روحانی ترامپ را نجات می دهد؟

نویسنده: استانیسلاو تاراسوف

دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا می خواهد تا قبل از اینکه "در تقابل با طرح استیضاح و مبارزات سخت انتخاباتی" به کلی نابود شود، حداقل فرصتی کوچک برای دیدار با ایرانیان داشته باشد.

از این رو تصمیم گرفته به شرکت های روسیه، چین و اتحادیه اروپا اجازه دهد در تأسیسات هسته ای ایران مشغول به کار شوند. چون تهران در حال تبدیل شدن به یک مشکل سیاست داخلی واشنگتن است.

مقامات واشنگتن ضمن اینکه یک فتنه جدی را حفظ می کنند، به ارسال "سیگنال های" متناقض به تهران ادامه می دهند. از یک طرف، تحریم های بخش های مختلف، با وقفه های گذرا و پرتلاطم به سمت ایران روانه می شوند. تحریم های اخیر مربوط به بخش ساخت و ساز ایران است که به گفته مایک پومپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، "مستقیم یا غیرمستقیم توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کنترل می شود." همچنین تحریم هایی وجود دارند که به "حزب الله" و سایر گروه های مسلح "گره خورده اند"، که به گفته مقامات واشنگتن، "توسط ایران پشتیبانی می شوند".

از یک سو، فهرست تحریم های آمریکا چشمگیر به نظر می رسد. این فهرست شامل شرکت ها، بانک ها، مقامات رسمی و افراد عادی می شود. از سوی دیگر، طبق گزارش رویترز، ایالات متحده امریکا قصد دارد به شرکت های روسی، چینی و اروپایی اجازه دهد فعالیت خود را در تاسیسات هسته ای ایران ادامه دهند. این آژانس خبری می نویسد: "از سرگیری همکاری ها، امکان ادامه کار در رآکتور "اراک" را می دهد، رآکتوری که کارمندانش در امر تحقیقات مربوط به آب سنگین در کارخانه غنی سازی سوخت در فردو که توسط سازمان انرژی اتمی ایران کنترل می شود، مشارکت دارند. و این امر می تواند حاوی این پیام باشد که مقامات واشنگتن هنوز به یک توافق دیپلماتیک برای حل کشمکش در مورد برنامه هسته ای ایران علاقه مندند." و "طرح مکرون" در خصوص امضای توافق نامه جدید بین ایالات متحده امریکا و ایران و احتمالاً با مشارکت سایر کشورهای "گروه شش" - شرکت کنندگان توافق هسته ای قبلی - در جایی برای روز مبادا نگه داشته می شود.

پیشتر رسانه های غربی برخی مفاد این سند را، که فعلا هنوز در حد طرح است و مقامات تهران با پذیرش آن موافقت کرده بودند، منتشر کردند. تلاش های میانجیگری مقامات پاریس حد و مرز مشخصی دارند و بیانگر این مطلبند که همه "تلاش های اساسی" واشنگتن برای ورود به مذاکرات جداگانه با مقامات تهران، پیش از اینکه به کمک تحریم ها آنها را به زانو در آورند، کاملاً شکست خورده اند و این نیز به نوبه خود نشانگر کاهش توانایی های فکری دیپلماسی آمریکایی هاست. این موضوع را می توان در موارد ذیل مشاهده کرد. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا با اعلام خبر خروج خود از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در خصوص برنامه هسته ای ایران، اقدام به تعمیم مجموعه ای از تحریم های اقتصادی کرد که پیش از انعقاد توافق هسته ای به تهران تحمیل شده بودند. اما در آن زمان ائتلافی شامل کشورهایی از جمله روسیه هم وجود داشت که در مراتب مختلف همچنان به تحریم ها پایبند بودند. اما اکنون چنین چیزی وجود ندارد.

اعضای "گروه شش"  از حمایت سیاست ضد ایرانی مقامات ایالات متحده امتناع ورزیدند. آنها هر طور شده همکاری با تهران را در زمینه های مختلف ادامه می دهند که تا حدودی آسیب اقتصادی وارد شده توسط واشنگتن را به حداقل می رساند. تلاش های آمریکایی ها برای فشار آوردن به متحدین علیه ایران به طور کلی ناکام ماند. علاوه بر این، بازگشت مقامات ایالات متحده به تحریم ها با قطعنامه های مشابه سازمان ملل همخوانی ندارند و به این معنی است که مبانی حقوقی - بین المللی آنها بسیار متزلزل تر شده اند. امیدهای کاخ سفید مبنی بر اینکه تحریم ها باعث بی ثباتی اوضاع سیاسی در ایران می شود، نیز غیرقابل باور به نظر می رسند. آمریکایی ها از سناریوی قدرت پرهیز می کنند، زیرا نتوانستند ائتلاف مسلحانه ای علیه ایران در خاورمیانه تدارک ببینند و وزارت امور خارجه امریکا نیز نتوانست در این مسیر به نتایجی مطلوب برسد. در نتیجه، ایالات متحده به عنوان کشوری که تحریم ها را آغاز کرد، با افزایش نقش کنگره در این موضوع و کاهش قدرت مانور کاخ سفید در رابطه با تهران، با مشکلاتی مواجه شده است.

وقتی ترامپ در جریان مذاکرات اخیرش با امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه به طرز مرموزی می گفت که "هیچ کس نمی داند چه تصمیمی خواهم گرفت، آیا من آنچه برخی از من انتظار دارند را انجام خواهم داد، یا اینکه آیا امکان انعقاد قراردادی جدید به شکل قاطع به وجود خواهد آمد"، او نه هنر دیپلماتیک، بلکه هنر بلوف زدنش را به نمایش گذاشت. اکنون، جنبه مهم موضع ایران در رابطه با برنامه هسته ای در این است که برای ایرانی ها مهمتراز همه این است که در این مرحله با کشورهای اروپایی در رابطه با این توافق چگونه رفتار کنند.  حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران علنا به این موضوع اشاره می کند که اگر اروپا همچنان از برجام حمایت کند، تهران ممکن است حتی پس از خروج واشنگتن از توافقنامه در برجام بماند.

آنطورکه نشریه انگلیسی The Independent می نویسد، اگر به مسئله تمدید موعد معافیت تحریم ها از سوی ایالات متحده بازگردیم - که به شرکت های روسیه، ایالات متحده و اتحادیه اروپا اجازه می دهد تا در تاسیسات هسته ای ایران فعالیت کنند- پس ترامپ به دو دلیل اقدام به این کار کرده است. اولا، همه اینها به نفع امنیت ملی ایالات متحده امریکاست، حتی دولت فعلی نیز مزایایی را برای خودش می بیند. ثانیا، رئیس کاخ سفید می خواهد تا قبل از اینکه "در تقابل با طرح استیضاح و مبارزات سخت انتخاباتی" به کلی نابود شود، حداقل فرصتی کوچک برای دیدار با ایرانیان داشته باشد. این اقدام آسان نیست، زیرا حتی لیندسی گراهام و تد کروز، سناتورهای جمهوریخواه، از ترامپ به خاطر تصمیمش انتقاد کردند و اظهار داشتند که "استثنائات تحریم ها به تهران اجازه می دهد تا برنامه هسته ای خود را پیش ببرد." در پاسخ، رئیس جمهور می تواند برای حل مشکل برنامه موشکی و سایر مواردی که در توافق هسته ای ایران وجود ندارند، یک کارگروه با انگلیس، فرانسه و آلمان تشکیل دهد تا حداقل یک راه حل مثبت و مناسب پیدا شود.

Le Monde در این ارتباط این گونه خاطرنشان می کند، " ترامپ در قضیه ایران، بیش از حد امتیازات را بالا برد و چنان از بازی دور شد که متوجه نشد چگونه می توانست پادشاه مذاکرات باشد." چه کسی می داند شاید او را عمدا به چنین موقعیتی سوق داده اند، چون ایران اکنون به مشکل سیاسی ایالات متحده تبدیل شده است. زمان برای گفت وگوی واشنگتن با تهران مطلوب است. ترامپ کارزار انتخاباتی جدیدی را آغاز کرده است و او حداقل به نوعی پیروزی دیپلماتیک احتیاج دارد. اما آیا روحانی با همتای آمریکایی خود همراه خواهد شد؟
 

منبع: رادیو روسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی