پیشنهاد تازه تیلرسون به روسیه بر سر اسد

دیپلماسی ایرانی: دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین دو روز پیش حرف مهمی را بر زبان راند، وی ضمن تاکید بر عدم تغییر مواضع ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در برابر سرنوشت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه گفت: «پوتین به هیچ وجه مواضع خود را نسبت به سرنوشت اسد تغییر نداده است. رئیس جمهوری روسیه حامی بشار اسد نیست بلکه از قانون بین المللی دفاع می کند.»

وی این اظهارات را در دیدار با عاد الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی که میهمان وزارت امور خارجه روسیه بود، بیان کرد. عادل الجبیر به روسیه آمده بود تا با همتای روس خود، سرگئی لاوروف دیدار کند که به روشنی پیام مسکو را شنید که طرف پیامش نه تنها عربستان بلکه همه طرف های بین المللی و منطقه ای بود که بیان می کرد مسکو همچنان بر حفظ مواضعش تاکید دارد و نمی خواهد به هیچ وجه مواضعش را تغییر دهد و آن توافق مورد انتظار که جامعه عربی و غربی توقعش را دارند همچنان دور از انتظار است.

در مقابل وزیر امور خارجه عربستان تاکید کرد که ریاض همچنان نقشی برای اسد در آینده سوریه نمی بیند و او را مسئول کشته شدن نیم میلیون سوری و ویرانی های تحمیل شده بر این کشور و مهاجرت 12 میلیون نفر می داند.

به هر حال آن چه طرف سعودی شنید به روشنی ادامه راه کرملین نسبت به پرونده سوریه و وجود اختلافات عمیق با حامیان مخالفان اسد است. با این وجود پسکوف این عبارت را هم گفت که: «سرنوشت اسد همچنان روی میز مذاکرات میان روسیه با طرف های مختلف حاضر است.»

این اظهارات نشان می دهد که اگر چه مسکو بر حفظ مواضع خود اصرار دارد اما در صورت لزوم و تامین منافع کلان راهی هم برای حل بحران سوریه باز گذاشته است.

منابع آگاه به روزنامه الحیات می گویند که بحث ها بر سر این پرونده طولانی و مفصل است، به گونه ای که در جریان سفر رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا به روسیه طرف امریکایی پیشنهاد داد که «روسیه هر جایگزینی که به جای اسد مناسب می بیند را خود انتخاب کند و به جای او بگمارد. غرب مشکلی با این مساله ندارد و حاضر است با شخص جدید تعامل کند.» این نشانه می دهد که در جلسات روس ها با طرف های مختلف اسامی گوناگوی مطرح شده است. در مقابل پیشنهاد امریکایی ها، مسکو پیشنهاد داده است که فرایندی بر اساس دستورالعمل های بین المللی که همه بر آن توافق دارند، آغاز شود، به این ترتیب که قانون اساسی ای به تصویب برسد که با توجه به آن انتخابات مستقیم و شفافی ظرف شش ماه زیر نظر دقیق سازمان ملل برگزار شود. اما روس ها بار دیگر تاکید کردند که در این شش ماه اسد از صلاحیت های کامل برخوردار خواهد بود و همچنین می تواند بعد از پایان دوره انتقالی خود نیز در کنار دیگر نامزدها نامزد شود. اما مشکلی که در این جا برخی ها به آن اشاره می کنند این است که تهیه قانون اساسی جدید و آغاز دوره انتقالی در مذاکرات از طرف حکومت سوریه مطرح نیست، مساله ای که بسیاری از طرف های منطقه ای را بر این باور رسانده است که روسیه سناریوی جایگزینی را دنبال می کند که گسترده باشد و اعتماد اسد را پشت سر خود داشته باشد. سناریویی که نیاز نباشد در مرحله انتقالی از قدرت کنار برود.

مسکو بارها از طرف های گفت وگویش پرسیده نام های پیشنهادی آنها برای جایگزینی اسد کیست، و به این نکته نیز اشاره کرده که نگرانی اصلی اش از این است که با رفتن اسد در وضعیت فعلی حالتی پیش بیاید که گروه های تروریستی بتوانند نهایت استفاده را از آن ببرند. منابع دیپلماتیک می گویند اسامی گوناگونی پشت درهای بسته مطرح شده اما هیچ کدام مورد تایید روسیه قرار نگرفته است.

بعضی نیز می گویند به مسکو پیشنهاد شده است که به اسد و مجموعه خاصی از یاران او مصونیت کامل از هر گونه پیگرد داخلی یا بین المللی داده شود در مقابل آغاز دوره انتقالی جدید تسهیل شود. یک دیپلمات روس گفت که تمامی ایده ها که تا کنون مطرح شده و مورد بحث قرار گرفته تا کنون نتوانسته است رضایت مسکو را جلب کند، در حالی که فقط «صحبت از نقش یک فرد و سرنوشت او می کنند بدون این که توجهی به بازتاب های احتمالی آن داشته باشند.»

منبع: الحیات / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11