شگفتی های انتخابات عراق

دیپلماسی ایرانی: نتایج انتخابات عراق شگفتی ساز شد. البته از یک بابت پیش بینی می شد که شگفتی ساز شود، مشارکت پایین مردم در انتخابات همیشه سبب شده است تا شاهد نتایج شگفت آور باشیم. این مختص به عراق نیست، برای همه کشورها صادق است. به یاد بیاوریم در امریکا انتخاباتی که در آن هیچ کس گمان نمی کرد، نام دونالد ترامپ از صندوق های رای به عنوان برنده خارج شود. آن موقع آن قدر همه شوکه شدند که امریکایی ها شروع به تخطئه خود کردند که چرا در انتخابات شرکت نکردند تا ترامپ انتخاب شود.

جدای از این که نتیجه انتخابات عراق مطلوب یا نامطلوب است، نتایج انتخابات شگفت آور شد. ائتلاف السائرون که در پی ائتلاف مقتدا صدر با احزاب کمونیست عراق به وجود آمده، در راس ایستاد و به دنبال آن ائتلاف الفتح به رهبری هادی العامری و سپس ائتلاف النصر به رهبری حیدر العبادی ایستاد.

بسیاری پیش بینی می کردند که حیدر العبادی نتواند همانند نوری مالکی در سال های 2014 و 2010 رای بالایی تصاحب کند و صاحب کرسی شود اما گمان هم نمی کردند که عبادی که خود نخست وزیر است، ائتلافش سوم شود. او که خود را رقیب سرسخت حزبی نوری مالکی در حزب الدعوه اسلامی می داند، می توان گفت در این رقابت در مقایسه با پیروزی های مالکی در دورهای پیش شکست خورد. مالکی وقتی که در راس قدرت و نخست وزیر بود توانست در دو انتخابات 91 و 89 کرسی به دست آورد، در حالی که حیدر العبادی، هم حزبی او که اکنون نخست وزیر است توانسته کمتر از نصف این آرا یعنی حدود 42 کرسی به دست آورد.

در این میان موفقیت در خور توجه را جریان حکمت به رهبری سید عمار حکیم به دست آورد. او که حدود 10 ماه پیش از مجلس اعلای اسلامی عراق خارج شد و جریان جدیدی را تشکیل داد و اعلام کرد که به عنوان نسل جوانان عراق وارد عرصه سیاسی کشور می شود و راه خود را از مجلس اعلا با چهره های کهنه کار سیاسی اش جدا کرد، گمان نمی رفت بتواند موفقیتی چنین قابل توجه به دست آورد. رقبایش او را جدی نمی گرفتند و بسیاری پیش بینی می کردند که در بهترین حالت بتواند نهایتا 10 کرسی به دست آورد. اما جریان حکمت در کمال شگفتی توانست 19 کرسی به دست آورد و تنها از بغداد، که در آن سرسختانه ترین رقابت ها جریان دارد، 4 نامزد خود را راهی مجلس کرد. این برای جریانی که هنوز یک سالگی تاسیس خود را نگذرانده است، پیروزی در خور توجهی محسوب می شود.

بازنده بزرگ این انتخابات بی شک ایاد علاوی است. وی که تلاش بسیاری کرد همانند همیشه روی طایفه اهل تسنن عراق قمار کند و با حمایت سنی ها به قدرت برسد و به زعم خود حکومت سکولار تشکیل دهد، بدون درک این واقعیت که این بار اهل تسنن عراق به واسطه زخم های بزرگی که از داعش و بی لیاقتی رهبران سیاسی خود خورده اند، به شدت سرخورده اند، بر ادامه قمار همیشگی خود اصرار کرد و باز هم باخت. ائتلاف وی در حالی که چهره های بارز (اما نامحبوب) اهل تسنن را در خود داشت متحمل شکست سنگینی شد و تنها توانست 21 کرسی از مجموع 329 کرسی پارلمان عراق را به دست آورد. اما ایاد علاوی به جای آن که شکست را بپذیرد، دقایقی قبل از اعلام نتایج انتخابات توسط هیئت مستقل انتخابات عراق، بیانیه ای صادر کرد و بدون ارائه سند ضمن مخدوش دانستن انتخابات خواستار لغو انتخابات و برگزاری مجدد آن شد. نکته جالب این است که آقای علاوی در حالی این بیانیه را صادر می کرد که بر خلاف دیگر نامزدهای انتخابات در عراق نبود و از خارج از کشور بیانیه خود را صادر می کرد.

دیگر بازنده این انتخابات نوری مالکی بود. فردی که در دور پیش پافشاری بیش از اندازه اش بر رسیدن به مقام نخست وزیری برای بار سوم سبب شد تا متحدانش از پیرامونش دور شوند و متحد سابقش، حیدر العبادی، نخست وزیر شود. ائتلاف مالکی موسوم به دولت قانون در دور پیش 89 کرسی پارلمان عراق را در اختیار داشت، اما در این انتخابات او متحمل شکست سنگینی شد و تنها 25 کرسی به دست آورد. اگر چه در مقایسه با ایاد علاوی باز هم وضعیتش بهتر از اوست.

پیام انتخابات عراق

بزرگترین پیام این انتخابات ناراضیتی عمومی مردم عراق از وضعیت جاری در کشور است. مشارکت پایین مردم در انتخابات که در سراسر کشور حدود 44 درصد و در بغداد تنها حدود 35 درصد واجدین شرایط بود، نشان از سرخوردگی شدید ملت از دولت و وضعیت حاکم بر این کشور دارد. فساد گسترده، ساخت و پاخت های سیاسی و جناحی که سبب شده بسیاری از فرصت های شغلی تنها میان طرفداران احزاب موجود در قدرت توزیع شود، کمبود خدمات اجتماعی و افزایش روز افزون مشکلات اقتصادی و اجتماعی سبب سرخوردگی عمومی مردم عراق شده است. مردم از وضعیت فعلی به ستوه آمده اند. دولت عبادی با وجود دستاوردهایی که داشت از جمله مهار خطر استقلال کردستان و شکست داعش در کشور و پاکسازی شهرهای عراقی از لوث آن باز هم نتوانست آن طور که شاید و باید رضایت عمومی را جلب کند. مردم عراق سقوط شهرهای کشورشان توسط داعش را نتیجه ناکارآمدی و  بی لیاقتی حاکمان خود و توطئه های خارجی می دانند از این رو اگرچه پاکسازی شهرهای عراق از لوث داعش را می ستایند اما آن را اقدامی برای جبران بی لیاقتی های دولتمردانشان قلمداد می کنند. از سوی دیگر حیدر العبادی در محاسباتش مرتکب اشتباه شد، او فکر می کرد با بدرفتاری با حشد الشعبی و رهبران آن می تواند مخالفان آنها را به سوی خود جذب کند و باعث ریزش آرای آنها شود، اما چنین نشد. بلکه بر عکس، حشد الشعبی آرای مطلوب مردم را به دست آورد و فهرست تحت رهبری هادی عامری کرسی های مطلوبی را به دست آورد. به عبارت دیگر مردم می دانند باید قدردان جان فشانی های چه کسانی باشند.

اما انتخابات عراق پیام دیگری هم داشت، مردم عراق از کسانی که فقط انتقاد می کنند و دنبال عافیت طلبی خود هستند، بیزارند. ایاد علاوی که همیشه نماینده مجلس بوده اما حتی یک بار هم در مجلس حاضر نشده و همیشه در خارج زندگی مرفه خود را دنبال می کرده، و فقط در رسانه ها به انتقاد از اوضاع می پرداخته بدون این که برنامه ای داشته باشد، برای مردم عراق قابل اعتماد نیست. مردم کسی را می خواهند که در میدان باشد و از نزدیک مشکلاتشان را لمس کند.

انتخابات عراق جدای از برنده و بازنده آن، پیام صریح نارضایتی مردم عراق از اوضاع کنونی کشورشان است. نارضایتی ای که مرجعیت عراق نیز آن را به وضوح بیان کرد و از مردم خواست با افراد نالایق و فاسد رای ندهند.