مارش نظامی ترکیه در دوحه

دیپلماسی ایرانی: اگرچه پارلمان ترکیه در هفته جاری به توافق رسید اما تصمیم تاسیس پایگاه نیروهای ترکیه در قطر در سال 2014 بین دو کشور گرفته شده بود. بر اساس تعدادی از گزارش ها ترکیه درحال حاضر تعداد محدودی نیرو به قطر فرستاده است. از سال 2016، بین 100 تا 150 سرباز در پایگاه نظامی ارتش این کشور در قطر مستقر شده اند. اما این نیروها تنها پیشتازان گروهی هستند که قرار است استقرار معنادار و دائمی آتی ارتش ترکیه در قطر را رقم بزنند. ارتش ترکیه روز 12 ژوئن هیئتی سه نفره برای هماهنگی ارسال نیروهای اضافی به قطر فرستاد. آخرین اطلاعات اما نشان می دهد که برخی مسائل عملی برای استقرار نیروهای ترکیه باید پیش از رسیدن آنها حل شود.

پیش از اینکه پارلمان ترکیه و رئیس جمهور رجب طیب اردوغان رسما تصمیم فرستادن نیروهای نظامی به قطر را تصویب کنند، هر دو کشور درباره ساختار فرماندهی پایگاه مورد بحث به توافق رسیده بودند. این توافق نشان می دهد که ترکیه به دنبال پایگاهی برای اجرای عملیات کشور خود نیست بلکه ساختاری مشترک در نظر گرفته شده تا فعالیت های ترکیه را با عملیات نیروهای نظامی قطر متصل کند. در حالی که نیروهای ترکیه تجهیزات خود را در اختیار خواهد داشت آنها تحت نظارت یک ستاد مشترک در دوحه قرار خواهند گرفت که یک ژنرال قطری ریاست آن را برعهده خواهد داشت و یک ژنرال ترکی دومین فرمانده خواهد بود.

در ابتدا ترکیه برای ارسال حدودا 600 نفر نیرو به قطر برنامه دارد. درحالی که این تعداد احتمالا برای مرحله بعد و مطالق با مجوز پارلمان و چندین بیانیه مقامات ترکیه، افزایش خواهد یافت. گفت وگوها درباره گسترش استقرار وسیع تر نیروها ممکن است تعداد آنها را در نهایت به تعداد 3هزار نفر برساند. ترکیه همچنین در نظر دارد هواپیماها و کشتی های جنگی به قطر تحویل دهد. این مسائل استقرار نیروهای ترکیه را در قطر افزایش خواهد داد هرچند لزوما مشابه با استقرار 11هزار نیروی آمریکایی که در حال حاضر در قطر هستند، نخواهد بود.

نیروهای ترکیه در قطر برای کمک و آموزش نیروهای قطری حاضر خواهند شد هرچند آنها پایگاهی نیز برای راه اندازی عملیات نظامی خود خواهند داشت. در تئوری ارتش ترکیه می تواند از دولت قطر در برابر تهدیدهای داخلی و خارجی دفاع کند. استقرار 3هزار سرباز ترک به همراه جنگنده ها و کشتی های جنگی، می تواند نیروهای نطامی قطر را به میزان قابل توجهی افزایش داده و تعداد آنها را 11هزار و 800 نفر برساند.

با توجه به بحران سیاسی میان قطر و دیگر کشورهای خلیج فارس، ترکیه می تواند بیش از 600 نیرویی که بر اساس برنامه قرار است به قطر ارسال شوند را به این کشور گسیل کند تا نشانه ای از پشتیبانی ترکیه از این کشور و حتی تضمین امنیتی برای دولت قطر باشد.

به لحاظ استراتژیک، دولت های ترکیه و قطر منافع مشترکی را در سال های اخیر داشته اند. هر دو از طریق حمایت از گروه های اسلام گرا فرصت هایی برای افزایش گسترش نفوذ خود در خاورمیانه به دست آورده اند. این کمک ها به ویژه پس از بهار عربی افزایش قابل ملاحظه ای یافت. دوحه و آنکارا حمایت خود از اخوان المسلمین و دیگر گروه های دیگر را با ادعای حمایت از ارزش های دموکراتیک و خودمختاری در منطقه توجیه می کنند. در حالی که ترکیه و قطر تا حدودی اشتراک ایدئولوژیک با گروه های اسلامی سنتی دارند، حمایت آنها بیشتر برای نفوذ در جنبش های مردمی است که میلیون ها نفر طرفدار و پیرو در سراسر منطقه دارند.

تلاش های دوحه در طول سال های اخیر برای ایجاد روابط قوی تر امنیتی و تجاری با ترکیه وسیله ای برای با گسترش نفوذ این کشور در منطقه فراتر از اندازه کوچک آن است. همچنین این تلاش ها در جهت ایجاد لایه امنتی اضافی تری فراتر از چتر حمایتی آمریکا و سعودی است. دوحه سال هاست که تلاش های ریاض را برای ایجاد شرایط عدم استقلال قطر مشاهده می کند از برخوردهای خاندان پادشاهی سعودی ناخشنود است. دولت قطر در تلاش است تا با ایحاد تنوع در اتحادهایش، خواسته های خود را تامین کند و در این راه ایجاد ارتباط با ترکیه، رقیب سعودی، را انتخاب کرده است.

منابع گاز طبیعی قطر که یکی از بزرگ ترین ها در جهان است به دوحه اجازه می دهد تا استقلال اقتصادی خود را حفظ کند. با توجه به ثروت فراوانش، قطر مجبور نیست به مانند بحرین به سیاست های عربستان سعودی تن بدهد. سلامت و استقلال قطر در بخش حمل و نقل، علی رغم محدودیت های ایجاد شده توسط سعودی، به حفظ رابطه متعادل با ایران بستگی دارد. رابطه با ایران چیزی است که قطر حاضر به رها کردن آن نیست.

حضور ترکیه در قطر، فرصت دیگری را در اختیار آنکارا قرار می دهد تا با تلاش های سعودی برای تسلط بر خاورمیانه و هدایت دنیای سنی مقابله کند. عربستان سعودی رابطه مثبتی با ترکیه دارد اما ریاض حضور نظامی ترکیه در قطر را عاملی تحریک کننده و چالشی در برابر اقتدار خود می بیند.

منبع: استراتفور/ مترجم: روزبه آرش