کرونا و یادآوری سریال «مردگان متحرک»

نویسنده: بشیر اسماعیلی، استادیار روابط بین الملل 

دیپلماسی ایرانی: مجموعه تلویزیونی مردگان متحرک (Walking dead) یکی از مجموعه های پر طرفدار در ژانر پسا رستاخیزی است که فصل دهم آن اخیرا توسط شبکه ای ام سی آمریکا پخش شد. موضوع زامبی ها یا به تعبیر این سریال «مردگان متحرک»، اگر چه موضوع بدیعی در هالیوود به حساب نمی آید و از ویدیو کلیپ «تریلر» مایکل جکسون تا فیلم های معروفی مثل «من یک افسانه ام» سوژه قرار گرفته است، اما نحوه داستان پردازی این سریال با درون مایه هایی از روانشناسی، جامعه شناسی، بیولوژی و به خصوص علوم سیاسی، آن را به مجموعه ای خاص و متمایز بدل کرده است. از جمله ملاحضات سیاسی این سریال زمانی است که واکنش های انسان ها در قبال شرایط وخیم حاکم بر دنیا دیده می شود. 

در واقع در ابتدای داستان متوجه می شویم که یک اپیدمی ناشناخته باعث شده است که همه انسان ها ویروس عجیبی در خود داشته باشند که پس از مرگ تبدیل به زامبی شوند. در فصول ابتدایی سریال، هراس از این پاندمی باعث شده که انسان ها گرد هم آورده و گروه های ناهمگونی از طبقات و اقشار اجتماعی برای مبارزه با شرایط بد موجود با همدیگر متحد شوند. اما این اتحاد دیری نمی‌پاید و در ادامه داستان، بروز اختلافاتی که عمدتا ناشی از کمبود غذا، دارو، سوخت و سرپناه هستند، موجب می شوند که انسان ها کلونی های مجزایی تشکیل دهند و برای دسترسی بیشتر به این منابع به جان هم بیفتند. 

در فصول متأخر مردگان متحرک شاهد این هستیم که دیگر، زامبی ها و بیماری شیوع یافته به عنوان تهدیدات مشترک برای انسان ها اولویت ندارند، بلکه این خودانسان ها و رقابت های بین آنهاست که بقا را تهدید می کند. 

در جهان زامبی زده سریال، کلونی های انسان های موجود، عمدتا به دو گرایش فکری تقسیم شده اند؛ یا آنهایی که مشی دموکراتیک دارند مثل آلکساندریا، هیل تاپ، کینگدام و اوشن ساید، یا کلونی هایی که بر پایه توتالیتاریسم و استبداد عمل می کنند مثل ناجی ها، نجواگرها و زباله گردها. این دو گفتمان غالب، به عوض اینکه برای حفظ بقای کل انسان ها در آن شرایط بد دنیا متحد شوند، منافع و امنیت کلونی های خودشان را به امنیت همگانی ترجیح می دهند. در فصول متأخر سریال با کمتر شدن منابع، دعوا بر سر شکارگاه ها و مرزهای سرزمینی بالا گرفته و به جنگ های سختی منجر می شوند. 

در عین حال بعضی از کلونی های توتالیتر، از زامبی ها به عنوان ابزار حمله به دشمن در جنگ ها استفاده می کنند؛ آنها گله های زامبی های سرگردان را جمع آوری کرده و به سمت قلعه های دشمن هدایت می کنند؛ چیزی که یادآور بیوتروریسم در جهان حاضر است! 

امروزه با انتشار ویروس کرونا در جهان، وابستگی بشریت به اتحاد و همدلی برای زیستن در جهان ناپایدار کنونی بیش از گذشته عیان شده است. بشریت علی رغم پیشرفت های تکنولوژیکی هنوز در برابر بلایای طبیعی مثل بیماری ها، سیل، زلزله، سونامی و ... آسیب پذیر است. اما به هر روی شاهد آن هستیم که نه تنها این عوامل تهدیدکننده طبیعی، باعث تقویت همگرایی بین انسان ها نشده است که دو مسأله ناسیونالیسم افراطی و رقابت بر سر منابع کمیاب به جنگ ها و کشمش های جهانی دامن زده اند. در حقیقت ویروس کرونا مثل ویروس زامبی در سریال «واکینگ دد» نه تنها عاملی برای تقویت حس همدردی بین انسان ها نشده که کشورهایی مثل امریکا آن را برای ضربه زدن به رقبا مورد استفاده قرار می دهند. در چنین شرایطی است که به قول شخصیت «آلفا» در سریال، فقط قوی ترها در این دنیای ترسناک زنده می‌مانند و مخرب ترین چیز، عشق و نوع‌دوستی است.