زورآزمایی ایران و آمریکا در انتخاب جانشین نخست وزیر عراق

نویسنده: توبیتا ماسانوری 

دیپلماسی ایرانی: پارلمان عراق روز یکم دسامبر استعفای عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق را تایید کرد و از برهم صالح، رییس جمهوری عراق خواست که رئیس دولت جدیدی را به مجلس معرفی کند. از آنجا که رئیس جمهوری عراق در معرفی نخست وزیر به پارلمان با کشورهای ایران (که از طریق مذهب و حمایت اقتصادی قدرت نفوذش را در عراق تقویت کرده است)‌ و آمریکا (که ایران را دشمن تلقی می کند) مشورت خواهد کرد، به نظر می رسد زمان زیادی طول خواهد کشید تا رئیس جمهوری عراق، نخست وزیر جدید را به پارلمان معرفی کند.  چنانچه خلاء‌ قدرت در عراق به درازا بکشد، امکان این وجود دارد که سازمان های افراطی از جمله «داعش» بار دیگر در عراق ظهور کنند. 

نخست وزیر عراق نه تنها رئیس قوه مجریه بلکه فرمانده کل قوا هم هست. تظاهرات اعتراض آمیز در نقاط مختلف بغداد که به علت برکناری از ماه اکتبر آغاز شده است، هنوز ادامه دارد. بر اساس گزارش خبرگزاری ها، در درگیری میان ماموران امنیتی و تظاهرات کنندگان تاکنون بیش از چهار صد نفر کشته شدند. فساد ادارای، کمبود خدمات عمومی از جمله برق و افزایش ضریب بیکاری محتوای اعتراض تظاهرات کنندگان تاکنون بوده است. عبدالمهدی تاکنون نتوانسته است راه حل موثری برای خاموش کردن اعتراضات پیدا کند.

ویژگی تظاهرات این بار عراق تشدید اعتراضات به ایران بوده است. تظاهرکنندگان ادعا می کنند: «سیاستمداران فاسد عراقی که متحد ایران هستند، ثروت حاصل از نفت عراق را غارت کرده اند.» تظاهرات کنندگان کنسولگری ایران در نجف را روز بیست و هفتم نوامبر و همچنین روز یکم دسامبر به آتش کشیدند. گذشته از این اوایل ماه نوامبر دیگر کنسولگری ایران در کربلا هدف حمله اراذل و اوباش قرار گرفت و تخریب شد.

اکثر جمعیت عراق را شیعیان تشکیل می دهند. سال 2003 میلادی که ارتش آمریکا حکومت صدام حسین را سرنگون کرد، ایران با حمایت اقتصادی و توسعه زیر ساخت روابط با کشور عراق را بهبود بخشید. شبه نظامیان شیعیان که تحت سپاه پاسداران آموزش دیدند به قدرت بزرگ در عملیات پاکسازی داعش در عراق تبدیل شدند. از سوی دیگر، آمریکا پنج هزار نیروی ارتش امریکا را در عراق مستقر کرده است. هر چند نیروهای امریکایی به بهانه حفظ امنیت عراق و پاکسازی داعش در عراق مستقر شدند، ولی واقعیت این است که مسئولیت اصلی ارتش آمریکا در عراق جمع آوری اطلاعات درباره ایران است. آمریکا بر این باور است که ایران درصدد تولید سلاح اتمی و تغییر تعادل قدرت در خاورمیانه است. بنابراین به همین دلیل آمریکا سعی دارد به همراه متحدانش از جمله عربستان سعودی و اسرائیل، قدرت نفوذ ایران را محدود کند.

ایران در نظر دارد از طریق نیروی شیعیان قدرت تاثیرگذاری بر دولت عراق را تقویت کند. از سوی دیگر، ‌آمریکا در نظر دارد با استفاده از احساسات ضد ایرانی که در میان مردم عراق گسترش یافته است، شخصی طرفدار آمریکا را به عنوان نخست وزیر عراق معرفی کند. بنابراین انتظار می رود رایزنی برای نخست وزیر بعدی عراق کار بسیار دشواری باشد. بنابراین چنانچه شروع کار دولت جدید عراق با تاخیر طولانی مدت رو به رو شود،‌ بهبود خدمات عمومی که تظاهرات کنندگان درخواست کردند، پیشرفت نخواهد کرد. در نتیجه نمی توانیم توقع داشته باشیم که تظاهرات اعتراض آمیز عراق فروکش کند.

هم اکنون این نگرانی وجود دارد که سازمان های افراطی از جمله داعش بر موج ناآرامی های عراق سوار شوند و قدرتشان را در عراق تقویت کنند. داعش که رهبرش را ارتش آمریکا اواخر ماه اکتبر به قتل رسانده، اعلام کرده است که انتقام این کار را می گیرد. روز بیست و ششم نوامبر چند عملیات تروریستی انفجاری در منطقه شیعه نشین بغداد به وقوع پیوست و بر اثر آن شش نفر کشته شدند. داعش با انتشار بیانیه ای مسئولیت این عملیات تروریستی را بر عهده گرفت.

منبع: نیکی / تحریریه دیپلماسی ایرانی