روسیه و ایران به یکدیگر نزدیک تر شده اند

نویسنده: تام اُکانر

دیپلماسی ایرانی: به رغم آنکه قانونگذاران ایالات متحده لایحه ای را برای اعمال تحریم های جدید علیه روسیه و ایران در پی حمایت آنها از بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، منتشر کرده اند، اما تهران و مسکو بیش از هر زمان دیگری به یکدیگر نزدیک شده اند. 

علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، اخیرا با نیکولای پاتروشِف، وزیر امنیت ملی روسیه، در تهران دیدار کرده و به گزارش خبرگزاری «تاس»، پاتروشف در این دیدار از «لزوم تعمیق تلاش های دو کشور برای تامین ثبات و امنیت منطقه» سخن گفته و همکاری های بیشتر دو کشور در سوریه به ویژه در کنار ترکیه (حامی اپوزیسیون سوری) در مذاکرات سه جانبه صلح را خواستار شده است. میخائیل بوگدانُف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و مهدی سنایی، سفیر تهران در مسکو، نیز بر «تعهد به هماهنگی بیشتر تلاش ها با هدف کاهش تنش ها در خاورمیانه، به ویژه در روند آستانه»، تاکید کرد. دو نشست نشان دهنده تمایل دو کشور به ادامه حمایت از دولت اسد حتی پس از رای واشنگتن به قانون محافظت از شهروندان سوری سزاری، بخشی از قانون مجوز دفاع ملی، است. این قانون با هدف مجازات مالی رهبر سوریه و حامیان او در داخل و خارج از این کشور به دلیل تسهیل موارد نقض حقوق بشر در جریان جنگ داخلی طراحی شده است.

واشنگتن در سال 2011 روابط خود را با دمشق به دلیل درگیری آن با تظاهرات کنندگان داخلی قطع کرد و پس از آن، شورش ها با حمایت ایالات متحده و متحدانش به تهدیدی برای دولت سوریه تبدیل شد. ارتش سوریه با کمک روسیه و ایران توانست در برابر شورشی ها و جهادگرایان افراطی بایستد و پنتاگون هم بعدتر با کمک نیروهای غیر دولتی یعنی نیروهای کرد دموکراتیک سوریه، به طور ویژه روی مبارزه با داعش متمرکز شد.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، در آخرین تغییر رویکرد در قبال سوریه، نیروهای آمریکایی را از شمال این کشور بیرون کشید تا روی کنترل میدان های نفتی آن در مناطق شرقی تمرکز کند. در همین حال، ترکیه که متحد آمریکا در ناتو به شمار می رود، علیه جنگجویان کرد مداخله نظامی آغاز کرده و این اقدام، سبب شده دولت سوریه که تحت تحریم های ایالات متحده است، کنترل خود را بر بخش وسیعی از این کشور جنگ زده گسترش دهد. دمشق وعده داده که با کمک های مسکو و تهران کنترل سراسر کشور را مجددا به دست خواهد آورد.

به رغم فشارهای ایالات متحده علیه حمایت از اسد، ارتش روسیه برای اولین مرتبه یک رزمایش نظامی دریایی مشترک با نیروهای نظامی سوریه در دریای مدیترانه انجام داده که طبق گزارش رسمی وزارت دفاع روسیه، 2هزار  سرباز و 10 کشتی از هر دو کشور به همراه هواپیماهای روسی در آن شرکت داشتند. ماریا زاخاروا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، هم اخیرا از هماهنگی بیشتر بین دمشق و مسکو و دیدار قریب الوقوع ولید المعلم، وزیر خارجه سوریه و سرگئی لاوروف، همتای روس او، خبر داده و گفته که دو مقام در این دیدار توجه ویژه ای به طیف وسیعی از موضوعات مربوط به تقویت بیشتر روابط دوجانبه از جمله در حوزه های تجارت، اقتصاد و فعالیت های بشردوستانه مبذول خواهند داشت.

ژنرال مارک میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، به رغم موضع گیری های متناقض این کشور با روسیه درباره سوریه، جلسه ای با ژنرال والری گراسیمُف، همتای روس خود، در برن سوئیس برگزار کرد. به گفته وزیر امور خارجه روسیه، این دو مقام درباره دیدگاه ها به ثبات استراتژیک، شرایط در سوریه و دیگر مناطق و همچنین تدابیری برای جلوگیری از حوادث در جریان فعالیت های نظامی دو طرف تبادل نظر کردند. رئیس ستاد مشترک آمریکا بعدتر بیانیه ای منتشر کرد مبنی بر اینکه دو رهبر نظامی «درباره سوریه، ثبات استراتژیک و انواع دیگر مسائل عملیاتی و استراتژیک به منظور کاهش درگیری ها، بهبود ادراک و کاهش مخاطره» بحث کرده اند: «دو مقام اهمیت حفظ ارتباط منظم برای جلوگیری از اشتباه محاسباتی و پیشبرد شفافیت را می دانند. دو ژنرال مطابق رویه گذشته، توافق کرده اند که جزئیات مکالمات خود را خصوصی نگه دارند.»

در رابطه با ایران باید به این مساله اشاره کرد که این کشور از زمان خروج یکجانبه دولت ترامپ از توافق هسته ای سال 2015 که مورد حمایت چین، اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان، روسیه و بریتانیاست، با تحریم های شدیدالحن آمریکا مواجه شده است. دولت جمهوری اسلامی به تلاش پنهانی برای دستیابی به سلاح هسته ای، گسترش فناوری موشکی برای بی ثبات کردن منطقه و حمایت از گروه های شبه نظامی خارجی از جمله در عراق و سوریه متهم شده است.

ایالات متحده و ایران هر دو در نبرد با داعش در این دو کشور نقش داشتند، اما منافع متفاوتی را در خاورمیانه دنبال می کنند. پنتاگون در میان ناآرامی های جدید در خلیج فارس حضور نظامی خود را در منطقه افزایش داده است. حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، اخیرا به ژاپن، یکی از کشورهایی که سعی دارد بین دو دشمن دیرینه میانجی گری کند،  سفر کرده است.

منبع: نیوز ویک / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34