جنگی میان دو خط لوله

نویسنده: تام لونگو

دیپلماسی ایرانی: کسانی که مسائل ژئوپلیتیک را از نزدیک دنبال می کنند آشنایی با خط لوله آی پی آی عادی است. آی پی آی مخففی برای ایران ـ پاکستان ـ هند است. درحالی که از شلاق زدن به اسبی مرده متنفرم اما از موانع اصلی این خط لوله هیلاری کلینتون بود. او یکی از سهامداران شرکتی بود که قصد توسعه خط لوله تاپی (ترکمنستان؛ افغانستان، پاکستان و هندوستان) را داشتند. خط لوله تاپی به یکی از مهم ترین اهداف سیاست خارجی ایالات متحده در دوران کلینتون بود و در دوران بوش البته با شدت کمتری در اولویت ها قرار داشت. اما این اتفاق هرگز نیفتاد. در واقع نه تاپی و نه آی پی آی تا کنون ساخته نشده اند. تاپی و نه برنامه هسته ای، یکی از دلایل اصلی اعمال تحریم های ایران در سال 2012 و قطع سیستم سوئیفت بود. پس از نزدیک به 20 سال تعقیب و گریز از جمله حمله به افغانستان در نهایت ساخت و ساز تاپی آغاز شد.

در نظر داشته باشید که خط لوله تاپی حداقل تا 7 سال دیگر تکمیل نخواهد شد چرا که ایجاد همکاری های لازم برای به پایان رساندن این پروژه بسیار سخت است. به همین ترتیب ایران نیز سعی داشت در مدت تحریم های ایالات متحده ساخت خط لوله آی پی آی را کلید بزند که با مقاومت کلینتون روبه رو شد. او میلیون ها دلار از منابع دولتی را برای ساخت خط لوله تاپی هزینه کرد. این خط لوله یکی از دلایل اصلی است که ایالات متحده نمی تواند افغانستان را ترک کند. هزینه های جنگ افغانستان همچنان روی دوش آمریکاست. بنابراین همچنان 10 سال است که ساخت این خط لوله و زیربنای حیاتی انرژی بین دو کشور پاکستان و هند مورد مجادله است درحالی که این خط لوله می تواند از نفوذ ایران در منطقه بکاهد. این خط لوله ها محل مجادله ای اساسی هستند و رقابت زیادی برای برنده شدن در این مجادله وجود دارد چراکه علاوه بر برتری منطقه ای می توانند برای مردم این کشورها دسترسی به عرضه فراوان و ارزان انرژی را فراهم کنند. اگر خط لولع تاپی تکمیل شود می تواند با کمک روسیه، چین و هند در نهایت ثبات و پایداری را در افغانستان ایجاد کند و به درگیری میان کابل و طالبان پایان دهد.

اما آی پی آی برای کشوری مانند هند همیشه راه حل بهتری بوده است. در بیانیه وزیر انرژی روسیه مسائلی وجود دارد که حقایقی درباره این خط لوله را مشخص می کند:

1. هند نمی تواند به علت نیاز فراوانش به انرژی دیگر برای به راه افتادن خط لوله تاپی صبر کند.
2. نفود ایالات متحده در منطقه در حال کاهش است و این کشور بر ارتش های عراق و سوریه کنترلی ندارد.
3. نفوذ هیلاری کلینتون در حلقه سیاست خارجی آمریکا به صفر رسیده است درحالی که او بزرگ ترین حامی خط لوله تاپی بود.
4. خط لوله آی پی آی سریع تر از دسترسی ترکمنستان به خط لوله تاپی به راه خواهد افتاد.
5. روسیه در معامله آی پی آی طرف برنده است چرا که گازپروم با این خط لوله می تواند نفوذ خود بر مرکز آسیا را گسترش دهد.
6. اروپا کم تر و کم تر به تحریم های ایالات متحده علاقه داشته و دوست ندارد که منافع اقتصادی خود را فدای تحریم های یک طرفه این کشور کند.

در چند هفته گذشته، همانطور که بارها اشاره شد عراق و ایران حرکات دیپلماتیک زیادی را انجام داده اند که نفوذ آمریکا بیش از پیش در منطقه کاهش می دهد. ترامپ بر روی سیاست داخلی تمرکز کرده است و نئوکان هایی که سیاست خارجی این کشور را در دست دارند پاسخ درستی برای شکست های فعلی ندارند. موتور ابتکارات این روزهای منطقه به دست چینی ها و ساخت کمربند و جاده هایی است که پکن طرح آنها را ریخته است. ایالات متحده پاسخی جز بمباران بیشتر مردم افغانستان ندارد و این باعث می شود که آرزوی عبور خط لوله از این کشور هرگز محقق نشود.

منبع: راشا اینسایدر/ مترجم: روزبه آرش