اردوغان و شانزدهمین پیروزی در انتخابات

دیپلماسی ایرانی: اگرچه پیش بینی نتایج در رقابت های انتخاباتی چندان آسان نیست و غالب کارشناسان از آن پرهیز می کنند و یا مبهم نظر می دهند، اما هنگامی که به عملکرد 17 ساله حزب اردوغان و عدالت و توسعه نگریسته و در نگاه کلی به کارنامه آن نمره قبولی داده شود، می توان انتظار داشت که این حزب در انتخابات محلی پیش رو پیروز شود. 

در 11 فروردین (31مارس) 81 استان ترکیه شاهد برگزاری انتخابات محلی خواهد بود. این انتخاباتی است که شانزدهمین پیروزی حزب و عدالت و توسعه را رقم خواهد زد. اردوغان و حزبش علیرغم اظهارات مخالفان وی، همچنان در ترکیه بدون رقیب هستند. در ماه های اخیر صحنه سیاست در ترکیه درگیر انتخابات محلی است که اردوغان نتایج حاصله از انتخابات را عامل بقای ترکیه عنوان کرده است. اگرچه این سخن بلوفی انتخاباتی است، اما بازنده خارج شدن از آن می تواند برای اردوغان بسیار سنگین تمام شود. 

انتخابات در دموکراسی ها تمرینی برای نهادینه کردن معیارهای دموکراتیک در بستر اجتماعی و سیاسی است. با این وجود اردوغان زخم خورده از کودتا، همچنان با مدیریت روندی که می توان آن را کودتا در کودتا نامید، سعی دارد با ادامه فشارها و دستگیریها و ایجاد فضای امنیتی،  پیروز انتخابات شود. عملکرد اقتدارگرایانه اردوغان جامعه ترکیه را به مخالفان و موافقان وی تقسیم کرده که از نتایج آن دو قطبی شدن بستر اجتماعی این کشور بوده است. تاکنون هیچ انتخاباتی در ترکیه به بقای این کشور گره نخورده اما اردوغان با طرح بقای ترکیه، به نظر می رسد به بقای راهی می اندیشد که محوریت آن بقای اوست.

دو ائتلاف جمهور متشکل از حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی گرا و ائتلاف ملت متشکل از حزب جمهوری خلق و حزب خوب صحنه گردانان اصلی فضای انتخاباتی در ترکیه هستند. حزب دمکراتیک خلق ها (حزب کُردی) فارغ از مناطق سنتی خود در کلان شهرهایی چون استانبول، آنکارا و ازمیر کاندیدای معرفی نکرده و آرای طرفداران  آنان که می تواند در شرایطی در کلان شهری چون استانبول تعیین کننده باشد، به سود ائتلاف ملت به صندوق ریخته خواهد شد. نگاهی به فضای انتخابات محلی در ترکیه نشان می دهد در این انتخابات کاندیداها خصوصا کاندیداهای ائتلاف جمهور بیش از آن که درگیر پرداختن به مسائل شهری و محلی  باشند، درگیر مسائل کلان ملی و شعارها و فضاسازیهای مربوط به آن هستند. البته در کنار مسائل داخلی، اردوغان از موضاعاتی چون تبدیل موزه ایاصوفیه به مسجد، عدم عقب نشینی از خرید اس 400، اصرار بر تحویل اف 35، حمله تروریستی نیوزیلند و مسئله جولان نیز به عنوان یک ابزار انتخاباتی بهره گرفته است.

توجه داشته باشیم حزب عدالت و توسعه در حالی انتخابات محلی برگزار می کند که اردوغان و حزبش نزدیک به دو دهه است  حضوری قوی در قدرت دارند و کماکان وی مرد اول صحنه سیاست، دراین کشور است. این حضور قدرتمند و در عین حال موفق سبب شده است اردوغان صاحب کاریزمایی شود که پس از آتاترک دومین شخصیت تاثیرگذار تاریخ معاصر ترکیه شود. ترکیه تحت رهبری و مدیریت اردوغان با همه انتقاداتی که از وی می شود، فاصله زیادی با ترکیه گذشته دارد. ترکیه امروز از یک کشور و جامعه بسته، به یک جامعه و کشور نسبتا باز و رو به توسعه تبدیل شده است. جایگاه ترکیه در نظام بین الملل و منطقه بیش از همه محصول مهندسی اردوغان  و مدیریت کارآمد تیمی است که وی آن را رهبری می کند. فارغ از ملاحظاتی چون تاثیرات انتخابات محلی بر انتخابات پارلمانی، باید مدنظر داشت که این انتخابات پس از ورود ترکیه به سیستم جدید ریاستی و انتخاب اردوغان به  ریاست جمهوری، اولین انتخابات در دوره نوین بوده و در واقع برای اردوغان و حزبش آزمونی برای ارزیابی از شرایط امروز در جهت تعیین راه فرداست. در کنار وعده های انتخاباتی، دراین انتخابات اردوغان و کاندیداهای ائتلاف جمهور، با مورد حمله قرار دادن جریان گولن و مخصوصا حزب کردی دمکراتیک خلق ها سعی دارند با فضاسازی امنیتی آرای مخاطبان ترکیه را جذب کنند. اردوغان و باغچه لی حزب دمکراتیک خلق ها را شاخه سیاسی پ.ک.ک و دشمن ترکیه عنوان می کنند. البته طرح این اتهامات به حزب دموکراتیک خلق ها بی دلیل نیست و می تواند بسترساز برکناری شهرداران انتخابی این حزب در آینده پس از انتخابات شود.

در ارتباط با رقابت احزاب در ترکیه باید گفت با پایان جنگ سرد گرایش ها و رنگ احزاب در قالب چپ و راست در ترکیه چون سایر نقاط جهان تغییر کرده و سال هاست که این کشور چون گذشته درگیر رقابت های تند و افراطی نیست. نگاهی به برخی از وعده ها و ادبیات مشترک احزاب و از همه مهمترشکل گیری ائتلاف جمهور و ملت با دو حزب ناسیونالیستی حرکت ملی گرا و حزب خوب با حزب عدالت و توسعه و حزب جمهوری خلق مبین این تحول ساختاری در صحنه سیاسی ترکیه است. البته حزب دموکراتیک خلق ها در این ارزیابی مد نظر نیست. این حزب چپ بیشتر بر پایه های قومی بنا شده و به دنبال سقف و کفی از استقلال تا خودمختاری برای کردها در ترکیه است که باید در جای خود تحلیل شود. 

دقت کنیم موفقیت اقتصادی که مهمترین برگ برنده اردوغان در طول سال های قدرت بوده، اگرچه چون گذشته به سامان نبوده و در شاخص های مختلف چون کاهش ارزش لیر، نرخ تورم و بیکاری دچار تزلزل شده، اما این افت و اوضاع اقتصادی آنچنان  نیست که بتواند سبب رویگردانی از مردی شود که توانسته است ترکیه را در مسیر توسعه قرار دهد. توجه کنیم که سال هاست مردم ترکیه تاثیرات حضور اردوغان در قدرت را بر سر سفره های خود می بیندند. درجمهوری  ترکیه ای که میراث آتاترک بوده است، اردوغان توانست از  شهرداری استانبول، بر مسند ریاست جمهوری  تکیه زند، لذا انتظار شکست انتخاباتی اردوغان با مکانیسم های داخلی امری دور از ذهن است. تا زمانی که اردوغان در صحنه سیاست ترکیه حضور دارد، قدرت در حزب او تدوام خواهد داشت. البته بیماری وحذف فیزیکی و یا بحران اقتصادی تحمیل شده بیرونی، می تواند عامل تغییر این چرخه شود.

زمان می گذرد و دموکراسی قابل انتقاد در قالب رقابت ها و حضور احزاب در ترکیه با فراز و نشیب ها به پیش می رود. در ترکیه اگرچه رهبرانی چون دمیرتاش و بسیاری از روزنامه نگاران و فعالان مدنی و سیاسی در زندان هستند، اما در خاورمیانه دور از دموکراسی، به کشوری که تا چندی پیش، کشور کودتاها و در تسلط نظامیان بود، می توان نمره  قابل قبول داد. بهار امروز انتخاباتی در ترکیه، حاصل دموکراسی است که در روندی آرام ارزش های آن نهادینه می شود. در این میان باید نظری به خویش به عنوان ایران داشته باشیم. در حالی که ایران فاصله عمیق با معیارهای دموکراسی و شاخص های توسعه متوازن دارد، در پارلمان و در انتخابات شهرداری ترکیه، نمایندگان و کاندیداهایی حضور دارند که نظام آنان را شاخه و عقبه سیاسی پ.ک.ک می داند. این توسعه سیاسی، با همراه شدن توفیق اقتصادی و رعایت نرم ها توسط سران ترکیه، سبب شده است این کشور به جایگاه ویژه در خاورمیانه و نظام بین الملل دست یابد. در این میان اردوغان با تغییر سیستم پارلمانی به ریاست جمهوری عملا دوگانگی قدرت را از بین برده است همین اقدام نیز باید برای ما محل تعمق باشد. با پیروزی در این انتخابات، اردوغان و حزبش به هدف 2023 که قرار است  ترکیه جزء پنج کشور اول اروپا و ده کشور جهان شود نزدیکتر خواهد شد. ما که از آلمان ، ژاپن و... یاد نگرفته ایم، کاش نسبت به تحولات همسایه غربی حساس تر شده و به خود آئیم.