روحانی پیروز انتخابات است اما...

نویسنده: کریستوفر دوبلیگ

دیپلماسی ایرانی: انتخابات ریاست جمهوری ایران در تاریخ 19 مه با در نظر گرفتن تمام احتمالات با پیروزی حسن روحانی، رئیس جمهور فعلی و روحانی میانه رو همراه خواهد بود. روحانی در سال 2015، دو سال پس از رسیدن به قدرت، با هدایت ایران به سمت توافق هسته ای تاریخی با دولت اوباما، کشور را از لبه رویارویی با غرب به عقب کشاند. توافق قرار بود پس از دوران تخاصم و انزوای ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، اقتصاد ایران را از رکود خارج کند. بر اساس شرایط توافق بسیاری از تحریم های سخت بین المللی ایران در عوض متوقف شدن فعالیت برخی از تاسیسات اصلی هسته ای برداشته می شد. در آخر ارز خارجی به ذخایر سودآور نفتی تزریق شد تا نفت استخراج شود. پس پیروزی روحانی در این ماه به نظر پاداشی منصفانه است.

اما معجزه اقتصادی که دولت روحانی وعده اش را داده بود اتفاق نیفتاد و بروز احساسات یاس آلود مشهود و قابل لمس است – سرخوردگی که ناشی از حقارت از سیاست ها، سیاستمداران و وعده هایی است که وفادار نمانده اند. چه در تهران و چه در میان مردم مناطق دورافتاده ای همچون خوزستان – استانی نفت خیز در جنوب که با این وجود از قطع برق و کمبود آب رنج می برند و مردم آن از غفلت دولت مرکزی شکایت دارند – شک و تردیدهای گسترده ای در خصوص عزم دولت برای بهبود اوضاع بسیاری از مردم عادی ایران پدیدار شده است.

درست است؛ تورم از بیش از 40 درصد در پایان دوره احمدی نژاد، تک رقمی شد، اما جهش اخیر رشد اقتصادی (به بالای 6 درصد در پایان سال شمسی) بیشتر نتیجه جهش یکباره درآمدهای نفتی در پی بازگشایی بازارهای جهانی به روی هیدروکربن های ایران بود، این در حالی است که کارخانه های مقروض در سراسر کشور پولی برای پرداخت به کارگران خود ندارند، معلم های سختکوش را می توان دید که برای درآمد بیشتر به عنوان راننده آزاد در "اسنپ" کار می کند، و مهمترین فاجعه این جامعه جوان و ناآرام، بیکاری در میان افراد ۳۵ سال است که به 30 درصد رسیده است.

در حقیقت تعداد اندکی از مصائب کنونی ایران را می توان به دولت روحانی نسبت داد، که در واقع و در مجموع خوب دست جنبانده است. اما دولت در واقع هزینه انتظارات بالا در خصوص هجوم سرمایه گذاری خارجی را می دهد که علی الظاهر در تحقق آن ناکام مانده است. سرمایه گذاران می ترسند که دولت ایالات متحده و دادگاه های این کشور به مجازات کشورهای چند ملیتی – شامل بانک ها و کمپانی های نفتی – که معاملات گسترده ای با ایران داشته باشند ادامه دهند. همزمان، سیاست ترامپ در قبال ایران شوم است، دامن زدن بیشتر به فرهنگ دروغگویی که هر گونه تصمیم کلان برای سرمایه گذاری را تحت الشعاع قرار می دهد. 18 آوریل رکس تیلرسون، وزیر خارجه به کنگره گفت که ایران با تعهدات توافق هسته ای سازگار بوده است، این همان تیلرسونی است که توافق را به "رویکردی شکسته خورده" تشبیه کرده بود که "ما را با تهدید قریب الوقوع کنونی با کره شمالی مواجه کرده است." ترامپ دستور بررسی صادر کرده است تا معلوم شود آیا توافق هسته ای " برای منافع امنیت ملی ایالات متحده ضروری است" یا خیر.

کمپین انتخاباتی ایران تحت الشعاع این گمانه زنی بوده که آیا رهبر معظم، آیت الله خامنه ای، از یکی از مخالفان روحانی حمایت خواهد کرد – تنها رئیس جمهور و پنج کاندیدای دیگر توسط شورای نگهبان تایید شده اند. آیت الله خامنه ای اخیرا پس از آن که روحانی ادعا کرد سایه جنگ را از سر کشور برداشته است به او انتقاد کرد. یکی از کاندیداهای برجسته محافظه کار، ابراهیم رئیسی، روحانی ناشناخته با پایگاه قدرت در شهر مقدس مشهد، بدون تردید به آیت الله خامنه ای نزدیک است: وی بر کمک به بخش های تهیدست جامعه تاکید دارد، احتمالا از طریق بالا بردن یارانه ها، دست پخت احمدی نژاد که میان محرومان بسیار محبوب بود – و باعث شد زمانی که روحانی قدرت را در دست می گرفت کشور درگیر بحران اقتصادی باشد. در واپسین هفته های منتهی به انتخابات، همه چیز به آرامی روی سطح پیش می رود، بدون تظاهرات بزرگ در کشورهای همسایه مانند ترکیه و هند.

حتی با در نظر گرفتن غرش هایی از نارضایتی در ایران، به نظر بعید است رئیسی و یا محمدباقر قالیباف، که دو بار در انتخابات ریاست جمهوری شکست خورده است، از شانسی برای کنار گذاشتن مردی برخوردار باشند که با وجود تمام گلایه ها از عملکرد ضعیفش، سر آخر کشور را به ثباتی گرانبها رسانده است. تهدید اصلی در دور دوم ریاست جمهوری روحانی احتمالا از جانب دولت ترامپ و جمهوری خواه اکثریت کنگره است که فارغ از نتایج انتخابات، بعید است بخواهند از مخالفت خود با سرمایه گذاری در ایران بکاهند. اگر ایالات متحده بر این سیاست پافشاری کند، تنها باعث زیر سوال رفتن اعتبار روحانی به عنوان مردی می شود که برنامه هسته ای ایران را به خاطر ادکلن رها کرد.

منبع: نیویورک رویو آو بوکز / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی /۳۳