سعودی ها بزرگترین مانع بهبود روابط تهران و انکارا هستند

گلوبالیست نوشت: مقامات بلند پایه ایران و ترکیه به تازگی دیدارهای دوجانبه ای با یکدیگر داشته اند که نشان می دهد دو کشور پس از مدت ها اختلاف نظر بر سر بحران سوریه و عراق در حال نزدیکی به یکدیگر هستند اما سؤال اینجاست که چه انگیزه ای سبب نزدیکی دو کشور شده و این روابط صمیمی تا کی ادامه خواهد داشت ؟

به گزارش «انتخاب»، روابط ایران و ترکیه در چند سال اخیر به خصوص پس از به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه گسترش یافت. دولت های سکولار قبلی ترکیه روابط خوبی با ایران نداشتند و از سوی مقابل تمایلی از سوی ایران برای تقویت روابط میان دو کشور وجود نداشت، اما حزب عدالت و توسعه به دلیل پس زمینه های اسلامی خود، به تقویت روابط با تهران تمایل نشان داده است.

در سال های اخیر معاملات تجاری میان دو کشور افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۰ میلادی مقامات آمریکایی از ترکیه خواستند که در موضوع مذاکرات هسته ای ایران و غرب میانجی گری کند. اما آمریکایی ها از توافق با تهران خرسند نبودند و تحریم ها علیه ایران ادامه یافت.

با این حال، پس از بهار عربی در سال ۲۰۱۱ میلادی، روابط نزدیک ایران و ترکیه رو به افول گذاشت. تضاد دو کشور در جریان جنگ داخلی سوریه آشکار شد؛ ایران از اسد حمایت کرد و ترکیه طرف معارضان سوری را گرفت. تهران نیازهای نظامی حکومت بشار اسد را تأمین می کرد و آنکارا به مخالفان اسلحه می داد و به نیروهای آنان در داخل خاک ترکیه پناه می داد. دو کشور از موضع طرف مقابل در حوادث سوریه انتقاد می کردند. در مسائل مرتبط با عراق نیز اختلافات دو کشور زیاد بود. گرم شدن روابط ترکیه با دولت اقلیم کردستان عراق باعث خشم دولت مرکزی شیعه بغداد شده بود؛ دولتی که متحد نزدیک تهران بوده است. علاوه بر این عراق معتقد است که ترکیه در امور داخلی اش مداخله می کند و در مناطق شمالی عراق از اعراب سنی حمایت می کند.

اما شواهد و قراین حاکی از آن است که اخیراً دو کشور خواستار بهبود روابط با یکدیگر و کنار گذاشتن اختلافات شده اند. با توجه به سفر اخیر مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه به تهران در ۱۸ آگوست گذشته و سفر ظریف به آنکارا در تاریخ ۱۲ آگوست به نظر می رسد که دلیل اصلی گرم شدن روابط دو کشور، مرتبط با سوریه است.

این موضوع با بهبود روابط ترکیه و روسیه درباره بحران سوریه بی ارتباط نیست. به نظر می رسد میانجی گری روسیه در این زمینه مؤثر بوده است. آنکارا این واقعیت را پذیرفته که بشار اسد در حال حاضر نیرویی بازدارنده در برابر پیشرفت یگان های مدافع خلق و سایر گروه های شبه نظامی کرد است که تهدیدی علیه ترکیه تلقی می شوند.

در کوتاه مدت به نظر نمی رسد در روابط ترکیه و ایران تغییری جدی به وجود بیاید اما نباید آن را به عنوان نشانه ای از قصد ترکیه برای ترک ناتو قلمداد کرد. آنکارا کماکان به مخالفت با اهداف اصلی ایران در سوریه ادامه خواهد داد. ایران نیز از این فرصت برای بقای بیش تر اسد در قدرت استفاده می کند.

علاوه بر همکاری های نظامی و دیپلماتیک، ایران و ترکیه همکاری هایی در زمینه تجاری و اقتصادی نیز دارند. این موضوع می تواند فرصتی برای بغداد نیز تلقی شود. ترکیه اکنون از نظر انرژی تا حد زیادی به اقلیم کردستان عراق وابسته است اما با روابط نزدیک تر با ایران می تواند به دولت مرکزی بغداد نزدیک شده و این مسئله مزایای بیشتری برای دولت عراق در حوزه انرژی در پی خواهد داشت.

ترکیه به شدت نگران فعالیت های ایران در منطقه است اما از سوی دیگر نیازمند یک شریک مقتدر منطقه ای نیز می باشد. به خصوص در حوزه انرژی که گزینه ای بهتر از ایران برای این کشور وجود ندارد. به نظر می رسد که روابط اقتصادی میان دو کشور افزایش یابد. با این حال، در حوزه سیاسی تداوم گرمای روابط به بستگی به این دارد که ترکیه از بروز حوادثی مشابه سرنگون کردن هواپیمای روسی اجتناب کند.

باید دید آنکارا تا چه حد می تواند در مقابل فشار عربستان سعودی برای کمک به معارضان سوری مقاومت نماید. این مسئله برای عربستان بسیار حیاتی است چراکه سعودی ها خواهان مقابله با ایران شیعی و محدود کردن این کشور هستند و بعید به نظر می رسد که آنکارا بتواند عربستان را از ادامه چنین سیاست هایی منصرف کند. این مسئله بزرگ ترین چالش در بهبود روابط ایران و ترکیه در آینده خواهد بود.