 26.9 میلیارد یورو در سال 2011 به رقم 12.2 میلیارد در 2012 و در سال گذشته میلادی به کمترین رقم یعنی 6 میلیارد یورو کاهش یافت که از این رقم هم 80% سهم صادرات اتحادیه اروپا به جمهوری اسلامی ایران بوده است. 

3) دسترسی به بازارهای ثالث: واقعیت این است که جمهوری اسلامی ایران با موقعیت ژئو استراتژیک خود بهترین سکوی دسترسی به بازار بیش از 500 میلیونی 15 کشور همسایه در حاشیه خلیج فارس و آسیا مرکزی و قفقاز  است. 

4) جذب نیروهای نخبه و صاحبان سرمایه ایرانی: امروزه اروپا بیش از هر زمان دیگر به نیروی انسانی خبره و متخصص نیازمند است و از از اوایل قرن بیستم همواره روندی صعودی مهاجرت جوانان برای تحصیل و صاحبان سرمایه را به اروپا شاهد بوده ایم و اکنون جامعه ایرانی در بسیاری از کشورهای اروپایی به ویژه انگلیس، آلمان، فرانسه، کشورهای نوردیک، اتریش و حتی کشورهای شرق و مرکزی اروپا حضور پر رنگ داشته و نقش آنان در ایجاد اشتغال و حوزه خدماتی به ویژه بهداشت و درمان چشمگیر و مثال زدنی است. 

5) میراث علمی، فرهنگی و تاریخی: از طرفی اروپا از قرون وسطی با بهره گیری از نهضت ترجمه و استفاده از آثار رازی، ابوریحان بیرونی، ابن سینا و عمر خیام در حوزه های شیمی، پزشکی و درمان، نجوم و ریاضی بستر مناسبی را برای ایجاد یک جهش تمام عیار در حوزه علم و تکنولوژی قاره سبز فراهم کردند. امروزه به هر کتابخانه بزرگ اروپایی مراجعه شود ترجمه صدها اثر ارزشمند دانشمندان ایرانی در تمامی زمینه ها موجود است. و از طرف دیگر اروپائیان از اواخر دوره قاجاریه به دنبال انتقال آثار باستانی، ملی و تاریخی ایران به موزه های خود بودند و اکنون شاهد اختصاص بخش عمده ای از موزه های تاریخ ملی تمامی دول این قاره حتی موزه لوور فرانسه به میراث تاریخی و تمدنی ایران زمین هستیم.

6 ) بهره گیری از محصولات کم نظیر و منحصر به فرد ایرانی: برخی از محصولات و تولیدات کشورمان به ویژه فرش دستی، پسته، خاویار و زعفران ایرانی در بین اروپائیان شهره عام و خاص است و در دهه های اخیر بیشترین صادرات غیر نفتی ایران به اروپا شامل فرش و پسته بوده است. در عین حال که دستاوردهای علمی ایران می تواند زمینه مناسب و قابل توجهی برای صادرات تکنولوژی دانش بنیان به اروپا باشد.