کابوس برگزیتی بریتانیا

نویسنده: داگلاس ای. ردیکر

دیپلماسی ایرانی: پارلمان بریتانیا 12 مارس تقریبا به اتفاق آراء توافق برگزیتی پیشنهادی ترزا می نخست وزیر این کشور با اتحادیه اروپا را (برای بار دوم) رد کرد. 13 مارس هم قانون گذاران بریتانیایی جدایی بدون توافق از اتحادیه اروپا را رد کردند. اما آنچه مجلس عوام بریتانیا نادیده می گیرد این است که اگر با توافقی که رد کرده کنار نیاید، جدایی بدون توافق ناگزیر خواهد بود.

در پی این دو رای گیری، پارلمان بریتانیا به تمدید مهلت برگزیت رای داده تا بتواند از نیاز به انتخاب بین یکی از دو موضع متضاد قبلی جلوگیری کند. اما بریتانیا برای به تعویق انداختن زمان جدایی به بعد از 29 مارس که روز رسمی برگزیت به شمار می رود، به جلب موافقت اتحادیه اروپا نیاز دارد و این در حالی است که مقامات اروپایی از روند مذاکرات بی نتیجه به ستوه آمده اند و بعید است که بدون هیچ شرط و شروطی با تمدید مهلت جدایی موافقت کنند. در چنین شرایطی به نظر می رسد بریتانیا در نهایت مجبور به انتخاب بین دو گزینه موجود خواهد شد: پذیرش توافقی که دوست ندارد یا خروج بدون توافق که اسباب نگرانی عمومی است.

هفته گذشته برای «وست مینیستر» هفته خوبی نبود. هر رای گیری در مجلس عوام موضع گیری های سیاسی دولت را بیشتر تحت تاثیر قرار داد و اثبات کرد که موضع گیری دولت بریتانیا در رابطه با خروج از اتحادیه اروپا مناسب نبوده و اکنون دیگر گزینه های زیادی باقی نمانده است.

تنها گزینه های باقی مانده روی میز همان هایی هستند که پارلمان بریتانیا روزهای سه شنبه و چهارشنبه رد کرد: «برگزیت نرم» که تایید توافق خروج مذاکره شده توسط دولت ترزا می را شامل می شود، یا برگزیت سخت «بدون توافق» که به آشفتگی اقتصادی و سیاسی خواهد انجامید. در حقیقت هیچ کسی تمایلی به برگزیت سخت ندارد، اما این گزینه به دلیل مخالفت قانون گذاران با پیش نویس توافق موجود همچنان محتمل است.

اگرچه تصمیم به تمدید مهلت برگزیت اقدامی منطقی به نظر می رسد، اما با مخاطراتی همراه است. بریتانیا می تواند به صورت یک جانبه از اجرای ماده 50 توافق لیسبون بازگردد و کل روند جدایی را متوقف کند. از سوی دیگر، اگر هدف بریتانیا صرف تعویق در جدایی باشد، روند پیش رو بسیار پیچیده خواهد بود. بریتانیا برای چنین کاری به رای موافق همه 27 عضو دیگر اتحادیه اروپا نیاز دارد. اگرچه به نفع همه است که از جدایی پیچیده و آشفته جلوگیری کنند، اما بلاتکلیفی بریتانیا در 2 سال گذشته اروپایی ها را خسته کرده و احتمال موافقت آنها با دادن مهلت به بریتانیا بدون هیچ شرط و شروطی را کاهش داده است. بریتانیا اکنون باید درباره برنامه خود برای استفاده از این مهلت اضافی توضیحاتی بدهد.

بریتانیا برای بررسی گام های بعدی به تمدید مهلت جدایی برای دست کم 4 یا 5 ماه نیاز دارد، اما انتخابات پارلمان اروپا که قرار است 23 تا 26 ماه مه برگزار شود سبب شده که هرگونه موافقتی با تمدید مهلت برگزیت تنها برای مدت زمانی محدود امکان پذیر باشد. اگر قرار باشد بریتانیا مهلت طولانی تری برای خروج از اتحادیه اروپا داشته باشد، از نظر قانونی باید انتخابات پارلمان اروپایی در این کشور برگزار شود و اتحادیه اروپا موافق چنین مساله ای نیست.

انتظار می رود که اتحادیه اروپا حتی درباره موافقت با مهلتی کوتاه مدت هم جدیت به خرج و به بریتانیا نشان دهد که چاره ای جز رای دادن به همان توافقی که تاکنون دو مرتبه رد کرده، ندارد. اگرچه توافق به دست آمده توسط دولت ترزا می با کسب اکثریت آراء فاصله زیادی دارد، اما در مواجهه با مخاطره خروج بدون توافق احتمال تصویب آن بیشتر می شود. اگرچه نخست وزیر بریتانیا در چنین شرایطی به رای حزب مخالف کارگر نیاز خواهد داشت.

حزب کارگر ممکن است در صورت متعهد شدن دولت ترزا می به اتخاذ رویکردی نرم تر در قبال اتحادیه اروپا در روابط آتی، حاضر باشد از پیش نویس توافق برگزیت حمایت کند. حزب کارگر بر ادامه عضویت بریتانیا در اتحادیه گمرکی اصرار می ورزد. این گزینه که به «نروژ پلاس» مشهور است، برگزیتی نرم تر از توافق کنونی است که هزینه های ارتباط با اتحادیه اروپا را نسبت به عضویت در بلوک برای بریتانیا افزایش و مزایا را کاهش می دهد. اتحادیه اروپا از این گزینه استقبال می کند، چراکه کمترین پیچیدگی را در روابط در پی خواهد داشت. با این حال، آن دسته از شهروندانی را که به دنبال پادشاهی واقعا مستقل بریتانیا، اقدام مستقل آن، تصمیم گیری درباره توافق های تجاری و رهایی از سایه اتحادیه اروپا هستند را ناامید می سازد.

اگر آخر بازی به نرم ترین برگزیت ممکن بینجامد، بریتانیا موقعیت و وجهه خود را در سطح جهانی از دست خواهد داد. تصمیم دیوید کامرون به حل و فصل مناقشات داخلی حزب و اتخاذ رویکردی مشترک درباره نقش بریتانیا در اروپا به برگزاری همه پرسی برگزیت انجامید؛ اما آنچه او به عنوان ابزار مصالحه در داخل حزب به کار گرفت، محافظه کاران را بیش از همیشه به آشوب و حتی فروپاشی نزدیک کرده است. با کناره گیری ترزا می از رهبری حزب که ناگزیر به نظر می رسد، رقابت بر سر جانشینی او قطعا آشفتگی در داخل حزب را بیش از پیش آشکار خواهد ساخت.

ترزا می و دولت او باید یک سال گذشته را صرف اطلاع رسانی درباره محدودیت در گزینه های موجود در روند جدایی از اتحادیه اروپا می کردند. اما اکنون تنها 2 هفته تا پایان مهلت رسمی جدایی باقی مانده و هر لحظه بیشتر آشکار می شود که بریتانیا تا چه اندازه در موقعیت بدی قرار دارد.

منبع: بروکینگز / مترجم: طلا تسلیمی