توافقات روسیه و امریکا در سوریه چیست؟

نویسنده: دکتر جهاد عوده

دیپلماسی ایرانی: توافق نظامی میان ایالات متحده امریکا و روسیه، به مثابه هسته اصلی توافق بر سر جنگ داخلی سوریه است، با این ملاحظه که در چارچوب سلسله توافقات طرفین امریکایی و روسی حاصل شده است.

اولا، 1- اولین دو طرف توافق وین بود که بر وحدت سوریه و حفظ نهادهای دولتی تاکید شد. 2- توافق مونیخ بود که بر توقف عملیات خصمانه در سوریه توافق شد. 3- دستورالعمل کری و لاوروف برای فدرالیسم در سوریه بود. 4- تفاهم سری میان باراک اوباما و ولادیمیر پوتین بود که دو طرف به سمت راه حلی در سوریه بر اساس قاعده فدرالیسم حرکت کنند. جان کری و سرگئی لاوروف موظف شدند در چارچوب همکاری ها «خط داغی» را ایجاد کنند که از طریق آن تحولات جاری پیگیری شود و بر آن برت مک کورگ و میخائیل بوگدانوف نظارت داشته باشند.

همچنین دو طرف اتاق عملیات نظامی مشترکی را در منطقه حسکه ایجاد کردند که در آن پایگاه های نظامی امریکایی و روسی مستقر شده که در آن هماهنگی برای حمله به شمال برای در تنگنا قرار دادن خطوط امدادرسانی داعش را مدیریت می کند، خطوطی که از ترکیه شروع می شود و تا مسیرهای تهاجمی در جنوب به سمت رقه ادامه می یابد. توافق پنجم در سلسله توافقات امریکایی روسی، توافق خلع سلاح شیمیایی سوریه بود.

ثانیا، بحران سوریه منطقه را به سمتی کشانده است که در حال حاضر شاهد چهار نوع درگیری هستیم: 1- رقابت قدرت های بزرگ بر سر قواعد نظامی و سامانه های موشکی و تامین گذرگاه های تجاری جهانی است که در آن روسیه و امریکا و بریتانیا و فرانسه و چین وارد آن شده اند و یک معادله بین المللی به وجود آورده اند.

2- رقابت قدرت های منطقه ای برای ایجاد معادله ای سه گانه، یکی با محوریت ریاض و متحدانش، دیگری با محوریت تهران و نیروهای وابسته به آن و سومی ترکیه و گروه های همکار با آن است. شکی نیست که تغییر معادلات منطقه ای بر اساس تحولات مصر تعریف شده که می تواند پیمان جدید منطقه ای را ایجاد کند که شامل ریاض و ابوظبی و قاهره و امان می شود.

3- درگیری طایفه ای شدیدی که قدرت های فرامرزی فعال در لبنان و عراق و سوریه یک طرف آن هستند و بغداد و تهران از آن حمایت می کنند و در مقابل آنها قدرت های اهل تسنن و حامیان آنها قرار دارند.

4- درگیری ایدوئولوژیک بین مفهوم دینی و مدنی میان گروه های فعال در بهار عربی که بر فعالیت های سیاسی در سوریه تاثیر گذاشتند. همچنین ارتباط این جریان از حمایت سیاسی و نظامی و دیپلماتیکی گروه های مختلف منطقه ای و بین المللی برخوردار است.  

در میان این مداخلات منطقه ای و بین المللی مواضع سوری ها به شکل نگران آوری غایب است. مساله ای که این تردید را به وجود آورده که مبادا بشار کنترل بحران و حکومت بر مناطق تحت کنترل نظام را از دست داده است.

ثالثا، بندهای توافق نظامی امریکایی برای همکاری با روسیه در سوریه به مجموعه اجرای مشترک ختم شده است.

این شرایط و طبیعت آنها نشان می دهد: منظور از مجموعه اجرای مشترک (JIG) گسترش همکاری ها میان ایالات متحده و روسیه است تا به این ترتیب سلامت پروازهای مقرر شده تامین شود.

دو طرف به توافق رسیده اند که دستورات لازم برای «تلاش های روسی امریکایی عملی برای مبارزه با داعش و جبهه النصره را پیش ببرند و جلوی عملیات خصمانه را بگیرند.» شرکت کنندگان تمام تلاش خود را می کنند تا تدابیر معقول اتخاذ شود تا جلوی کشته شدن غیرنظامیان گرفته شود.

شرکت گنندگان در (JIG) همچنین تلاش می کنند مرکزی برای تبادل اطلاعات و عملیات ایجاد کنند تا به اندازه کافی بتوانند کارهای اجرایی لازم را انجام دهند، همچنین تلاش خواهند کرد که به شکل عملی طرفداران نظری خود را هماهنگ کنند.  

دو طرف تصمیم دارند از کارشناسان و اهالی فن در زمینه های امنیتی و فعالیت های هوایی نهایت استفاده را ببرند که این کار شامل استفاده های امنیتی از اهالی خبره و عملیات تاکتیکی عناصر مسلح مرتبط با این موضوع در سوریه نیز می شود.

توافق امریکایی روسی خواستار گسترش حملات مشترک به مواضع جبهه النصره شده است. همچنین دو طرف هماهنگی های لازم برای حمله به اهداف تعیین شده را نیز در دستور کار خود قرار داده اند. همچنین مشارکت کنندگان درباره چگونگی همکاری بر سر پیشنهادهایشان برای رسیدن به اهداف تعریف شده را نیز مد نظر قرار داده اند.

دو طرف تاکید دارند باید برای مبارزه با داعش و جبهه النصره و گروه های تروریستی مشابه آنها نهایت همکاری میان دو طرف وجود داشته باشد.

منبع: الاهرام / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11