چشم انداز نه چندان روشن صلح یمن  ​​​​​​​

دیپلماسی ایرانی: برگزاری مذاکرات صلح یمن در سوئد نزدیک است و تاکنون قدرت های منطقه از جمله ایران و عربستان و همچنین آمریکا حمایت خود را از این گفت و گوها اعلام کرده اند. طرفین درگیر در جنگ یمن هم گفته اند برای شرکت در این مذاکرات و یافتن راه حلی برای آتش بس آماده اند. اما چشم انداز پایان این درگیری های چند ساله که یکی از وخیم ترین بحران های انسانی را در پی داشته، چندان مثبت به نظر نمی رسد. دیپلماسی ایرانی در اینجا با امه العلیم السوسوه‎، یک رهبر و فعال سیاسی یمنی مصاحبه کرده که پیشتر در سمت هایی همچون وزیر حقوق بشر، سفیر، معاون دبیر کل سازمان ملل متحد و دستیار مدیر برنامه توسعه سازمان ملل متحد نیز خدمت کرده است.

مذاکره و دستیابی به یک راه حل سیاسی برای درگیری یمن چگونه قابل دستیابی خواهد بود؟

شورای امنیت سازمان ملل متحد باید از چارچوبی حمایت کند که اعتماد بین طرف های محلی و منطقه ای درگیری را تقویت و آنها را به حضور پی میز مذاکره ترغیب کند.  سازمان ملل متحد توافق بین حوثی ها و دولت یمن (دولت رئیس جمهوری عبدربه منصور هادی) را در اولویت قرار داده، اما حوثی ها می خواهند پیش از خاتمه دادن به درگیری از ائتلاف عرب (که به طور عمده از عربستان سعودی و امارات متحده عربی تشکیل شده) تضمین بگیرند؛ تضمینی که دولت هادی قادر به ارائه آن نیست. در مقابل، حوثی ها باید از ایران فاصله بگیرند و به حملات علیه عربستان سعودی خاتمه دهند. اما تا زمانی که تنش ها بین قدرت های منطقه ای کاهش نیابد، دستیابی به چنین پیشرفتی بعید خواهد بود. شورای امنیت باید قدرت های منطقه را به مصالحه ترغیب و بدین ترتیب شرایطی مناسب تر برای مذاکره ایجاد کند.

اما برخی از این جنگ منفعت اقتصادی می برند...

به اقتصاد جنگ هم باید رسیدگی شود. لازم است که دولت های ائتلافی فرماندهانی که از این درگیری سود می برند مجازات و تجارت غیرقانونی را متوقف کنند. برخی از این موارد در کشورهای همسایه ریشه دارند و لازم است که شورای امنیت ذی نفعان اصلی این جنگ در همه طرف های درگیر را تحریم کند. این تدابیر و موارد دیگر باید با روند گسترده تر صلح در پیش گرفته شوند. در روند صلح همه طرف های درگیر باید انگیزه لازم برای همکاری با نماینده سازمان ملل متحد در مذاکرات جدی را داشته باشند.

آیا روابط میان گروه های مختلف در یمن و قدرت آنها در این کشور در پی جنگ اساسا تغییر کرده است؟

این جنگ موجودیت کشور، نهادهای سنتی و احزاب سیاسی در آن را به خطر انداخته است و هیچ رهبر ملی از نفوذی برخوردار نیست که بتوانند تصمیم گیری های مهم برای پایان دادن به جنگ را بگیرد، روند آشتی ملی را آغاز و از بر قراری عدالت کسب اطمینان کند یا حتی در جهت جبران خسارت قربانیان جنایات جنگی گام بردارد. افرادی که حقیقتا قدرت را در دست دارند، مقامات رسمی و فرماندهان نظامی هستند که از جنگ و فساد سود می برند. بنابراین، مباحثات و مذاکرات درباره یمن باید با مشارکت نمایندگان همه مناطق یمن و نمایندگان اجزای تشکیل دهنده جامعه یمن صورت بگیرد تا نیازها و نظرات جوامع محلی یکپارچه شود.

اگر طرف های خارجی درگیری در جنگ یمن را موافقت کنند، امکان فعال سازی مجدد مکانیسم های سنتی حل مناقشات در این کشور وجود خواهد داشت؟

در حال حاضر به نظر نمی رسد که طرف های خارجی درگیر در جنگ یمن به دنبال مصالحه در این کشور باشند. مساله تنها به مداخله عناصر طرفدار عربستان سعودی و امارات متحده عربی مربوط نمی شود؛ بلکه حضور غیررسمی ایران، قطر و ترکیه نیز محسوس است. همه این بازیکنان منطقه ای باید برای تسهیل آتش بسی دائمی در میدان جنگ ترغیب شوند یا تحت فشار قرار بگیرند.

باتوجه به فاصله های سیاسی ایجاد شده در سال های اخیر، در سناریوی بعد از درگیری به ایجاد ساختار جدیدی برای دولت نیاز خواهد بود؟

بهترین راه حل برای یمن دستیابی به یک نظام مرکزی انعطاف پذیر دولت و یک نظام منطقه ای بر مبنای حوزه های تاریخی و اجتماعی و نه صرفا قبیله ای، است. یکی از راه های دستیابی به این هدف، تقویت دولت های مدنی محلی است که شهروندی برابر اتخاذ کنند و حاکمیت قانون را ترویج دهند. آنها هستند که باید به بازسازی جوامع جهت بدهند. این نهادهای محلی باید پیش از برگزاری هر گونه انتخابات ملی انتخاب شوند و این رویکرد قدرت تصمیم گیری برای تشکیل حکومت از نخبگان سیاسی را از بین می برد و چنین قدرتی را به رهبران محلی می سپارد که بیشتر نیازها و خواسته های جوامع خود را مد نظر قرار و به آنها پاسخ می دهند.

چشم انداز شکست دادن القاعده و سایر گروه های افراطی فعال در یمن چگونه است؟

به مساله مبارزه با تروریسم باید هم در سطح محلی و هم در سطح بین المللی نگاه کرد. در سطح محلی، دولتی که نماینده مردم باشد خدمات اولیه ارائه می دهد، در شرایط زندگی در سراسر مناطق ثبات ایجاد می کند و قدرت را از رهبران فاسد که از فرقه گرایی به عنوان ابزاری برای اهداف خود استفاده می کنند، می گیرد و همه این مسائل می تواند به از بین رفتن القاعده کمک کند. بنابراین در اینجا، چشم انداز شکست دادن آنها در دراز مدت ضعیف است.
ما به تغییرات جدی و بازتعریف سیاست بین المللی در مقابله با تروریسم نیاز داریم. تاکید باید روی خشکاندن همه منابع تفکرات تروریستی و اتخاذ سیاست های واقع بینانه برای مقابله با عناصر تروریستی و کاهش خطر آنها از طریق اتخاذ برنامه های اقتصادی و آموزشی با هدف پایان دادن به توسعه نیافتگی، فقر و بیکاری در کشورهای عرب و اسلامی باشد.

مترجم: طلا تسلیمی