تهران تمام جنگ های خاورمیانه را برده است

کی آرمین سرجوی

دیپلماسی ایرانی: بدون اطلاع قبلی، یک روز امیر محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، شاهزادگان رقیب خود را به زندان انداخت و نشانه های قدرت را در اطراف خود جمع کرد. یک موشک به سمت فرودگاه ریاض شلیک شد، عربستان، آن را در هوا ساقط کرد، اما دولت عربستان ادعا کرد از تمام جزئیات درباره منشأ این موشک مطلع است.

عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، سه روز بعد در روز 6 نوامبر از متحدان ایران نام برد و اعلام کرد: "این یک موشک ایرانی بود که توسط حزب الله از سرزمین اشغالی حوثی ها در یمن شلیک شد." یک روز بعد ولیعهد از آن با عنوان "تجاوز مستقیم نظامی حکومت ایران" نام برد.

بنابراین میان بین دو قدرت بزرگ مسلمان سنی و شیعه در خاورمیانه کشمکشی عریان و کم سابقه روی داده است. اکثر اوقات، به ویژه در سال های اخیر، عربستان سعودی و ایران به صورت نیابتی با یکدیگر مبارزه کرده اند، و در اکثر آنان ایران پیروز میدان است.

• چندروز پیش در عراق، میلیون ها زائر شیعه در شهرهای نجف و کربلا برای مراسم سالانه اربعین جمع شدند. بسیاری از این زوار، از کشور همسایه ایران آمده بودند. ایران از زمان براندازی حکومت دیکتاتوری سنی صدام حسین از سوی آمریکا در سال 2003، اتحاد عمیقی با عراق برقرار کرده است. امروز حس برادری میان شیعیان این دو کشور و همکاری میان دو دولت، بیش از هر زمان دیگری خود را نشان می دهد.

• در سوریه، دولت بشار اسد بدون کمک نیروهای حزب الله تحت حمایت ایران، سالها پیش سقوط کرده بود؛ نیروی هوایی روسیه که به درخواست ایران و همچنین سربازان ایرانی که به سوریه اعزام شده اند، به نام مشاوران نظامی نامحسوس خوانده می شوند. نیروهای ترکیبی به آرامی، اما به طور پیوسته سرزمین های تحت کنترل داعش و گروه های دیگر شورشیان تحت حمایت عربستان سعودی را پس می گیرند.

• در یمن، عربستان سعودی زمانی با انجام حمله مسلحانه ای در سال 2015 در حمایت از منصور الهادی، رئیس جمهور این کشور، امیدوار بود به یک پیروزی سریع و قاطعانه دست یابد؛ اما در عوض در جنگی فرسایشی با هزینه بالا با حوثیان گرفتار شد. حوثی زیدی، یک فرقه از شیعه است که بعد از حمله عربستان سعودی به ایران نزدیک تر شد.

با این حال، واکنش جمهوری اسلامی به جنگ طلبی عربستان سعودی به طور کم سابقه ای، نرم بوده است. در حالی که ایران به شدت داشتن هرگونه نقش در تجهیز حوثی ها را رد می کند، تنها پاسخ آن، درخواست صلح و اتحاد و مقصر دانستن مشکلات داخلی عربستان و متهم کردن محمد بن سلمان بوده است.

به نقل از ایرنا، حسن روحانی، رییس جمهور ایران، روز چهارشنبه در نشست کابینه گفت: "اگر در عربستان سعودی مشکلات داخلی دارید، سعی کنید این مشکلات را حل کنید، چرا به دنبال مشکل درست کردن برای دیگران هستید؟ چرا علیه کشورهای منطقه صحبت می کنید؟"

تشدید جنگ های نیابتی و تبدیل آن به مقابله مستقیم میان ایران و عربستان سعودی برای ایران اقدامی غیرسازنده است؛ به خصوص از آن جهت که حداقل در حال حاضر اوضاع تا حدودی بر وفق مراد است. ایران علاقه ای به آزمودن تجهیزات نظامی مدرن و پیشرفته عربستان سعودی که به قیمت میلیاردها دلار از ایالات متحده خریداری کرده است ندارد.

امروزه ایران نسبت به یک دهه و نیم گذشته، چیزهای بسیاری برای از دست دادن دارد. قبل از جنگ های آمریکا پس از 11 سپتامبر، جمهوری اسلامی از شرق توسط طالبان و از غرب توسط صدام حسین محدود شده یود.

اما اکنون، به خصوص پس از توافق هسته ای 2015، ایران با ابرقدرت های جهانی همسو شده، نفوذ جمهوری اسلامی در بسیاری از پایتخت های خاورمیانه و فراتر از آن، بسیار زیاد است. تهران میزبان رییس جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین بود و امیدوار است که امانوئل ماکرن، رئیس جمهور فرانسه، دیدار رسمی از این کشور داشته باشد. جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران که بیشترین تعداد سفر را در کارنامه خود دارد، هر هفته میزبان دیپلمات های خارجی است، یا به کشورهای دیگر سفر می کند.

در نهایت برای جمهوری اسلامی، با در نظر گرفتن هدف آن برای تبدیل شدن به قدرت برتر منطقه، مقابله نظامی مستقیم با خاندان آل سعود - که اعتقاد دارد که در آستانه سقوط است - به هیچ وجه مطلوب نیست. رعایت مصلحت کشور، از نظر مقامات ایران، بهتر از جنگ طلبی است.

منبع : هفته نامه تایم / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33