نوسازی ناوگان هوایی ایران توسط ایرباس و بوئینگ

دومنیک دوبلی

دیپلماسی ایرانی: در یک بازه زمانی هجده ماهه ایران نشان داده تا چه اندازه به دنبال تکمیل فرایند بازسازی بخش هوایی خود است. از آن جا که در ژانویه 2016 اغلب تحریم های بین المللی علیه ایران برداشته شد، خطوط هوایی این کشور بیش از 300 هواپیمای جدید سفارش دادند و به دنبال 50 هواپیمای دیگر هستند.

برای آنکه ماجرا روشن شود باید گفت که این سفارش ها دو برابر کل ناوگان هوایی کنونی ایران است که میان 17 خط هوایی تجاری کشور حاضر هستند.

تا سال گذشته که تحریم ها برداشته شد، خرید هواپیماهای جدید یا قطعات یدکی برای خطوط هوایی ایران غیرممکن بود و آنها اغلب مجبور بودند قطعات را از این هواپیما به آن هواپیما بگذارند تا بتوانند آن ها را در آسمان سر پا نگه دارند. گرچه روی کاغذ ایرانی ها 250 فروند هواپیما در ناوگان خود داشتند اما حدود 100 فروند از معرکه خارج یا خراب یا در انتظار قطعه یدکی بودند، در واقع تنها 150 فروند هوپیما در روندی منظم نشست و برخاست می کردند.

شرکتی که تا بدینجا سود بسیاری به جیب زده ایرباس اروپا است که قرارداد و  تفاهنامه هایی برای فروش 173 هواپیما امضا کرده است. بوئینگ، رقیب اصلی این شرکت، برای 140 فروند هواپیما سفارش دریافت کرده است. شرکت کوچک تر اِی تی آر که توربروپراپ می سازد نیز برای فروش 40 فروند هواپیما سفارش دریافت کرده است.

فعال ترین خریدار ایران ایر است که خط هوایی پیشرو در کشور محسوب می شود. این خط هوایی سفارش خرید 220 فروند هواپیما از ایرباس، بوئینگ و ای تی آر شامل هواپیماهایی با موتورهای جت های کوچک و بزرگ و هوایپماهای توربوپراپ ثبت کرده است.

در میان شرکت های حمل و نقل کوچک تر، خطوط هوایی آسمان 30 فروند بوئینگ 737 مکس 8 موتوره خریده و 30 فروند دیگر نیز سفارش داده است. ایران ایرتور نیز تفاهنامه ای برای خرید 45 فروند ایرباس اِی 320 نئو امضا کرده است و خطوط هوایی زاگرس نیز تفاهنامه ای برای خرید 28 هواپیمای ایرباس، شامل 20 فروند مدل اِی 320 و هشت فروند مدل بزرگتر اِی 33 امضا کرده است.

در مجموع ارزش این قردادها چند ده میلیارد دلار می شود. برای نمونه، سفارش ایران ایر به بوئینگ شامل 80 هواپیما به تنهایی ارزش اش حدود 16 میلیارد دلار است. قرارداد خطوط هوایی آسمان 6 میلیارد دلار ارزش گذاری شده است و تصور می شود سفارش هواپیما از این هم بالاتر می رود.

نخستین قراردادها در فوریه 2016 اعلام شد، زمانی که ایران ایر قراردادی برای خرید 40 فروند هواپیمای ای تی آر امضا کرد. در پی آن چندین ماه مذاکره و صحبت با فروشندگان بالقوه انجام شد و دیگر هیچ قراردادی تا دسامبر همان سال اعلام نشد. هر چند از آن زمان طوفانی از سفارشات جدید به پا خاست. در آن ماه قرارداد خرید 180 فروند هواپیما علنی شد، در پی آن در ماه آوریل 2017 موافقت بر سر خرید 60 فروند و سپس 37 هواپیما در ماه ژوئن انجام شد.

این سفارشات هوایی در برخی بخش ها بحث برانگیز هستند و برای اجرایی شدن نیاز به تاییدیه دفتر کنترل قراردادهای خارجی وزارت خزانه داری ایالات متحده دارند. تا این تاریخ بوئینگ هنوز هواپیمایی به ایران تحویل نداده است اما هواپیماهای جدید تولید کنندگان دیگر همین حالا مسافران را جابجا می کنند. اولین هواپیماهای ایرباس ای 320 در ماه ژانویه به ایران رسید و یک فروند ایرباس ای 330 نیز ماه مارس امسال به فرودگاه مهرآباد وارد شد. در ماه مه نخستین هواپیماهای ای تی آر 72-600 به خاک ایران نشست و الباقی نیز تا پایان سال 2018 به ایران تحویل داده می شود.

باز شدن بازار هوایی ایران همچنین باعث منتفع شدن خطوط هوایی دیگر کشورها نیز شده است. از زمان برداشته شدن تحریم ها حدود 40 مسیر هوایی میان ایران و مقصدهایی در سراسر خلیج فارس و اروپا و آسیا باز شده است.

ایرباس می گوید که از سال 2015 تا 2016 تعداد صندلی های موجود در پروازهای میان ایران به امارات متحده عربی و ترکیه – دو مسیر هوایی بین المللی بسیار مهم – تا 10 درصد افزایش یافته است. هر سال 3.5 میلیون صندلی در پروازهای میان ایران و امارات متحده و 2.5 میلیون صندلی میان ایران و ترکیه فروخته می شود.

رشد رفت و آمد میان ایران با دیگر مقصدها از این بیشتر بوده است. فروش صندلی در مسیر ایران ایتالیا 65 درصد، در مسیر بریتانیا 68 درصد و در مسیر فرانسه 109 درصد افزایش یافته است. برای مسافران این مسیرها، در سال های پیش رو انتخاب خطوط هوایی ایران تصمیم مناسب تری است به شرط این که بدانند سوار هواپیمای مدرنی خواهند شد.

منبع : فوربز / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی/33