محکی بر بسته اروپایی
بسته پیشنهادی اروپا که در پایان نشست وزیران امور خارجه ایران و دیگر اعضای برجام انتشار یافت حمایتی مجدانه از توافق هسته ای را نمایان ساخت. با این حال، برخی ناظران معتقدند راهکارهای عینی در این بسته آنچنان که باید پررنگ نیست.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، در ادامه نشست های کمیسیون مشترک برجام، نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و دیگر کشورهای عضو توافق هسته ای به منظور تامین منافع اقتصادی تجاری و مالی کشورمان، روز جمعه پانزدهم تیرماه نشستی دو ساعته در هتل کوبورگ وین برگزار کردند؛ نشستی که بسته پیشنهادی 10 ماده ای در پایان آن انتشار یافت.
حمایت همه جانبه از برجام از سوی 6 وزیر امور خارجه حاضر، فضای حاکم بر نشست و بیانیه پایانی آن را شکل داد. حمایت از صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی ایران از جمله بندهای بیانیه مذکور به شمار می رفت. افزون بر این، ضرورت ایجاد کانال های موثر مالی برای تعامل مستمر با ایران، توسعه روابط حمل و نقل دریایی (از جمله کشتیرانی و بیمه)، زمینی، هوایی و ریلی از دیگر مواردی بود که مورد تاکید طرف مقابل قرار گرفت. همچنین حمایت از شرکت‌های اروپایی در برابر آثار فراسرزمینی تحریم های آمریکا در بیانیه پایانی مشهود بود.
ایران و طرف غربی در پی دستیابی به راهکارهایی اند تا تحریم هایی آمریکا را که در دو مرحله (مرداد و آبان ماه) اجرایی خواهد شد، بی اثر کنند. تاکنون صحبت هایی از اعمال قانون مسدودساز و دور زدن تحریم ها ار طریق بانک سرمایه گذاری اتحادیه مطرح شده اما اینکه سازوکارهای مذکور از چه میزان کارایی برخوردار است جای بحث و بررسی دارد.
خواسته های ایران به طور مشخص، رفع تحریم ها و تضمین های ملموس و عینی است. در همین ارتباط «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه قبل از برگزاری نشست وین در صفحه توئیتر خود با تاکید بر غیرقابل جمع بودن تحریم ها و پایبندی ایران به برجام، نوشت «وظیفه من کاملا روشن است: ایجاد راه‌حل‌های عملی. از اتحادیه اروپا/ و همتایانم در سه کشور اروپایی به اضافه دو کشور (روسیه و چین) انتظار دارم که تعهدات قابل اجرا و مشخصی ارائه دهند و قول‌های مبهم و طولانی مدت ندهند.»
در پیوند با بسته اروپایی اما نظرات مختلفی مطرح شده و برخی آن را نقطه قابل اتکایی برای تقابل با زیاده خواهی های آمریکا می دانند و شماری از کارشناسان به جای خالی راهکارهای عملی در بیانیه پایانی کمیسیون مشترک برجام انتقاد می کنند.
«علی ودایع» کارشناس مسائل بین المللی معتقد است که اروپایی ها به دنبال خرید زمان هستند. از نگاه وی، ظرف یک ماه گذشته ایران خود را آماده خروج از برجام و هر سناریوی ممکن کرده بود اما فعلا منتظر مانده تا نتیجه مذاکرات با طرف های اروپایی همراه با چین و روسیه را ارزیابی کند. از نشست وین که خیلی سریع هم به پایان رسید می توان این گونه استنباط کرد که بسته اروپایی بیش از هر چیزی دنبال خرید زمان برای تعویق خروج ایران از برجام است.
برخی از تحلیلگران معتقدند که بسته پیشنهادی اروپا شامل موارد عینی و ملموس بود اما در جریان نشست وین به دلایل مختلفی از جمله برآورده نشدن انتظار اروپایی ها، به ایران تحویل داده نشد. در این خصوص، نگاه «علی خرم» کارشناس بین المللی و نماینده پیشین ایران در مقر اروپایی سازمان ملل قابل تامل است.
به باور وی، در حالی که محورهای آماده شده، طبق اعلام خود اتحادیه اروپا، محورهایی کارساز بودند ولی در بسته پیشنهادی اروپا درج نگردید. برخی از این محورها آن طور که اروپا به طور غیررسمی اعلام نموده شامل حمایت 10 میلیارد دلاری از سرمایه گذاری در ایران از سوی سرمایه گذاران اروپایی و ایرانی، تضمین خرید نفت ایران در حد یک میلیون بشکه در روز، توصیه به اعضای کمیسیون اقتصادی اروپا برای حواله مبالغی به بانک مرکزی ایران برای رفع تنگناهایی اقتصادی ایران و... می شد.
این تحلیلگر مسائل بین المللی تاثیر سفر اروپایی رئیس جمهوری را در تسریع انتشار بسته پیشنهادی پر رنگ دانست و اظهار کرد روحانی با سفر موفقی که به سوئیس و اتریش داشت، راه را برای بسته پیشنهادی و همکاری با اروپا بازتر نمود.
این که اتحادیه اروپا مجدانه از تداوم توافقی که سیزده سال برای آن تلاش کرده، حمایت کند یک طرف قضیه است و میزان توانایی رهبران بروکسل در مقابله با طرح های تحریمی ایالات متحده طرف دیگر و در عین حال مهمتر قضیه.
«دیاکو حسینی» کارشناس ارشد مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری معتقد است اروپا نشان داده که با استفاده از توان و ظرفیت قانونی و حقوقی خود در صدد اعطای تضمین های عملی به ایران است ولی در عین حال محدودیت های بین المللی ایجاد شده توسط فشارهای آمریکا مانع از عملی شدن تعهدات آنان می شود.
از نگاه این تحلیلگر مسائل بین المللی، حمایت اروپا از سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، اعطای وام های کم بهره و تشویق شرکت های متخصص به حضور در ایران از جمله اقدام های حمایتگرانه رهبران اتحادیه اروپا است که می تواند نجات برجام را در پی داشته باشد. بنابراین در کنار مقدورات اتحادیه باید به محذورات آنها نیز توجه داشت.
نظر شما :