پرتاب ماهواره بر «قاصد» می‌تواند حکم کوبیدن میخ بر تابوت برجام باشد؟

گفت وگو از عبدالرحمن فتح الهی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی 

دیپلماسی ایرانی - همانگونه که از قبل هم قابل پیش‌بینی بود سران و مقامات ایالات متحده آمریکا اقدام چهارشنبه هفته گذشته، سوم اردیبهشت ماه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در پرتاب ماهواره بر سه مر حله ای «قاصد» به منظور قرار دادن ماهواره «نور» در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین را نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تلقی کردند و آن را گامی برای رسیدن جمهوری اسلامی ایران به موشک های بالستیک قاره پیما (ICBM: Intercontinental ballistic missile) دانستند. اگرچه بدون شک ماهواره بر قاصد یک موشک بالستیک به شمار می رود که توانسته ماهواره نور را در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین قرار دهد، اما تعریف و نگاه حقوقی در خصوص اقدام سپاه به خصوص از نگاه شورای امنیت چیست؟ آیا پرتاب ماهواره بر قاصد می تواند نقض قطعنامه ۲۲۳۱ در نظر گرفته شود که از ایران درخواست کرده است تلاشی برای «طراحی» و «استفاده» از موشک های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته ای نداشته باشد؟ بررسی بیشتر این مسئله، موضوع گفت وگوی دیپلماسی ایرانی با یوسف مولایی، استاد دانشگاه و کارشناس حقوق بین الملل است که در ادامه می خوانید:

ساعاتی پس از اقدام چهارشنبه هفته گذشته سوم اردیبهشت نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در پرتاب ماهواره بر سه مرحله ای «قاصد» به منظور حمل ماهواره «نور» و قرار دادن آن در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین، شاهد مواضع و واکنش‌های منفی سران و مقامات ایالات متحده آمریکا بودیم که از قبل هم قابل پیش بینی بود. پیرو این مسئله مایک پمپئو، وزیر امور خارجه این کشور همان روز پرتاب ماهوراه بر قاصد (چهارشنبه) در یک نشست خبری فوق العاده با هدف تضعیف سازمان جهانی بهداشت، پرتاب ماهواره بر سه مرحله ای قاصد را نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تلقی کرد. با وجود آن که ماهواره‌بر قاصد طبق تعریف نظامی یک شک بالستیک محسوب می شود که البته در سایه در دسترس نبودن جزئیات، مختصات و برد این ماهواره بر نمی‌توان با قاطعیت عنوان کرد که قاصد در کدام دسته از موشک های بالستیک تاکتیکی (TBM)، کوتاه برد (SRBM)، میان برد (MRBM)، دوربرد (IRBM) و یا قاره پیما (ICBM)  قرار دارد، اما آیا این دست مواضع و سخنان آمریکایی‌ها می تواند وجاهت حقوقی برای شورای امنیت سازمان ملل مبنی بر نقض این قطعنامه توسط ایران داشته باشد، خصوصا که ایالات متحده با اقدام ۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ دونالد ترامپ در خروج از برجام عملا نمی تواند در خصوص این قطعنامه که ضامن اجرایی توافق هسته ای است اظهارنظری داشته باشد؟

چند نکته مهم در ان سوال مهم شما وجود داشت که باید مورد ارزیابی قرار گیرد. نخست آن که پاسخ به نکته شما دایر بر این که ماهواره بر قاصد یک موشک بالستیک محسوب می‌شود یا خیر بیشتر در سایه نگاه تکنیکی، فنی و شناخت ادوات جنگی و نظامی باز می‌گردد تا مسائل حقوقی؛ من کارشناس حوزه نظامی و امنیتی نیستم و نمی‌دانم که آیا طبق گفته شما موشک ماهواره بر قاصد جزء موشک های بالستیک محسوب می شود یا خیر! اما چون که قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل عنوان کرده که ایران حق طراحی و استفاده از موشک های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک اتمی را ندارد، بنابراین باید دید که چه نوع موشک هایی مد نظر این قطعنامه است و از آن مهمتر اینکه آیا این موشک ها با طراحی حمل کلاهک هسته‌ای تولید شده اند یا خیر؟! پس مجددا تاکید می کنم که این یک بحث کاملاً فنی و تخصصی نظامی است تا یک بحث حقوقی بین الملل. لذا هر نظری هم در خصوص پاسخ به این بخش از سوال شما بدهم، نمی ‌تواند یک پاسخ متقن، مستند و قطعی باشد. چون من اشرافی به مسائل نظامی و امنیتی ندارم که نگاه شورای امنیت به بالستیک بودن یا نبودن ماهواره بر قاصد چیست.

نکته دوم در خصوص بخش دیگری از سوال شما ناظر بر مواضع مقامات آمریکایی باز می گردد. در این رابطه باید گفت که قطعاً تصمیم گیرنده نهایی در خصوص نقض و یا عدم نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل توسط جمهوری اسلامی ایران با پرتاب ماهواره بر قاصد خود این شورا است، نه برخی از دولت ها مانند ایالات متحده که در این خصوص اظهار نظر می‌کنند و تهران را متهم به نقض قطعنامه ۲۲۳۱ می کند. از این حیث سخنان پمپئو نمی تواند برای شورای امنیت وجاهت حقوقی داشته باشد. البته در نظام روابط بین الملل در قرن بیست و یکم هر کشوری می‌تواند در خصوص مسائل دیگر کشورها اظهار نظر کند، آن هم کشوری مانند آمریکایی‌ که خود را قَیِّم و کدخدای جهان تلقی می‌کند، به خصوص در رابطه با ایران که واشنگتن آن‌را رقیب جدی خود در عرصه بین الملل تصور می کند. البته حقوق بین الملل برخی اظهارنظرها که حتی می تواند مسئله دخالت در امور داخلی یک کشور، حتی مسائل نظامی و امنیتی آن کشور را شامل شود تا اندازه‌ای قبول کرده، اما در نهایت فصل الخطاب خود شورای امنیت سازمان ملل است که باید تعیین کند اقدام چهارشنبه هفته گذشته ایران در پرتاب ماهواره بر قاصد نقض قطعنامه ۲۲۳۱ هست یا نه؟ اما چون که با گذشت بیش از ۴۸ ساعت از پرتاب این ماهواره بر و تا لحظه انجام این مصاحبه با دیپلماسی ایرانی، تاکنون شورای امنیت تصمیم به برگزاری جلسه فوق‌العاده نکرده و اظهار نظر رسمی هم در خصوص نقض و یا عدم نقض این قطعنامه نداشته، می توان اینگونه استنباط کرد که اقدام ایران در پرتاب ماهواره بر قاصد از نظر حقوقی و بر مبنای نگاه شورای امنیت منطبق بر قطعنامه ۲۲۳۱ بوده است و این شورا پرتاب قاصد را نقض قطعنامه نمی‌داند. البته حتی اگر هم در آینده شاهد برگزاری جلسه فوق‌العاده شورای امنیت در خصوص این مسئله باشیم و حتی اگر در جلسه مذکور ایران را متهم به نقض قطعنامه ۲۲۳۱ کند، چون شورای امنیت سازمان ملل از اساس یک نهاد سیاسی و امنیتی بین المللی است، نمی توان موضع نهایی این شورا را یک موضع حقوقی در نظر گرفت و اینگونه استنباط کرد که ایران به واقع با پرتاب ماهواره برای قاصد کاری خلاف حقوق و بندهای قطعنامه ۲۲۳۱ انجام داده است، اما چون تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل برای کشورها الزامی است باید به تصمیمات این شورا اعتبار داد.

اگر چه در سایه گفته شما مواضع مقامات کاخ سفید نمی تواند برای شورای امنیت وجاهت حقوقی داشته باشد. اما نقش ایالات متحده در فشار به این شورا چه نتیجه ای در بر دارد. خصوصا که مایک پمئو در همان نشست خبری فوق العاده چهارشنبه هفته گذشته با هدف تضعیف سازمان جهانی بهداشت صراحتا عنوان داشته که وقتی درباره سازمان ملل و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت این سازمان صحبت می شود، هر کشوری وظیفه دارد به سازمان ملل برود و ارزیابی کند که آیا پرتاب قاصد، مطابق قطعنامه شورای امنیت بوده است یا خیر؟ آیا از این حیث واشنگتن می تواند تهران را در شورای امنیت متهم و یا پاسخگو کند، اگر چه یکی از مباحث چالشی که میان ایران و کشورهای غربی، به‌ویژه ایالات‌متحده آمریکا در مورد آن اختلاف‌نظر و تفسیر متفاوت و حتی متضاد وجود دارد، تناقض یا عدم تناقض سیاست توسعه توان موشکی ایران با مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ است. چرا که ایالات‌متحده آمریکا، انگلستان، فرانسه و آلمان معتقدند ساخت و آزمایش موشک‌های بالستیک توسط ایران مطابق قطعنامه‌ی ۲۲۳۱ شورای امنیت، ممنوع شده است؛ درحالی‌که جمهوری اسلامی ایران محدودیت بیان‌شده در قطعنامه را شامل موشک‌های خود نمی‌داند. کما این که محمد جواد ظریف در توئیت ۱۵ آذر ۹۸/ ششم دسامبر سال گذشته میلادی و در پاسخ به نامه ضد ایرانی ۵ دسامبر ۲۰۱۹ آلمان، فرانسه و انگلستان به دبیرکل سازمان ملل عنوان کرد که آزمایش موشک های بالستیک توسط جمهوری اسلامی ایران در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت منع نشده است؟

به سوال مهمی اشاره کردید. در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت مبنا بر درخواست از ایران به منظور عدم تلاش برای «طراحی» و «استفاده» از موشک های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای است. از این رو برای دیگر کشورها اثبات اینکه ایران ماهواره‌بر قاصد را بر اساس یک موشک بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای طراحی و مورد استفاده قرار داده، بسیار سخت و دشوار است. چون درج دو کلمه طراحی و استفاده، تهران را قادر به طرح این ادعای حقوقی می‌کند که هیچ یک از موشک‌های ساخته شده یا در دست ساخت این کشور، به خصوص ماهواره بر قاصد با هدف نقل و انتقال کلاهک اتمی طراحی نشده و مورد استفاده قرار نگرفته اند، خصوصا اینکه در مقام عملیاتی، قاصد نهایتا به عنوان یک ماهواره بر و برای حمل ماهواره نور در حوزه فعالیت های صلح آمیز فضایی و به منظور گسترش دانش و توان کشور در این علم مورد استفاده قرار گرفته است. البته تمام جزئیات آن از زمان شلیک تا زمان خروج این موشک از جو زمین و در نهایت قرار دادن ماهواره نور در مدار توسط کشورها به ویژه خود امریکایی ها مورد رصد قرار گرفته است. بنابراین هیچ گونه اقدام مشکوک و یا تلاشی که بتواند ایران را متهم به نقض قطعنامه ۲۲۳۱ کند تا اینجای کار وجود ندارد و یا حداقل اثبات آن برای کشوری مانند آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل بسیار سخت است. 

ذیل گفته شما حتی اگر شورای امنیت بخواهد در خصوص اقدام ایران در رابطه با پرتاب ماهواره بر قاصد تشکیل جلسه فوق العاده دهد و یا اظهار نظری بر خلاف نگاه تهران داشته باشد، آیا برای تعهد به آن از طرف جمهوری اسلامی ایران الزامی وجود دارد، خصوصا که به واسطه رویه شورای امنیت سازمان ملل در انتخاب و چینش کلمات در قطعنامه ۲۲۳۱، تهران تنها و تنها به شرایط تعیین شده در این قطعنامه دعوت شده است. چون به‌جای واژه (Decides) از کلمه (calls upon) استفاده شده است که فضای تحکم و  الزام آوری قطعنامه ۱۹۲۹ مصوب سال ۲۰۱۰ در شورای امنیت سازمان ملل و پیشتر از آن قطعنامه ۱۷۴۷ در سال ۲۰۰۷ را ندارد. ضمن این که پرونده موشک های بالستیک که در متن اصلی قطعنامه ۱۹۲۹ قرار داشت از متن اصلی و به عبارت دقیق «بدنه اجرایی» قطعنامه ۲۲۳۱ به بخش پیوستی و مشخصا بند سوم «ضمیمه ب» قطعنامه انتقال یافت که نشان می دهد حساسیت شورای امنیت برای موضوع موشک ‌ها بالستیک ایران در قطعنامه ۲۲۳۱ اولویت و اهمیت بسیار کم‌تری در قیاس با قطعنامه ۱۹۲۹ و قطعنامه ۱۷۴۷ دارد؟

اولاً اینکه زمانی که یک چارچوب، معاهده و یا قرارداد توسط یک نهاد بین المللی رسمی مانند شورای امنیت تنظیم می شود قطعاً تفسیر و تبیین نهایی آن نیز در خصوص نقض و یا عدم نقض مفاد آن توسط کشورهای حاضر در این قطعنامه با خود شورای امنیت است. اما با این وجود مهم آن است که ما به لحاظ دفاع از منافع خود و توجه امنیت ملی کشورمان باید بر این نکته تاکید داشته باشیم که اقدام چهارشنبه هفته گذشته نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در پرتاب ماهواره بر قاصد نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل نیست؛ اما اگر بخواهیم خود را فریب ندهیم باید این را هم مد نظر داشته باشیم که اگر زمانی شورای امنیت سازمان ملل در این رابطه به تشکیل جلسه فوق العاده دستور داد و یا اظهار نظری خلاف مواضع ایران داشت، نمی‌توانید استنباط کنید که تفسیر ما ایرانی ها از قطعنامه ۲۲۳۱ بر تفسیر حقوقی شورای امنیت سازمان ملل ارجحیت دارد. پس باز هم بر نکته قبلی خود تاکید می کنم  که اگرچه از اساس شورای امنیت سازمان ملل یک نهاد حقوقی نیست، بلکه آن را باید یک نهاد سیاسی و امنیتی تلقی کرد، اما تصمیمات این شورا برای کشورها الزام آور است، لذا باید به اظهارنظر و تصمیماتش اعتبار داد. پس گفته من در خصوص این که حتی اگر شورای امنیت پرتاب ماهواره بر قاصد را نقض قطعنامه ۲۲۳۱ تلقی کرد نباید اینگونه استنباط کنیم که ایران به نقض بندهای و مفاد این قطعنامه از نظر حقوقی اقدام کرده؛ اینجاست که نباید نگاه و تفسیر حقوقی با الزام به اجرای تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل خَلط شود. پس اگر در نهایت شورای امنیت دست به برگزاری جلسه فوق‌العاده‌ای در رابطه با پرتاب ماهواره بر قاصد زد و نظر نهایی خود را فارغ از اینکه عادلانه و یا ظالمانه باشد اعلام کرد، تهران مجبور به تبعیت از آن است و گرنه این شورا از ابزارها و اهرم های جدی خود برای تقابل با تهران استفاده خواهد کرد؛ من نمی خواهم یک بحث سیاسی به راه اندازم، اما اگر این شرایط شکل گرفت، ایران باید نهایت همراهی، همکاری با این شورا و در عین حال تلاش جدی برای تشریح، تبیین و تفسیر فعالیت های خود در راستای حفظ منافع ملی داشته باشد. باید مقامات و مسئولین نظامی و سیاسی توضیح دهند که اقدامات ما صرفاً در راستای فناوری های صلح آمیزی مانند حوزه فضایی بوده است تا مانع از بغرنج تر شدن شرایط و جولان کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل شویم.

پنجم دسامبر سال گذشته میلادی سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس در نامه ای به آنتونیو گوترش که در میان اعضای شورای امنیت هم منتشر شد، از دبیرکل سازمان ملل خواستند در گزارش بعدی خود، شورای امنیت را از این موضوع مطلع کند که فعالیت‌های موشک بالستیک ایران ناسازگار با قطعنامه‌ای است که در سال 2015 توافق هسته‌ای ایران (برجام) را تائید و تضمین کرده است. در همین خصوص برخی معتقدند که اگر شورای امنیت سازمان ملل پرتاب ماهواره بر قاصد را نقض قطعنامه ۲۲۳۱ به عنوان ضامن اجرایی برجام تلقی کند سبب خواهد شد که حیات سیاسی این توافق که هم اکنون هم یک توافق نیمه جان است پایان پیدا کند. آیا شما هم معتقدید پرتاب قاصد می‌تواند نقض برجام  و در حکم کوبیدن میخ بر تابوت برجام باشد؟ 

واقعیت آن است که برجام دارای یک چارچوب، سیستم و ساختار حقوقی، سیاسی و امنیتی خاص خود است. در همین چارچوب مجموعه ای از رفتارها در قالب «حقوق» و نیز «تکالیف» و «تعهدات» برای همه اعضای حاضر در این توافق برجام تعیین شده است. از طرف دیگر مسئله «روح برجام» نیز مطرح است که ناظر بر برخی اصول و اهدافی است که سبب شده بر پایه آن، توافق هسته ای شکل بگیرد. بنابراین تفسیر برخی اقدامات، تصمیمات و واکنش های کشورهای عضو برجام در همسویی و یا ضدیت با این اهداف و اصول به عنوان «ناقض روح برجام» بسیار موثر است. در این راستا اگر چه «تفسیر» مقوله ای کاملاً فنی است، اما می‌تواند یک امر ذهنی سلیقه‌ای نیز در نظر گرفته شود. یعنی هر شخص، جریان، گروه، دولت و یا نهادی بر اساس مجموعه دانش، شناخت حقوقی، نگاه ایدئولوژیک و منافع خود دست به خوانش یک متن بزند که ممکن است با خوانش و نظر نهایی بازیگران دیگر متفاوت، متناقض و حتی متضاد باشد. برای این که این آشفتگی و تشتت پیش نیاید باید نگاه و نظر نهایی شورای امنیت سازمان ملل را فصل الخطاب قرار داد که آیا پرتاب ماهواره بر قاصد نقض قطعنامه ۲۲۳۱ است یا خیر؟! البته کما فی السابق اعضای این شورا نیز قطعاً در خصوص ایران نظرات متفاوتی دارند و بر روال سنتی چند سل گذشته احتملا چین و روسیه در تقابل با ایالات متحده آمریکا، فرانسه، انگلستان و بعد از آن آلمان دست به حمایت از ایران و وتوی قطعنامه خواهند زد. اما تا زمانی که شورای امنیت سازمان ملل به صورت رسمی در این خصوص اظهار نظری نداشته، اصل بر عدم نقض قطعنامه ۲۲۳۱ این شورای توسط ایران با پرتاب ماهواره بر است. لذا برجام نمی تواند تحت الشعاع این مسئله قرار گیرد. 

از طرف دیگر ما باید این مسئله را هم مد نظر قرار دهیم که آیا قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل بخشی از برجام است و یا ضامن اجرایی آن؟ هر پاسخی به این سوال، شرایط و اقتضائات کاملاً متفاوتی برای توافق هسته‌ای ایجاد می‌کند. البته در اینجا باز هم مسئله نگاه تفسیری سلیقه ای حقوقی می‌تواند پاسخ های متفاوت و متضادی را شکل دهد. از این رو است که برخی معتقدند قطعنامه ۲۲۳۱ بخشی از پروسه و توافق برجام محسوب می‌شود که کشورهای عضو سازمان ملل را ملزم به همراهی و انجام مراودات سیاسی و اقتصادی با ایران می‌کند و برخی هم بر این باورند که قطعنامه ۲۲۳۱ ضامن اجرایی مفاد و بندهای برجام در قالب «حقوق» و نیز «تکالیف» مندرج در توافق هسته ای برای اعضای حاضر در آن است. لذا چون این برای اولین بار است که چنین وضعیت حقوقی به شدت سیالی در سایه شکل گیری برجام در علم حقوق بین‌الملل به وجود آمده است شما نمی توانید با قاطعیت در این خصوص اظهار نظر کنید. چون که هیچ گونه رویه در علم حقوق بین الملل برای خوانش تفسیری حقوقی پرونده برجام شکل نگرفته است که ما بتوانیم بر اساس مطالعه موارد مشابه پیشین در سال های گذشته دست به خوانش حقوقی برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بزنیم. بنابراین نمی‌توان یک حکم قطعی در این خصوص صادر کرد. با این تفاسیر زمانی که شما از من به عنوان کارشناس حقوقی بین المللی سوال می کنید که پرتاب قاصد می‌تواند برجام  را به واسطه نقض قطعنامه ۲۲۳۱ تحت الشعاع قرار دهد، باید بیشتر در راستای خوانش حقوقی بر مبنای منافع کشور خود اظهار نظر کنم. پس هر موضع و اظهارنظری که توسط مقامات و مسئولین دیپلماتیک داخلی گرفته شود، به شرط آنکه نقض آشکار مفاد نباشد، می تواند مورد تایید باشد. در عین حال باید این نکته را هم مجددا مورد توجه قرار داد که اگر در نهایت شورای امنیت اظهارنظری متفاوت از نگاه ایران در خصوص پرتاب ماهواره بر قاصد داشت با توجه به الزام آور بودن تصمیمات شورای امنیت باید توسط ایران مورد اعتبار قرار گیرد تا خدای ناکرده تبعات سیاسی، حقوقی، و صد البته نظامی و امنیتی برای ایران شکل نگیرد. به هر حال دست شورای امنیت برای تحت فشار قرار دادن ایران بسیار زیاد است و ما باید به هر طریقی مانع از نفوذ و فشار مخرب آمریکایی‌ها و برخی از کشورهای اروپایی، به خصوص اعضای ثابت اروپایی در شورای امنیت و یا عربستان سعودی و اسرائیل در نگاه نهایی این شورا نسبت به اقدام چهارشنبه گذشته ایران شویم.

علیرغم نکات شما، اگر چه موضوع درخواست شورای امنیت سازمان ملل از ایران در ارتباط با عدم طراحی و استفاده از موشک‌های بالستیک، نه در سند برجام، نه در قطعنامه ۲۲۳۱ و نه ذیل ماده ۴۱ منشور مندرج در فصل هفتم گنجانده نشده، اما چنان که در سوال پیشین اشاره شد این مسئله (عدم تلاش برای طراحی و استفاده از موشک های بالستیک با قابلیت حمل کلاهک هسته ای) در بخش پیوست قطعنامه و مشخصا در بند سوم ضمیمه ب قطعنامه ۲۲۳۱ آمده است. لذا با وجود آن که الزام آوری قطعنامه ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) و نیز قطعنامه ۱۷۴۷ (۲۰۰۷) در خصوص توان موشکی ایران در قطعنامه ۲۲۳۱ مطرح نیست، اما در عین حال اجرا نکردن مفاد ضمیمه ب این قطعنامه از سوی ایران ممکن است نقض جزئی قلمداد شود در عین حالی که به‌هیچ‌وجه اقدام ایران در پرتاب قاصد نقض توافق برجام نیست و به دلیل اینکه جزء تعهدات ایجاد شده برای ایران از سوی شورای امنیت هم نیست، اجرا نکردن آن نقض فاحش قطعنامه ۲۲۳۱ هم محسوب نمی‌شود؟

چنان که خود شما هم اشاره کردید محدودیت‌های حاکم بر برنامه‌ توسعه‌ موشکی ایران در «ضمیمه ب» قطعنامه ۲۲۳۱ و نه در متن قطعنامه ذکر شده و اساساً بنا از صدور قطعنامه‌ یاد شده، صدور شرایط و محدودیت‌های ناظر بر برنامه‌ هسته‌ای ایران است، نه توان موشکی. بنابراین، پرونده‌ موشکی جزء و فرعی از این قطعنامه محسوب می‌شود و در تفسیر، باید تمامی محدودیت‌های موجود، از جمله در حوزه‌ موشکی را معطوف به مقاصد قطعنامه و قصد و نیت صادرکنندگان و اطراف آن تفسیر کرد. اینجاست که دوباره نکته مهم من دال بر مسئله نوع تفسیر سلیقه ای حقوقی کشورها از متن برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ برجسته می شود. یعنی باید دید هر کشور و بازیگری در سایه اهداف منافع خود چه تفسیر سلیقه‌ای حقوقی از یک متن واحد خواهند داشت؟!