اردوغان، متقلبی که ترامپ و پوتین به او اعتماد ندارند

دیپلماسی ایرانی: رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در جریان سفرش که قرار است در 9 مارس به مسکو انجام شود، تلاش می کند روابط رو به توسعه اش با روسیه را حفظ کند، در مقابل وی مخفی نمی کند که تمایل دارد بخشی از پیمان منطقه ای باشد که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا در برابر نفوذ ایران ایجاد کند.

این رویکرد سبب شده تا بسیاری رئیس جمهوری ترکیه را متقلبی بدانند که به واسطه این دوگانگی اعتماد همتای روسی اش، ولادیمیر پوتین را از دست بدهد بدون این که اعتماد رئیس جمهوری امریکا را هم کسب کرده باشد، رئیس جمهوری که تا حالا روشن نکرده حاضر است کدام یک از مطالبات ترکیه را بپذیرد.

منابع دیپلماتیک می گویند که اردوغان می خواهد هر دو متحد متناقض استراتژیک را حفظ کند، و اشاره می کنند که مسکو و واشنگتن دستورالعمل های ویژه ای دارند که هر کدام از آنها تلاش می کند مطابق آن دستورالعمل ها در پرونده های خاورمیانه به ویژه در سوریه عمل کند. این منابع بعید نمی دانند که رئیس جمهوری ترکیه در راضی کردن همتای روسی اش برای پذیرفتن مواضع آنکارا در سفرش به مسکو به مشکل بربخورد.

خبرگزاری اینترفاکس روسیه به نقل از منابع دیپلماتیک گزارش داد که اردوغان در ماه مارس به روسیه سفر خواهد کرد تا با پوتین با هدف بهبود روابط دو کشور و ارتقای هر چه بیشتر آن تشکیل جلسه دهد. سفارت ترکیه در مسکو نیز تاکید کرده است که این سفر در روزهای نهم و دهم مارس انجام خواهد شد.

ناظران امور ترکیه می گویند که اردوغان می خواهد روابط قوی با مسکو را برای حفظ مزایای اقتصادی که بعد از اعلام توقف تحریم های شدید روسیه علیه ترکیه به دلیل سرنگونی جنگنده روسی در مرز این کشور با ترکیه در نوامبر 2015 وضع شده بود، همچنان حفظ کند.

آنکارا نمی تواند بدون چراغ سبز مسکو نقشی تاثیرگذارتر در سوریه ایفا کند، همچنین نمی تواند بدون موافقت مسکو منطقه امن در مرزهای خود با سوریه برقرار کند.

مسئولان ترکیه همواره از نقش روسیه در سوریه استقبال  و تلاش کرده اند از هر گونه رویارویی با نیروهای سوری یا گروه های شبه نظامی متحد با آنها خودداری کنند، و اگر هر گونه درگیری هم پیش آمده فورا به رهبران میدانی روسیه مراجعه کرده اند تا خودشان مرزهای اختلافی با طرف های مختلف در خاک سوریه را ترسیم کنند.

ایلنور چیویک، مشاور رئیس جمهوری ترکیه اعلام کرد که یافتن راه حلی برای سوریه یکی از موضوع های اصلی در این سفر خواهد بود و اشاره کرد که آنکارا هیچ اعتراضی به حضور نیروهای روسی در لاذقیه ندارد.

چیویک تاکید کرد، اختلاف های بزرگی بر سر کردها میان دو طرف وجود دارد که قطعا در نشست مسکو هم نمایان خواهد بود اما این اختلافات مانع از همکاری دو کشور بر سر بحران سوریه نمی شود. وی همچنین تصریح کرد که ترکیه با گروه های تروریستی کُرد مبارزه می کند نه با ملت کُرد.

بوریس دولگوف، کارشناس روسیه در مرکز مطالعات عربی و اسلامی در مرکز شرق شناسی در مسکو در این باره می گوید: «سفر اردوغان برای دیدار با پوتین در چارچوب روابط دو جانبه و مطالعه فرصت های همکاری به ویژه در پرونده های منطقه ای که بارزترین آنها سوریه و مبارزه با تروریسم است، خواهد بود.»

دولگوف همچنین می گوید: «روابط دو جانبه میان کشور بر اساس مصالح اقتصادی دو کشور است و روسیه بازار تولیدات ترکیه محسوب می شود و آنکارا نیز به گاز روسیه نیاز دارد، روابط دو جانبه فعلی بهتر از گذشته است و به تدریج بهبود خواهد یافت.»

وی درباره اختلافات احتمالی نیز می گوید: «همچنان اختلافاتی میان دو کشور وجود دارد که تا الآن هم به قوت خود باقی مانده اند، و قطعا دو رئیس جمهور در مورد اقدامات پیش رو بر سر شهر الباب و اهدافشان در آن جا و حجم درگیر شدن ترکیه در داخل اراضی سوریه به ویژه در مبارزه با داعش بحث و تبادل نظر خواهند کرد.»

این کارشناس روس در ادامه می افزاید: «روسیه بر حفظ موازنه ها در سوریه از سوی طرف های منطقه ای به خصوص ترکیه و ایران و حکومت سوریه تاکید دارد.»

وی تاکید می کند، حتما مسکو از ترکیه خواهد خواست که در خصوص اعلام حمایت از مناطق جدا شده که دولت امریکا زمزمه های آن را سر داده است، توضیح دهد.

پیش بینی می شود در این دیدار درباره نشست های آستانه و چگونگی تقویت آتش بس و همچنین راه حل سیاسی مورد مناقشه در ژنو میان مخالفان و حکومت سوریه بحث و تبادل نظر شود. دولگوف می گوید: «بحران در سوریه یکی از سخت ترین موضوعاتی است که در سطح عالی میان دو طرف جریان دارد و در این سفر نیز مورد بحث قرار خواهد گرفت.»

عبدالفتاح محمد، پژوهشگر امور ترکیه در این باره می گوید: «اردوغان دوباره به صف حامیان راه حل سیاسی در سوریه برخواهد گشت. فشارهای امریکا به ترکیه سبب می شود که رئیس جمهوری ترکیه از حمایت از مذاکرات آستانه عقب نشینی کند، و دوباره صحبت از رفتن بشار اسد بزند، این موضوع بعد از دیدار او با مایک پومپئو، رئیس سازمان امنیت مرکزی امریکا مشاهده شده است.»

بعد از روی کار آمدن ترامپ دولت ترکیه به سرعت به سمت بهبود روابط با ایالات متحده پیش رفت مساله ای که باعث ایجاد شبهاتی نسبت به جدیت اردوغان در حفظ روابط نزدیک با روسیه را موجب شد. حالا بسیاری می پرسند آیا آنکارا می تواند اعتماد دو کشور متضاد در منافع را حفظ کند؟

بسیاری بر این اعتقادند که دولت جدید امریکا در درجه نخست به سمت ایجاد مناطق امن در سوریه خواهد رفت تا به این ترتیب بتواند غرور خود را راضی کند و مشروعیتی به شعارهایش بدهد. اما تحلیلگران سیاسی بر این اعتقادند که مناطق امنی که واشنگتن به دنبال ایجاد آن است با تفکرات ترکیه تناقض دارد، به ویژه بعد از آن که گزارش هایی به بیرون درز کرد که نشان می داد قرار است بر این مناطق نیروهای دموکراتیک کُرد سوریه مسلط شوند. این مساله می تواند به مثابه خودمختاری برای کُردها قلمداد شود که آنکارا با شدت با آن مخالف است. آنکارا زمانی تناقض در رفتارهای امریکا را مشاهده کرد که دید واشنگتن از گروه های کردی که ترکیه به شدت با آنها دشمنی دارد برای بازپس گیری شهر رقه سوریه از دست داعش دعوت کرده است. آنکارا نیروهای مسلح کرد سوریه را جریانی تروریستی می داند در حالی که امریکا به آنها اعتماد دارد برای این که معتقد است بیش از هر گروه دیگری در سوریه قدرت سازمان یافته دارد.

بلیز میستال، مدیر برنامه امنیت ملی در مرکز سیاسی دو حزب امریکا در این باره می گوید: «رئیس جمهور تمایل تمایل دارد شهر رقه در سریع ترین زمان ممکن پس گرفته شود و تنها قدرتی که آمادگی انجام این کار را دارد نیروهای دموکراتیک خلق سوریه هستند.»

تحلیلگران هشدار می دهند که رئیس جمهوری ترکیه که به واشنگتن فشار می آورد که میان او با کردها یکی را انتخاب کند، ناگهان خود را در برابر جنگی نبیند که ترامپ می خواهد علیه داعش در رقه انجام دهد در حالی که توجه چندانی به منافع کردها و آنکارا نداشته باشد. به اعتقاد آنها واشنگتن ممکن است به هر دو طرف فشار آورد که با وجود اختلافات در این جنگ مشارکت کنند.

منبع: العرب / ترجمه: علی موسوی خلخالی