جنگ ترامپ علیه مرکل و اروپا

نویسنده: سوزان بی. گلَسِر

دیپلماسی ایرانی: جولای گذشته در آخرین روز از نشست ناتو در بروکسل، آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان برگزاری یک جلسه اضطراری پشت درهای بسته را خواستار شد. فوریت پیش آمده هم دونالد ترامپ، رئیس ‌جمهوری آمریکا بود. چند دقیقه قبل از این درخواست مرکل، ترامپ برای جلسه ای که در آن روسای جمهوری اوکراین و گرجستان مشکل خود را با ناتو در میان گذاشتند، دیر رسید. ترامپ در ارائه آنها اختلال و به اعضای اتحاد ناتو به صورت لفظی حمله کرد و آنها را جیره خوران قدرت آمریکا خواند. ترامپ در ادامه تهدید کرد که اگر آنها هزینه های دفاعی خود را نپردازند، راه خود را خواهد رفت. مخاطب اعتراض های او هم مرکل، دیرینه ترین رهبر دموکراتیک اروپا، بود.

بیشتر اعضای ناتو در تخصیص 2 درصد از تولید ناخالص داخلی سالانه به هزینه های دفاعی شکست خورده اند، اما تمرکز ترامپ بر هزینه های نظامی آلمان است که در سال گذشته تنها به یک درصد تولید ناخالص داخلی این کشور رسیده است. ترامپ یک روز پیش از این اظهارات نیز در برابر دوربین خبرنگاران آلمان را به فعالیت «تحت کنترل کامل روسیه» به دلیل خط لوله جدید گازی متهم کرده بود. توئیت های او در این زمینه بیشتر تهدید و باج گیری بود. او نوشت: «ناتو به چه کار می آید وقتی که آلمان میلیاردها دلار برای گاز و انرژی به روسیه می پردازد؟ ایالات متحده برای محافظت از اروپا هزینه می کند و میلیاردها دلار در تجارت خسارت می بیند. باید همین حالا و نه تا 2025، سهم 2 درصدی از تولید ناخالص داخلی را بپردازید.»

رئیس‌ جمهوری لیتوانی در جلسه ناتو به دفاع از مرکل برخاست و نخست وزیران دانمارک و نروژ نیز در مقابل ترامپ ایستاند. اما خود مرکل در گوشه ای دیگر از اتاق با دیگر اروپایی ها برای متوقف کردن ترامپ، استراتژی می چید. در همین میان، مارک روته، نخست وزیر هلند چیزی را به رئیس جمهوری آمریکا داد که بیش از هر چیز دیگری می خواست: راهی برای اعلام پیروزی! روته گفت از زمان ورود ترامپ به کاخ سفید متحدان ناتو بودجه دفاعی خود را حدود 70 میلیارد دلار افزایش داده اند. اظهارات او به مثابه دلیلی برای اعلام پیروزی ترامپ بود و او هم از این فرصت استفاده کرد.

هفته جذاب اروپا نقطه اوج دوره ای چهار ماهه بود که رئیس جمهوری آمریکا تعرفه هایی را علیه متحدان کشورش اعمال کرده و آنها را تهدید «امنیت ملی» خوانده، از توافق هسته ای ایران خارج شده و با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه جلسه دوجانبه برگزار کرده بود.

اما اکنون رهبران اروپایی نگران این مساله هستند که اهداف غیرلیبرال ترامپ بیش از درخواست های مرسوم او از مرکل برای پرداخت پول بیشتر برای ناتو یا جلوگیری از صادرات خودروهای اروپایی به خاک آمریکا باشد. یک مقام ارشد پیشین ایالات متحده گفت برخی از رهبران اروپایی متقاعد شده اند که ترامپ به دنبال از بین بردن اتحادیه اروپاست. ترامپ آشکارا اتحادیه اروپا را «دشمن» خطاب می کند و اروپایی ها را به شورش برای ملی گرایی می خواند که از نظر مرکل و امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه، تهدیدی مستقیم برای دموکراسی در اروپاست. مایک پومپئو، وزیر خارجه ترامپ اخیرا در سخنرانی در صندوق مارشال آلمان در بروکسل به سازمان ملل، اتحادیه اروپا، بانک جهانی و صندوق بین المللی پول حمله کرده و گفته دیدگاه ناقص اروپا از چندجانبه گرایی در نهایت به سقوط آن می انجامد.

اروپا درگیری های متعددی با روسای جمهوری آمریکا را پشت سر گذاشته، اما در هفت دهه پس از جنگ جهانی دوم هرگز دشمنی تا این اندازه آشکار با نهادهای اصلی خود را شاهد نبوده است. از زمان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا آنها نگران وقوع چنین اتفاقی بودند، اما بر سر چگونگی مواجهه با او اختلاف نظر داشتند. بسیاری به پایان دوره ریاست جمهوری ترامپ و رای نیاوردن او در انتخابات 2020 امید بسته اند. دیگران، به ویژه آنهایی که در برابر روسیه آسیب پذیر هستند، تطبیق با رئیس جمهوری امریکا را مطرح کرده اند. (لهستان پیشنهاد داده یک پایگاه نظامی جدید به نام ترامپ بسازند.) ماکرون تملق را آزمود و با شکسن خوردن آن، به انتقاد آشکار از ملی گرایی به سبک ترامپ پرداخت.

اما چالش ایجاد شده از سوی ترامپ برای آلمان ماهیتی شخصی دارد. مرکل در آلمان شرقی کمونیستی بزرگ شده و ایالات متحده را به ویژه برای آزادی آلمان شرقی و اتحاد مجدد آلمان تحسین می کند. مرکل به عنوان صدراعظم بزرگ ترین و ثروتمندترین کشور بلوک اروپایی سعی داشت قاره را در مواجهه با ترامپ رهبری کند. اما در این زمینه با یک چالش بزرگ مواجه شد و آن حقیقت نهفته در اظهارات ترامپ بود: اینکه اروپایی ها برای امنیت خود به آمریکا وابسته هستند و بر سر تهدید پوتین برای کشورهای خود به شدت اختلاف نظر دارند.

نزدیک ترین متحدان آمریکا اکنون به طور جدی به سیاست هایی می اندیشند که تا پیش از دوران ترامپ غیرممکن بود به آن فکر می کردند. در روز برگزاری انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا، مکرون پیشنهاد ایجاد ارتش اروپایی را مطرح کرد و یک هفته بعد مرکل خبر داد که پارلمان اروپایی در حال بررسی پیشنهاد مکرون است چراکه روزهای تکیه به دیگران سپری شده است. اما هر اندازه که واژه های مرکل تند و تیز شوند، بازهم تصور او در رقابت با ترامپ چندان واقع بینانه نیست. او هیچ ارتشی برای مواجهه با پوتین ندارد، تسلیحات هسته ای ندارد و از حمایت عمومی برای افزایش هزینه برای این موارد برخوردار نیست.

اروپا که به شدت با مساله خروج بریتانیا و تظاهرات فرانسه و پوپولیست های خشمگین درگیر است، توان چندانی برای مبارزه با رئیس جمهوری آمریکا ندارد. اروپا در شرایط کنونی خود بخت زیادی در برابر آمریکای تحت کنترل ترامپ ندارد.

منبع: نیویورکر / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34