روسیه موازنه میان ایران و اسرائیل در سوریه را برقرار می کند

نویسنده: تام اوکانر (Tom O'Connor) 

دیپلماسی ایرانی: روسیه با برقراری روابط راهبردی با ایران و اسرائیل و پیگیری اهداف خودش در سوریه‌ جنگ‌زده، توانسته در روابط بین این دو دشمن قسم‌خورده نوعی توازن ایجاد کند. اما همان‌طور که یورش‌های اخیر اسرائیل علیه سوریه و مواضع ایران در دمشق نشان داد، این توازن شکننده می‌تواند هر لحظه نابود شود. اکنون تمام این بازیگران نگاهشان به مسکو است تا از وقوع چنین فاجعه‌ای پیشگیری کند.

اوگنی بوژینسکی (Evgeny Buzhinsky)، ژنرال بازنشسته روسی و رئیس مرکز مطالعات سیاسی مسکو درباره علت خاموشی سامانه دفاع هوایی روسیه در برابر این‌گونه یورش‌های اسرائیل می‌گوید: "به نظر می‌رسد این نوعی معامله بین روسیه، اسرائیل و سوریه است." وی در ادامه می افزاید: "نخست این‌که، این یورش‌ها مهلک و زیانبار نیستند؛ دوم، به موضع‌‌های سوریه و همچنین روسیه در سوریه آسیبی وارد نمی‌کنند."

وی سپس می گوید: "روسیه به شکایت‌های ایران هم رسیدگی می‌کند، علاوه بر این که به باور بوژینسکی، تهران می‌داند که یورش‌های اسرائیل اغلب دارایی‌های حزب‌الله را هدف می‌گیرد و نه دارایی‌های ایران را. به نظر می‌رسد با در میان بودن پای مسکو، هر دو طرف به رغم نارضایتی‌های عمیق، تهاجمات خود را تعدیل کرده‌اند." بوژینسکی همچنین می گوید: "این عنصر کلیدی موفقیت دیپلماتیک روسیه است. بله! ما می‌توانیم با اسرائیل، با ترکیه، با ایران رابطه داشته باشیم و هم‌زمان از دولت سوریه پشتیبانی کنیم."

با این‌حال ریسک بدسنجی بالاست. امروزه جبهه اصلی رویاوریی بین اسرائیل و ایران در سوریه است. به رغم توافق سربسته بین قدرت‌های حاضر در سوریه، هر دو طرف در برخی شرایط مبهم وارد اقدامات تنش‌زایی شده‌اند. یائیر گولان (Yair Golan)، یک ژنرال ارشد بازنشسته اسرائیلی، در گفت وگو با نیوزویک ضمن تاکید بر لزوم هوشیاری و دقت فراوان، باور دارد که قدرت باید به گونه‌ای استفاده شود که شرایط منطقه‌ای را وخیم تر نکند. وی گوید: "اشتباه نکردن بسیار دشوار است." هدف اصلی راهبرد نیمه‌سری اسرائیل این است که به گفته وی "هرگونه کشمکش جدی را به تعویق اندازد."

اگرچه اسرائیل و ایران هردو درباره جنگی تمام عیار لاف‌زنی و مدام یکدیگر را تهدید می‌کنند اما هیچ یک از آنها برای زدن جرقه چنین جنگی تمایل واقعی ندارد، چرا که به گفته گولان، "چنین جنگی تمام ویژگی‌های یک جنگ مدرن را داشته و با شمار فراوانی از کشته‌های غیرنظامی و ویرانی گسترده برای هر دو طرف همراه خواهد بود."

به گفته بوژینسکی، روسیه با هدف نجات بشار اسد و دولتش و همچنین پیشگیری از برتری رادیکال‌ها، داعش و تمام سازمان‌های مرتبط، در سوریه پا به این کشور گذاشت و اجازه نخواهد داد این کشور به منطقه‌ای تروریستی در خاورمیانه تبدیل شود. گولان نیز با تایید این سخن، نجات حکومت اسد را تصمیم راهبردی روسیه می‌داند و می‌گوید: "نجات حکومت اسد پروژه روسیه بود و مسکو این پروژه را به خطر نخواهد انداخت. بنابراین روسیه با ایران و با اسرائیل مشکلی ندارد و از نظر مسکو مشکلی نیست که هر یک از آنها به توسعه منافع خود در منطقه بپردازند البته تا زمانی که منافع روسیه را به خطر نیانداخته‌اند."

به گفته محسن میلانی، رئیس اجرایی مرکز مطالعات راهبردی و دیپلماتیک دانشگاه فلوریدای جنوبی، ایران هرگز از سوریه خارج نخواهد شد چرا که سوریه کانالی برای پشتیبانی از حزب الله و همچنین تقویت عمق راهبردی ایران در سوریه علیه اسرائیل است. پشتیبانی از حزب الله و حکومت اسد برای حفظ محور مقاومت بسیار حیاتی است. ایران می‌تواند از این محور در برابر یورش‌های احتمالی آمریکا و اسرائیل علیه خود یا تاسیسات هسته‌ای‌اش استفاده کند. اگرچه، روسیه از طرح ایران برای حضور نظامی در سوریه حمایت نمی‌کند و به محور مقاومت ایران هم علاقه‌ای ندارد، اما با تشدید جنگ سرد بین ایالات متحده و روسیه در جنگ داخلی سوریه، روابط بین تهران و مسکو بهبود چشمگیری یافته است.

پویا عالی‌مقام، عضو موسسه فناوری ماساچوست، می‌گوید جنگیدن روسیه و ایران در یک جبهه در سوریه، گسترش این صمیمیت را تضمین می‌کند و اگرچه مسکو و تهران بر سر تمام مسائل توافق ندارند اما تلاش مشترک در سوریه به آنها همکاری علیه دشمنان مشترک را آموخته است. ایران و اسرائیل برای پرهیز از جنگ منطقه‌ای گسترده‌تر چاره‌ای ندارند جز این که به مسکو وابسته باشند. عالی مقام می گوید: "پس از پایان جنگ تنها راه همزیستی این نیروها در سوریه این است که دولت‌‌های اسرائیل، سوریه و ایران در برابر امنیتشان رویکردی همانند 'بازی مجموع صفر' را اتخاذ نکنند (یعنی فکر نکنند که امنیتشان فقط با ناامنی طرف مقابل تامین می‌شود." وی همچنین می گوید: "طبیعی است تنها طرفی که می‌تواند بین این کشورها میانجی‌گری کند کشوری است که با تمام آنها روابط دوستانه دارد و این کشور روسیه است و نه آمریکا."

منبع: نیوزویک / تحریریه دیپلماسی ایرانی