آیا پوتین در دیدار با ترامپ با «کارت ایران» بازی خواهد کرد؟

نخستین نشست وزرای خارجه شرکت‌کنندگان در توافق هسته‌ای منهای آمریکا (گروه ۱+۴) نشان داد، همه طرفین اقدام آمریکا در لطمه‌زدن به این توافقنامه بین‌المللی را مردود دانسته بر لزوم حفظ برجام و توسعه روابط اقتصادی با ایران تأکید دارند.

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، وزرای امور خارجه سه کشور عضو اتحادیه اروپا، روسیه، چین و ایران، برای نخستین بار و بدون حضور طرف آمریکایی، روز گذشته (جمعه) در نشستی در وین، مسئله امکان حفظ توافق هسته‌ای را بررسی کردند. این نخستین بار بود که مذاکرات چندجانبه پیرامون برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در زمینه برنامه هسته‌ای ایران، در سطح وزرای خارجه کشورهای شرکت‌کننده در برجام و بدون حضور واشنگتن برگزار شد که از توافق هسته‌ای خارج شده و به‌خیال خود به‌دنبال «معامله بهتری» با تهران است.

کشورهای شرکت‌کننده در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) همان‌طور که در سند پایانی نشست وین، به‌طور رسمی اعلام شده، بر اجرای کامل تعهدات خود در چارچوب این توافقنامه، از جمله دفاع از شرکت‌های سرمایه‌گذار خارجی در ایران،  تأکید کردند.

"فدریکا موگرینی" مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از این نشست در کنفرانسی خبری بیانیه‌ای را درباره نتایج این نشست قرائت کرد. در این بیانیه که شامل 10 بند است، تأکید شده که طرف‌های شرکت‌کننده در برجام بر ضرورت اجرای کامل و مؤثر تعهدات همه طرفین تأکید می‌کنند.

ایران حق دارد از برجام خارج شود، ولی فعلاً این‌کار را نخواهد کرد

خبرگزاری «نووستی» روسیه خبر داده است،  "محمدجواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران در پایان نشست وین، در کنفرانسی مطبوعاتی برای خبرنگاران، نشست فوق را بسیار جدی و سازنده‌ ارزیابی کرد. به‌گفته وی، در طول دو ماه گذشته بعد از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام، تلاشهای فراوانی از سوی اعضای باقی‌مانده برجام صورت گرفت تا ایران بتواند از منافع برجام به‌خصوص منافع اقتصادی آن استفاده کند.

ظریف یادآور شد که این نخستین جلسه کمیسیون مشترک در سطح وزراء درباره برجام بوده و تاکنون کمیسیون مشترک در چنین سطح بالایی برگزار نشده بود که این نشان‌دهنده اهمیتی است که شرایط کنونی دارد.

وزیر خارجه ایران تأکید کرد که جمهوری اسلامی این حق را برای خود محفوظ داشته که در برابر تخلف رسمی و بزرگ آمریکا از برجام اقداماتی را که در برجام دیده شده است انجام دهد، «ولی» به‌درخواست سایر اعضای برجام، این اقدامات را به‌تعویق انداخته تا اینکه مطمئن شود منافع ملت ایران تضمین می‌شود.

روزنامه «کامرسانت»، چاپ مسکو در این نوشته است: سفر دوره‌ای "محمدجواد ظریف" وزیر خارجه ایران به اروپا، روز جمعه در وین و بعد از دیدار با همتایان اروپایی، روسی و چینی خود درباره سرنوشت برجام «معامله قرن» به‌پایان رسید. اکنون گروه پنج به‌علاوه 1،به گروه «4به‌علاوه 1»تغییر یافته و آمریکا که برجام را توافقنامه خوبی ندانسته و از آن خارج شده و تحریم‌ها علیه ایران را از سر گرفته، در آن شرکت نداشت، ولی همه شرکت کنندگان در نشست وین تأکید کرده‌اند که توافقنامه هسته‌ای باید همچنان حفظ شود.

"سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه در سفر روز گذشته خود به وین، برنامه دیدارهای خود را با گفت‌وگو با "فدریکا موگرینی" دیپلمات بلندپایه اتحادیه اروپا آغاز کرد. سپس با "وان ایی" همتای چینی خود دیدار کرد. وزرای خارجه روسیه و ایران نیز در حاشیه نشست دیروز با یکدیگر گفت‌وگو کردند. دو طرف بر منافع مشترک در راستای حفظ برجام و مشارکت در این زمینه تأکید کردند.

اتحادیه اروپا باید اراده سیاسی خود برای داشتن روابط با ایران را ثابت کند

به‌نوشته این روزنامه، در شرایط کنونی طرف‌های اروپایی نگران سرنوشت آن دسته از شرکت‌های خود هستند که با ایران همکاری اقتصادی دارند. فرانسه، آلمان و انگلیس از آمریکا خواسته بودند تا این شرکتها  در رژیم تحریم‌های جدید علیه ایران مستثنی شوند، ولی واشنگتن به آنها پاسخ رد داده و حتی خواستار توقف همکاری آنها با تهران شده است، این در حالی است که کمیسیون اروپایی از هم‌اکنون اقدامات تدافعی در این زمینه اتخاذ کرده است.

"حمیدرضا عزیزی"‌ کارشناس باشگاه مباحثات بین المللی «والدای» و استاد دانشگاه شهید بهشتی تهران معتقد است که کشورهای اروپایی در شرایط دشواری برای ادامه همکاری خود با ایران قرار گرفته‌اند و واضح است که باید اراده سیاسی خود را نشان داده و شرکت‌های خود متقاعد سازند که همکاری با ایران همچنان امن است، در غیر این صورت بازار اقتصادی ایران را از دست خواهند داد.

در آمریکا درک درستی از وضعیت داخلی ایران وجود ندارد

کارشناسان معتقدند سیاست ترامپ در قبال ایران ثبات در کل منطقه خاورمیانه را در معرض خطر قرار داده است. "ریچارد وایتس" کارشناس باشگاه «والدای» و مدیر مرکز تجزیه و تحلیل سیاسی ــ نظامی در مؤسسه «هادسون» (آمریکا) به «کامرسانت» توضیح داد: «برخی اعضای دولت ترامپ امیدوارند که اعمال فشارها بر ایران بتوانند ثبات سیاسی در ایران را تحت تأثیر قرار دهند، این در حالی است که پیش از این امیدواری مقامات واشنگتن برای راه‌اندازی اعتراضات خیابانی گسترده در ایران در سال 2009و 2010با شکست مواجه شد».

به‌عقیده وی، در آمریکا درک درستی از مسائل داخلی در ایران وجود ندارد. مقامات تندروی آمریکایی بسیار مایلند که بتوانند جمهوری اسلامی را از داخل تحت فشار قرار دهند، ولی عواقب چنین سیاستی برای آمریکا و به‌خصوص متحدانش در منطقه می‌تواند بسیار خطرناک باشد. ایران می‌تواند بار دیگر برنامه هسته‌ای خود را توسعه داده و از آن در افزایش توان نظامی خود استفاده کند، ضمن اینکه در این صورت خطر بروز جنگ بین آمریکا و ایران یا اسرائیل و ایران وجود دارد. به‌گفته او، این چرخه می‌تواند سبب تضعیف موقعیت ایران در منطقه، تشدید اوضاع در سوریه و به‌طور کلی خاورمیانه و همچنین افزایش فعالیت‌های گروه‌های تروریستی در منطقه شود.

آیا پوتین در دیدار با ترامپ با «کارت ایران» بازی خواهد کرد؟

روزنامه «گازیتا.رو» در تحلیلی درباره نشست روز گذشته در وین نوشت: وزرای امور خارجه ایران، روسیه، چین، فرانسه، آلمان و انگلیس، بعد از رایزنی و  بررسی شرایط برای عادی‌سازی روابط تجاری ــ اقتصادی با تهران، بیانیه مشترکی را امضا و همچنین از ادامه کار مشترک و گفت‌وگوهای فعال در این زمینه حمایت کردند.

با وجود اختلاف نظرات موجود بین روسیه و اتحادیه اروپا، دو طرف درباره حفظ توافق هسته‌ای با ایران بعد از خروج آمریکا از آن، در جبهه واحدی قرار دارند. "سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه پس از این دیدار در جمع خبرنگاران تأکید کرد: «اوضاع پیرامون توافق هسته‌ای با ایران چندان ساده نیست، ولی کشورهای شرکت‌کننده در آن، همچنان از این توافقنامه حمایت می‌کنند.

"محمدجواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران نیز تأیید کرد که با وجود خارج شدن دولت دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای، تهران همچنان به تعهدات خویش در چارچوب برجام پایبند خواهد بود. لاوروف نیز این موضع‌گیری را تأیید کرده گفت: «اقدام یکجانبه آمریکا قطعناً به توافق هسته‌ای لطمه زد، ولی تهران با وجود اینکه اکنون بهانه لازم برای خارج شدن از برجام را دارد، ولی به سایر شرکت کنندگان در این توافقنامه اطمینان داده که به تعهدات خویش پایبند بوده و به همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه خواهد داد».

به‌نوشته این روزنامه، نشست وین درباره سرنوشت برجام، در آستانه دیدار رؤسای جمهوری روسیه و آمریکا در هلسینکی انجام شده است که به‌عقیده کارشناسان، ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ درباره توافق هسته‌ای با تهران نیز گفت‌و‌گو خواهند کرد.

به‌احتمال زیاد، ترامپ نیز مانند نتانیاهو (نخست وزیر اسرائیل) تلاش خواهد کرد تا پوتین را متقاعد سازد که از این توافقنامه حمایت نکند. واشنگتن مایل است از روسیه کمک بگیرد تا به حضور نظامی ایران در سوریه خاتمه دهد.

روسیه در صورت تمایل هم نمی‌تواند تأثیری بر حضور ایران در سوریه داشته باشد

روز گذشته "دیمیتری پسکوف" سخنگوی کاخ کرملین اعلام کرد که اطلاعات منتشره در رسانه‌های آمریکایی درباره آماده‌سازی توافقی بین روسیه و آمریکا در مورد خروج نیروهای ایرانی از سوریه، واقعیت ندارد. به‌گفته وی، طرف روسی در این باره هیچ اطلاعی نداشته و بدون رایزنی با مسکو نیز دستیابی به چنین توافقی امکان ندارد.

کارشناسان به‌طور کلی امکان موفقیت در مجبور ساختن ایران برای خروج نظامیانش از سوریه را بعید می‌دانند. "تئودور کاراسیک" کارشناس ارشد مؤسسه «Gulf State Analytics» واشنگتن یادآور شده است، روسیه اهرم فشاری در مقابل ایران در اختیار ندارد تا بتواند از آن  استفاده کند. مسلماً ایران، متحد روسیه و دولت سوریه به‌شمار می‌رود، ولی طرفین با وجود اهداف مشترک، هر کدام منافع خاص خود را دنبال می‌کنند، در عین حال، مقامات مسکو مایل نیستند تا روابط دوستانه آنها، چه با تهران و چه با تل‌آویو، بر سر اوضاع سوریه، دچار آسیب شود.

به‌گفته وی، این در حالیست که ایران و روسیه در زمینه استفاده از انرژی اتمی صلح‌آمیز نیز با یکدیگر همکاری نزدیک دارند و دقیقاً این روسیه بود که تکمیل و تجهیز نیروگاه اتمی بوشهر را به‌عهده گرفته است.