سال پیش رو بدتر از سال گذشته خواهد بود؟

دیپلماسی ایرانی - کارشناس اقتصاد بین الملل در گفت و گو با دیپلماسی ایرانی در خصوص میزان تاثیرگذاری تحریم های ایالات متحده آمریکا بر منفی شدن رشد اقتصادی کشور در ۹ ماهه سال ۱۳۹۷ بر این باور است: "یقیناً بیشترین دلیل و عامل به وجود آمدن این نرخ منفی در رشد اقتصاد کشور برای سال گذشته را باید در بستر تحریم‌های ایالات متحده آمریکا، به خصوص تحریم‌های صنعت نفت دید، به گونه ای که شاخص رشد اقتصادی ایران در سال گذشته به منفی ۳.۸ درصد با احتساب نفت و منفی ۱.۹ درصد بدون نفت رسیده است. این ارقام رسمی نشان می دهد که تحریم ها تا چه اندازه اثر خود را بر معیشت و اقتصاد ما داشته است. پیرو این مسئله سقوط نرخ رشد اقتصادی از ۳.۷ درصد در سال ۱۳۹۶ به منفی ۳.۸ درصد در ۹ ماهه سال گذشته، آن هم پس از 2 سال و2 ماه، گویای تغییر جهت اقتصاد ایران در سال گذشته داشت که یقینا می تواند شاخصی برای عمق اثرات فشارهای آمریکا باشد، چرا که بیشترین تأثیر در رشد منفی 3.8 درصدی 9 ماهه سال 97 به بخش صنعت تعلق دارد؛ حوزه ای که شامل زیر بخش‌های استخراج نفت خام و گاز طبیعی، استخراج سایر معادن، صنعت، تأمین آب، برق و گاز طبیعی و ساختمان است."

مهدی تقوی در رابطه با میزان تاثیر مدیریت دولتی در کنار تبعات منفی فشارهای کاخ سفید بر این واقعیت تاکید کرد: "عدم مدیریت دولت در کنار تحریم های 11 ماه گذشته کاخ سفید هم مزید بر علت شد تا ما با اقتضائات امروز اقتصادی در ایران روبه رو باشیم و شرایط را به گونه ای در بازار ارز و دلالی پیش برد که در نهایت رشد اقتصاد منفی برای کشور رقم بخورد". 

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این سوال که برنامه پیش روی ایران برای مبارزه با تحریم ها و نیز تحقق شعار اقتصادی سال تا چه میزان می‌تواند باعث تعدیل فشارها و مشکلات کشور شود، تشریح کرد: "سقوط جدی رشد صنعتی به منفی ۷.۹ درصد در 9 ماه پایانی سال گذشته بر این واقعیت تاکید دارد که تحریم و عدم مدیریت لازم از سوی مسئولین، شرایط را برای ادامه تولید صنعتی، آن هم در همه ابعادش با جدی ترین چالش ها روبه رو کرده است که یقینا در سال پیش رو این چالش ها، هم بزرگ تر و هم جدی تر خواهد شد، حتی اگر از سوی امریکا تحریم جدیدی علیه ایران اعمال نشود. از این رو در حال حاضر وضعیت کشور به گونه‌ای نیست که بتوان برای تعدیل مشکلات، به خصوص در حوزه توسعه صنعتی و تولیدات این بخش کاری جدی و اساسی را در کوتاه مدت، حتی تا پایان سال صورت داد؛ تنها کاری که اکنون می توان در کوتاه مدت انجام داد این است که ما از بدتر شدن وضعیت شاخص ها در سال پیش رو جلوگیری کنیم".

وی در خصوص میزان اثرات مخرب سیل اخیر بر تشدید شاخص های رشد اقتصادی کشور با توجه به وضعیت تحریمی این گونه پاسخ داد: "متاسفانه در کنار شرایط به شدت نامساعد اقتصاد کشور، به خصوص از زمان خروج دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای و اعمال تحریم ها در دو مرحله اکنون باید خسارات ناشی از سیل به عنوان یک بار مضاعف در نظر گرفته شود که می‌تواند شرایط را برای اقتصاد کشور به مراتب چالش برانگیز تر کند. خصوصا که نباید تأثیر جدی و مخرب تورمی استفاده از صندوق توسعه را برای جبران خسارت ها نادیده گرفت. فلذا دولت باید در اولویت خود ابتدا در یک برنامه‌ریزی دقیق از امکانات خود برای حل این چالش استفاده کند و تا جای ممکن نیز از کمک‌های خارجی بهره بگیرد، در غیر این صورت و به ناچار باید از این صندوق استفاده کرد." 

این اقتصاددان در ادامه تاکید کرد که اگر چه نمی توان در بستر علم اقتصاد عدد و رقمی دقیق را برای نرخ رشد اقتصادی کشور در سال پیش رو مطرح کرد، آن هم در شرایطی که عوامل و متغیرهای کوچک و بزرگ متعددی بر این شاخص ها موثر است، اما به نظر می رسد که کشور در همین مسیر رشد منفی اقتصادی حرکت کند و به احتمال بسیار زیاد این رشد منفی دو رقمی خواهد شد. ولی بازهم نمی‌توان به صورت دقیق گفت که شاخص ها روی چه عددی توقف خواهد کرد. به هر تقدیر میزان رشد اقتصادی کشور در 1398 به دو عامل و پارامتر شدت تاثیر تحریم های ایالات متحده آمریکا بر میزان فروش نفت کشور و نیز قیمت های بازار جهانی طلای سیاه و در کنار آن اقتضائات بازار ارز ایران در 11 ماه پیش رو به شدت وابسته است.

عبدالرحمن فتح الهی