بی طرف بمان و پیروز باش

نویسنده: توماس اردبرینک

دیپلماسی ایرانی: رهبران ایران به خاطر واکنش به بحران قطر به شدت محکوم شده اند. تحلیلگران به دلیلی خوب روی این قضیه تکیه دارند. ایرانی ها نه تنها از این بحران استقبال می کنند بلکه بی سروصدا از ادامه آن خوشحال هستند. عربستان سعودی، بحرین، مصر و امارات متحده عربی ماه گذشته ارتباط دیپلماتیک و تجاری خود را با قطر به بهانه حمایت از تروریسم و همکاری نزدیک با ایران، قطع کردند. آنها سپس لیستی از 13 درخواست خود از قطر را فهرست کردند و تهدید کردند در صورت عدم تحقق این درخواست ها تحریم های بیشتری صورت خواهد گرفت. روز یکشنبه، مهلت برای تطبیق با این خواست ها 48 ساعت دیگر یعنی تا روز سه شنبه افزایش پیدا کرد. برای رهبران تهران، درگیری میان متحدان حاشیه خلیج فارس، در این زمان خاص که تمام جهان عرب سنی و ترامپ در کنار هم هستند، به نفع ایران خواهد بود.

ماشالله شمس الواعظین، روزنامه نگاری ایرانی دراین رابطه گفت: «آنها می خواستند ما را تضعیف کنند اما حالا اتحاد خودشان را از دست می دهند.» درحالی که ایران و قطر یکی از بزرگ ترین میدان های گازی جهان را به طور مشترک در اختیار دارند و روابط دیپلماتیک خود را گسترش داده اند، قطر ارزش استراتژیک خاصی برای ایران ندارد. بیشترین واکنش مشهود در این زمینه سخنان ملایمی بود که حسن روحانی، رئیس جمهور ایران خطاب به شیخ تمیم بن حماد الثانی گفت: «ارتباطات هوایی، دریایی، حمل و نقل زمینی همیشه برای قطر، کشور برادر و همسایه ما، بازخواهد بود.»

پس از ملاقات ترامپ با رهبران کشورهای خلیج فارس، تهران آماده بود تا با بلوکی متحد و مجهز شده از نظر نظامی مواجه شود. بلوکی که هدف آنها ایزوله کردن ایران با پشتیبانی ایالات متحده است. عربستان سعودی 100میلیارد دلار سلاح از آمریکا خریداری و همکاری نزدیکی را با ترامپ علیه ایران ایجاد کرده است. ایالات متحده، عربستان سعودی و اسرائیل، ایران را عامل نخست بی ثباتی در منطقه، حامی تروریست و کشوری که از جانب بشار اسد می جنگد معرفی می کردند. جاده اعمال فشار به ایران به نظر باز بود اما سپس آنها اتحاد خودشان را از دست می دهند. تحریم شبکه خبری قطر و متهم کردن آنها به پخش اخبار جعلی، منع روابط دیپلماتیک و تجاری با قطر، منع پوشیدن لباس تیم بارسلونا با تبلیغ هواپیمایی قطر بر روی آن، همگی به یک باره اتفاق می افتد.

یکی از 13 خواسته کشورهای خلیج فارس از قطر این است که پایگاه نظامی ترکیه در این کشور بسته شود. باوجود این که ترکیه عضوی از ناتو و متحد عربستان سعودی در سوریه است. حمیدرضا ترقی، تحلیلگر ایرانی می گوید: «به جای ساختن ناتوی عربی آنها دارند دشمنان بیشتری برای خودشان درست می کنند. در پایان فقط آمریکاست که سود می کند و سلاح هایش را به این کشورها می فروشد.» هرچند کشورهای خلیج فارس لحظات سختی را برای پنتاگون ایجاد کرده اند چرا که ایالات متحده عملیات بزرگ خود در سوریه را از پایگاه نظامی اش در قطر آغاز می کند.

کارشناسان می گویند که برای رهبران تهران این رویدادی آشناست که انتظار بکشند عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی در رقابت منطقه ای با ایران گاهی به خودشان آسیب بزنند. این استراتژی صبر به نظر با ظهور محمد بن سلمان  31ساله که به تازگی شاهزاده سعودی نامیده شده، مناسب تر هم به نظر می رسد. شاهزاده ای که به دنبال حرکت های سیاسی تحریک آمیز خارجی برنامه ریزی نشده ای برای نشان دادن خود است. او معمار جنگ سعودی با همسایه اش می بود. جنگی که گفته می شد حمله ای موشکی خواهد بود که دو روزه به پایان می رسد اما حالا این جنگ به سومین سال خود رسیده و بحران انسانی وحشتناکی را موجب شده است.

حالا نیز شاهزاده به تاج نزدیک شده نیروی محرکه تلاش برای ایزوله کردن قطر است. در عین حال رسانه های ایران با شکوه و افتحار گزارش داده اند که قطر هزینه های افزایش استفاده از فضای هوایی ایران توسط شرکت قطرایرلاینز را می پردازد. در طول این سال ها ایران ترجیح داده است که دست به بازی های طولانی بزند به جای اینکه به دنبال پیروزی های سریع باشد. آنها به خوبی صبر کرده و با عوامل نیابتی محلی همکاری می کنند.

به عنوان مثال زمانی که اسد توسط نیروهای تحت حمایت عربستان سعودی تهدید می شد، تهران به آرامی وارد جنگ شد. تمرکز اصلی تهران روی سربازان شبه نظامی شیعه لبنان و حزب الله بود. شبه نظامیان شیعه عراق و نیروهای افغان به مرور به این جمع اضافه شدند. برخی می گویند قطر نمی تواند فعلا چیزی فراتر از مواد غذایی مصرفی فرستاده شده از سوی ایران را انتظار داشته باشد. هم اکنون در ایران فصل گیلاس است و قطری ها باید از خوردن آن لذت ببرند.

حسین شیخ الاسلام، مشاور محمد جواد ظریف، وزیرامور خارجه ایران گفت: «برای منافع ما بهتر است که جنگ، درگیری یا تنش بیشتری در منطقه ما وجود نداشته باشد. ما سعی می کنیم منطقی عمل کنیم چرا که رقیبان ما در منطقه درباره رویکردشان به قطر جواب خام و غیرمنطقی هستند.»

ایستادن در حاشیه و تماشای قضایا زمانی که دشمنان با هم مبارزه می کنند می تواند منافعی در پی داشته باشد. ترقی در این رابطه گفت: «قضیه مثل کویت است، زمانی که صدام حسین در سال 1990 به آنجا حمله کرد. دشمن ما حرکتی انجام داد و خود را تضعیف کرد.» تنها کاری که ایران در آن زمان انجام داد این بود که حریم هوایی خود را باز کرد تا صدام حسین که برای جنگنده هایش در زمان حمله ایالات متحده به پناهگاهی امن نیاز داشت پناه دهد. او بیش از 100جنگنده را ارسال کرد ایران تشکر کرد و هرگز آنها را برنگرداند. ترقی معتقد است: «ما فقط بی طرف ماندیم و پیروز شدیم.»

منبع: نیویورک تایمز/ مترجم: روزبه آرش