دولت جدید بریتانیا، چندان علاقه‌ای به ایران ندارد

دکتر محمد مهدی مظاهری، استاد دانشگاه

دیپلماسی ایرانی: با استتعفای دیوید کامرون از پست نخست وزیری، سرانجام " ترزا می " وزیر کشور با سابقه بریتانیا از روز چهارشنبه (23 تیر) جانشین وی در سمت نخست وزیری بریتانیا  شد. او در بسیاری از مسائل اقتصادی و نظم و امنیت به جریان اصلی حزب محافظه کار تعلق دارد. با این وجود رویکرد و برنامه های خانم "می" در نخستین سخنرانی اش به عنوان نخست وزیر، کمتر رنگ محافظه کارانه داشت و تا حد زیادی به گرایش های حزب کارگر نزدیک شده بود. او از اقلیت های قومی، سیاه پوستان و اقشار ضعیف و کم در آمد حمایت و اعلام کرد اولویت های دولتش اقشار پایین دست جامعه هستند نه ثروتمندان و افراد برخوردار. خانم "می" که یکی از مسن ترین نخست وزیران بریتانیا از دهه 1970 میلادی تا کنون است، معتقد است مردم این کشور تصمیمشان را در رابطه با خروج از اتحادیه اروپا گرفته اند و این امر باید عملی شده و به فرصتی برای بریتانیا تبدیل شود.

بر این اساس مواضع و جهت گیریهای خانم می، فارغ از اینکه او موفق به اجرای برنامه های خود بشود یا خیر، نشان می دهد که حزب محافظه کار به این جمع بندی رسیده که جامعه بریتانیا پس از برگزاری رفراندوم خروج از اتحادیه دچار نوعی انشقاق و دو دستگی شده و بنابراین لازم است تا با طرح شعارها و وعده های اقتصادی که به دل عامه مردم می نشیند، از این انشقاق جلوگیری کرده و بار دیگر ثبات و آرامش و البته اعتماد به دولت جدید را به مردم باز گرداند. وعده های خانم می مبنی بر این که با برنامه ای رادیکال، تحرک اجتماعی و فرصت برای محرومان را افزایش می دهد، تأییدی بر این امر است.

انتخاب خانم "می" در شرایطی که بریتانیا از اتحادیه اروپا خارج شده است، به شدت دوران مارگارت تاچر را برای مردم بریتانیا تداعی می کند که بریتانیا را به همراه و هم پیمان جدی ایالات متحده تبدیل کرد و سیاست های مشترک اروپایی از جمله وحدت پولی اروپا یا پیمان اتحادیه اروپای بدون مرز، همواره با رویکرد بازدارنده و کارشکنی وی مواجه می شد. بر این اساس شکی نیست که  خانم می نیز همچون سلف محافظه کار خود روابط فرا آتلانتیکی بریتانیا را تقویت خواهد کرد و البته در یکی دو سال آینده وقت خود را عمدتا صرف جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا و رسیدن به توافقی جدید با این بلوک قدرت می کند. سیاست های مهاجرتی خانم می و تأکید او بر کنترل ورود مهاجران به بریتانیا نیز از جمله ویژگی های مثبت وی برای موافقان خروج از اتحادیه اروپاست که یکی از دلایل اصلی خروج را افزایش سیل مهاجران و گسترش بیکاری و نا امنی در بریتانیا می دانستند و حال از انتخاب فردی که با آنها همسواست، خوشحال هستند.

از سوی دیگر انتخاب خانم می می تواند به معنای تغییر سیاست خارجی بریتانیا نیز باشد و بنابراین برای کشورهای دیگر هم دارای اهمیت است. مقامات اتحادیه اروپا شاید اولین کسانی بودند که انتخاب خانم می را تبریک گفتند و از او خواستند هر چه سریعتر مقدمات خروج بریتانیا از اتحادیه را فراهم کند. در واقع اتحادیه اروپا از این نگران است که طولانی شدن فرایند خروج بریتانیا سبب تزلزل دیگر اعضا و خروج آنها نیز بشود. بنابراین انتخاب نخست وزیر جدید برای آنها به معنای بازگشت ثبات به بریتانیا و فراهم شدن امکان انتقال سریع این کشور از اتحادیه است.

کشور دیگری که بی شک از انتخاب خانم می خوشنود شده، اسرائیل است. خانم "می" در طول سال های گذشته برای محافظت از جامعه یهودیان بریتانیا هر چه از دستش بر می آمد انجام داده و میلیون ها پوند بودجه برای امنیت آنها اختصاص داده است. او در سال ۲۰۱۴ به اسرائیل سفر کرد و کمی بعد در سخنرانی خود در «انجمن محافظه کاران دوستدار اسرائیل» از "حماس، حزب الله، داعش و ایران" به عنوان تهدیدات جدی علیه اسرائیل نام برد. از سوی دیگر بوریس جانسون، وزیر امور خارجه جدید خانم "می" نیز به شدت طرفدار اسرائیل است و حتی در دوران قبل از برجام، حمله هوایی اسرائیل به تأسیسات هسته ای ایران را امری ایده آل دانسته بود. پادشاهی های عربی خلیج فارس نیز در زمره کشورهایی هستند که از انتخاب خانم می و وزیر امور خارجه جدید او راضی هستند؛ چرا که سوابق جانسون نشان می دهد که او نیز همانند بسیاری از اعضای حزب محافظه کار بریتانیا نسبت به نقض حقوق بشر در کشور های این حوزه به خصوص در عربستان سعودی حساسیت چندانی ندارد و پترودلارهای این کشورها برای او دارای اولویت هستند.

در نهایت انتخاب خانم "می" به احتمال زیاد تغییرات چندانی در سیاست این کشور نسبت به جمهوری اسلامی ایران ایجاد نخواهد کرد. هر چند خانم می در دوران تصدی وزارت کشور بریتانیا، سه بار (در اول فوریه ۲۰۱۱، دهم اکتبر ۲۰۱۱ و ۲۴ ژانویه ۲۰۱۲ ) درخواست ویزای مریم رجوی، سرکرده گروهک منافقین را برای سفر به بریتانیا رد کرد و دلیل این امر را تروریستی بودن این سازمان و احتمال اعتراض ایران ذکر کرد، اما در بسیاری موارد نیز رویکرد مثبتی در قبال ایران نداشته است. ممانعت از بازگشایی سفارت بریتانیا در تهران و قرار دادن نام ایران در کنار داعش و معرفی کردن کشورمان به عنوان تهدیدی برای اسرائیل از جمله مواضع منفی نخست وزیر جدید بریتانیا علیه کشورمان هستند. رویکرد خصمانه بوریس جانسون وزیر امور خارجه وی به ایران و در مقابل دوستی و ارتباطات نزدیک وی با رقبای منطقه ای و دشمنان کشورمان نیز نشان می دهد که تغییرات صورت پذیرفته در بریتانیا تحولات مثبت چندانی در روابط کشورمان با پادشاهی متحده بریتانیا ایجاد نخواهد کرد.