سفر خارجی اوباما برای مطمئن کردن جهانیان از خطر ترامپ

دیپلماسی ایرانی: تا پیش از این تصور می شد که آخرین سفر اوباما به اروپا سفری به منظور وداع و خداحافظی وی با سران کشورهای اروپایی باشد اما اکنون اوباما باید دوباره به اروپا سفر کند تا با ارائه توضیحاتی رهبران مضطرب جهانی را آرام کند؛ رهبرانی که از نتایج انتخابات اخیر آمریکا و همچنین اتفاقاتی پیش رو تحت ریاست جمهوری دونالد ترامپ به شدت سراسیمه و نگران هستند.

پیروزی غیرمنتظره ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا موجب بروز تردیدهایی در داخل و نیز نگرانی های شدیدی در سراسر دنیا شده است. اوباما در سخنان اخیر خود با تأکید بر ضرورت اتحاد و یکپارچگی در آمریکا از تمامی مردم این کشور خواست تا از رییس جمهوری و دولت جدید حمایت کرده و برای موفقیت آنها تلاش کنند. اما با این وجود، اوباما در آخرین سفر خارجی خود به کشورهای یونان، آلمان و پرو باید با نگرانی های بوجود آمده نسبت به آینده رهبری در آمریکا مقابله کرده و این نگرانی ها را تا حد ممکن کاهش دهد.

«هیثر کانلی»، یکی از پژوهشگران ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی یک اندیشکده مستقر در واشنگتن در این خصوص عنوان می کند: "اگر از زاویه دیگری به موضوع سفر اوباما به اروپا بنگریم، در می یابیم که وی حرف چندانی برای گفتن ندارد. دولت آمریکا که از پیروزی هیلاری کلینتون در انتخابات تا حد بسیار زیادی مطمئن بود، این سفر را برنامه ریزی کرد تا به رهبران جهانی اطمینان خاطر دهد که آمریکا پس از گذراندن یک انتخابات سخت و خطرناک، در نهایت توانسته تا موقعیت و جایگاه خود را حفظ کند. اما در حال حاضر باراک اوباما مسئولیت خطیری به گردن دارد، وی باید در مورد آنچه در انتخابات این کشور روی داد و همچنین اتفاقات پیش رو و پس از آغاز دوران ریاست جمهوری ترامپ توضیحاتی را به همتایان اروپایی خود ارائه دهد."

این در حالی است که اوباما تا پیش از انتخابات همواره از مردم آمریکا می خواست به ترامپ رای ندهند و همین سخنان اوباما نشان می دهد که این نگرانی ها تا چه اندازه به واقعیت نزدیک بوده است. به عنوان مثال اوباما در دیدار خود با نخست وزیر سنگاپور در ماه آگوست، ترامپ را برای ریاست جمهوری فردی «کاملاً بی کفایت و ناآماده » خوانده بود و وی را فاقد "دانش پایه" درباره مسائل بسیار مهم و حساس اروپا، آسیا و خاورمیانه دانسته بود. همچنین اوباما در طول سفر خود به ژاپن طی اظهاراتی عنوان کرد که وی تنها رهبری نیست که نسبت به حضور ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نگران است و دیگر رهبران جهانی نیز از احتمال ورود ترامپ به کاخ سفید به شدت نگران هستند.

اوباما طی سخنانی در ماه می عنوان کرد: "رهبران جهانی از حضور ترامپ در انتخابات نگرانند و این نگرانی آنان کاملاً به جاست، چراکه اظهارت ترامپ نشان می دهد وی هیچ گونه اطلاعی از امور جهان ندارد و نسبت به مسائل موجود نیز بی توجه است. او به جای آن که به دنبال راهکارهایی برای حفظ امنیت، ثبات و رفاه در آمریکا و نیز ایجاد ثبات هر چه بیشتر در سراسر جهان باشد، تنها به دنبال مطرح شدن در رسانه هاست." اما اکنون اوباما مجبور است تا رویکرد و نظر خود را در مورد ترامپ تغییر داده و به آمریکا و دیگر کشورهای جهان اطمینان دهد که ریاست جمهوری ترامپ آن چنان هم بد نخواهد بود.

«بن رودز»، مشاور ارشد باراک اوباما در زمینه امنیت ملی در این باره گفت: "باراک اوباما پیش بینی کرده که موضوع پیروزی ترامپ در انتخابات محور اصلی مذاکرات در آخرین سفر وی به اروپا را تشکیل دهد اما با این حال او در این سفر بر اجرای کامل برنامه های خود تا پایان دوره ریاست جمهوری و پیش از انتقال قدرت به ترامپ تأکید خواهد کرد." وی در ادامه افزود: "قرار است اوباما در این سفر به همتایان اروپایی خود اطمینان دهد که اصول اساسی آمریکا همچون عمل به تعهدات در قبال دیگر متحدان رعایت خواهد شد و آمریکا همواره در طول تاریخ و حتی زمان هایی که این کشور با تغییرات بسیار چشمگیری در دولت های خود روبه رو بوده، باز هم به تعهداتش در قبال دیگر کشورها عمل کرده است."

رودز در ادامه اظهارات خود افزود: "اوباما به دنبال آن است تا با همتایان اروپایی خود در این مورد گفتگو کرده و به آنها اعلام کند که صرف نظر از نتیجه انتخابات و باتوجه به مسائل مهم پیش رو، او و تمامی مردم آمریکا تمام تلاش خود را برای موفقیت دولت بعدی انجام خواهند داد."

اوباما روز دوشنبه کاخ سفید را به منظور سفر شش روزه خود به اروپا ترک خواهد کرد. وی در ابتدای این سفر به آتن، پایتخت یونان سفر خواهد کرد و در آنجا با نخست وزیر این کشور دیدار خواهد داشت. همچنین اوباما در طول سفر خود به یونان سخنرانی ویژه ای را نیز انجام خواهد داد و در آن از منظر انتخابات آمریکا و پیروزی ترامپ مسائلی چون دموکراسی و جهانی شدن را بررسی و تحلیل خواهد کرد. وی در ادامه سفر خود از برلین، پایتخت آلمان دیدن خوهد کرد. باراک اوباما در طول سفر خود به آلمان مراتب قدردانی و تشکر خود را به «آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان و نیز نزدیکترین متحد خارجی آمریکا ابراز خواهد داشت و با تعدادی از رهبران و مقامات ارشد اروپایی نیز دیدارهایی را انجام خواهد داد.

همچنین اوباما به منظور شرکت در اجلاس اقتصادی سران کشورهای آسیایی - امریکایی در لیما به پرو سفر خواهد کرد و با «ژی جین پینگ»، رئیس جمهور چین و «مالکوم ترنبول»، نخست وزیر استرالیا دیدار خواهد داشت. این در حالی است که رهبران و سران کشورهای جهان در نهایت احترام و البته با رعایت احتیاط، در بیانیه های عمومی یا از طریق تماس تلفنی پیروزی ترامپ در انتخابات اخیر ریاست جمهوری آمریکا را به وی تبریک گفته اند.

اما در این میان رهبران برخی کشورها با صدور پیام های صمیمانه تری، پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را به وی تبریک گفتند. «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه نیز در پیام خود ضمن ابراز تأسف و هم دردی در مورد مسائل پیش آمده پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، پیروزی ترامپ در این انتخابات را تبریک گفته و نسبت به از سرگیری روابط میان روسیه و آمریکا و تقویت هر چه بیشتر روابط میان این دو کشور در دوره ریاست جمهوری ترامپ ابزار امیدواری کرده است.

اوباما در دوران ریاست جمهوری خود همواره تلاش کرده است تا برای مقابله با نفوذ روزافزون روسیه، اتحاد و یکپارچگی میان اعضاء و متحدان خود را در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) حفظ کند. اما چندی پیش ترامپ در یکی از سخنرانی های انتخاباتی خود عنوان کرد در صورتی که دیگر اعضای این سازمان سهم بیشتری را در پرداخت مخارج این سازمان به عهده نگیرند، آمریکا از این پیمان خارج خواهد شد که این اظهارات ترامپ واکنش و نگرانی بسیاری از اعضاء این سازمان را نیز در پی داشت. اما تهدیدات ترامپ به اینجا ختم نشد و وی در سخنرانی انتخاباتی دیگری تهدید کرد که در صورت پیروزی در انتخابات، آمریکا از توافق تغییرات اقلیمی موسوم به "پیمان پاریس" نیز خارج خواهد شد. این اظهارات ترامپ موجی از نگرانی را در کشورهای شرکت کننده در این توافق به وجود آورده و آنها را نسبت به تداوم این توافق تاریخی پس از خروج آمریکا به شدت نگران کرده است.

در مقابل، رویکرد و نگرش ترامپ در مخالفت با موضوع جهانی شدن و توجه صِرف به کشور آمریکا، از سوی بسیاری از ناسیونالیست ها و منقدان مسئله جهانی شدن که ترامپ را رهبر و مُنادی خود می دانند، با استقبال بسیار زیادی روبرو شده است. ترامپ پس از وقوع برگزیت و رای مثبت مردم این کشور برای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در دفاع از این رویداد عنوان کرده بود "من آقای برگزیت هستم".

متحدان آمریکا در منطقه خاورمیانه نیز به پیروزی ترامپ با دیده شک و تردید می نگرند و با در نظر گرفتن اظهارات مکرر اما مبهم ترامپ در خصوص تجدیدنظر در توافق هسته ای ایران، هنوز به درستی نمی دانند که رویکرد ترامپ در قبال ایران و توافق هسته ای چه خواهد بود. از سوی دیگر مواضع جنجالی و بسیار تند ترامپ در موضوع مهاجرت و سخنان وی علیه مهاجران مکزیکی به احتمال بسیار زیاد باعث خواهد شد تا اوباما برای اطمینان بخشی به کشورهای آمریکای لاتین و کاهش نگرانی های به وجود آمده به این منطقه نیز سفری داشته باشد.

سران کشورهای آسیایی که تاکنون مذاکرات بسیاری را در خصوص توافق تجارت آزاد با آمریکا انجام داده اند، به تدریج در حال کنار آمدن با این حقیقت هستند که معاهده "ترانس پاسیفیک" دیگر به این زودی ها از سوی کنگره آمریکا تصویب نخواهد شد. اگرچه قرار بود اوباما در طول سفر خود به پرو با مقامات و سران عضو معاهده "ترانس پاسیفیک" دیدار و گفتگو داشته باشد، اما کاخ سفید اخیراً اعلام کرد از آن جا که «میچ مک کانل»، رهبر اکثریت جمهوری خواهان مجلس سنای کنگره آمریکا تصویب این معاهده را پیش از روی کار آمدن دولت ترامپ از دستور کار خود خارج کرده، بنابراین این معاهده را باید تمام شده دانست. ترامپ به شدت با معاهده "ترانس پاسیفیک" و دیگر معاهدات مشابه مخالف است، همین امر می تواند به نفع چین تمام شود چرا که بدین ترتیب چین می تواند خلاء ناشی از عدم حضور آمریکا در رهبری و مدیریت منطقه را پر کرده و تدابیر مختص به خود را در زمینه تجارت آزاد پیاده کند. اما مقامات پکن نیز باید احتیاط بسیاری به خرج دهند زیرا ترامپ چین را یک انحصارگر ارزی دانسته و این کشور را تهدید کرده که در صورت پیروزی در انتخابات جنگ تجاری تمام عیاری را با آن آغاز خواهد کرد.

 منبع: خبرگزاری آسوشیتدپرس / مترجم: زهره شهریاری