سوریه غیر از اسد رهبر ندارد

دیپلماسی ایرانی: برای ششمین سال است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم را که در پی دیدارش با مقام های فعلی و سابق امریکایی نوشته است، منتشر می کند. امسال نیز بر اساس همان رویه دیپلماسی ایرانی تلاش دارد این یادداشت ها را ترجمه و منتشر کند. با این تفاوت که از لحاظ زمانی تلاش می شود نزدیک تر به زمان انتشار آن در روزنامه مرجع یعنی روزنامه النهار باشد و کاربردی ترین آنها در این جا انتخاب و منتشر شود. اهمیت این یادداشت ها در این است که به روز هستند و مطابق با تحولات جاری در منطقه تهیه شده اند و در آنها نکاتی مشاهده می شود که برای خوانندگان می تواند جذاب باشند.

در این جا قسمت چهارم آن را می خوانید: از مقام عالی رتبه سابق امریکایی که مسئولیت های مختلفی در کشورش دارد و بر روی بحران های خاورمیانه کار می کند، پرسیدم در اردن چه خبر است؟ گفت: «کشور امنیتی – نظامی شده یا به نوعی کشوری کاملا امنیتی شده است. پادشاه در آخر رئیس سازمان یا در راس سازمان امنیت است. حکومت و قدرت در اختیار اوست. البته امکانات لازم برای بی ثباتی در اردن موجود است. اما بی ثبانی اردن در هر شکلی خط قرمزی برای اسرائیل است.» گفتم: «خط قرمز ابدی نیست.» گفت: «برای اردن شبه ابدی است.» پرسیدم: «نظرت درباره رویای شارون که می گفت اردن کشور فلسطین است، چیست؟» جواب داد: «شاید هنوز بعضی ها این نظر را داشته باشند. اما اسرائیلی ها از این کار می ترسند. می گویند وقتش که برسد تبدیل به دو کشور فلسطینی می شود یکی در اردن خواهد بود و دیگری در اسرائیل.» پرسیدم: «از عملیات صلح میان اسرائیل و فلسطینی ها چه خبر؟» جواب داد: «نتانیاهو صلح را نمی خواهد. شاید شبه کشوری فلسطینی در آینده به وجود آید. راست های اسرائیلی آن را رد می کنند.» پرسیدم: «از پیشنهاد امریکایی ها از جمله یهودی های مشهور آنها که پیشنهاد داده اند حکومت خودگردان فلسطینی منحل شود و مطالبات فلسطینی ها به مطالبات شهروندانی در درون اسرائیل تبدیل شود، چه خبر؟ همان ایده ای که اخیرا سبب شده تا موضوع تشکیل دو کشور عملا منحل شود چرا که می گویند از لحاظ دموگرافیک فلسطینی ها می روند که به زودی به اکثریت برسند و از لحاظ نژادی آن منطقه را متحول کنند؟» جواب داد: «این پیشنهاد راه به جایی نمی برد. فلسطینی ها با وجود این که طرحی هوشمندانه است، آن را قبول نمی کنند.»

پرسیدم چه خبر از سوریه؟ جواب داد: «به سمت تجزیه واقعی رفته است و روس ها نیز جزئی از نیروهایشان از جمله نیروهای زمینی را از آن جا خارج کرده اند. اما نیروی هوایی روسیه در خدمت حمایت از بشار اسد باقی می ماند. شاید روسیه اسد را دوست نداشته باشد؟ اما اگر بماند چه چیزی را از دست می دهد؟ برعکس، تا حالا برده و می تواند از این هم بیشتر ببرد. ماندن اسد به مشکلی برای ایران تبدیل می شود. به هر حال نمی دانم از کنفرانس ژنو (مذاکرات میان نمایندگان حکومت سوریه با مخالفان) چه نتیجه ای به دست خواهد آمد. در میان خانواده اسد کسی مثل او مشروعیت ندارد تا بتواند جای او را بگیرد (پدرش، حافظ هم مشروعیت داشت). حکومت غیر از اسد رهبر ندارد مخالفان هم که اصلا رهبر ندارند.»

پرسیدم: «چه کسی رقه و موصل را از دست داعش پاکسازی می کند؟» جواب داد: «ما امریکایی ها، باید ما خودمان به همراه عناصر ارتش سوریه و مخالفان معتدل اگر توافق لازم به دست آید، داعش را در رقه و موصل بزنیم. روس ها شاید بمباران هوایی کنند اما آن را اشغال نمی کنند. امریکا هم نمی خواهد با ارتش زمینی آن جا را اشغال کند. شاید در این امر کردهای سوریه و مسیحی ها و بعضی از مخالفان کمک کنند. خنده دار است، نیست؟ در عراق این امریکا است که عملیات آزادسازی موصل از دست داعش را با عشایر سنی فرماندهی خواهد کرد.» پرسیدم: «آیا این امکان وجود دارد که اقلیمی سنی در سرزمین های جغرافیایی سوریه – عراق (رقه + موصل...) ایجاد شود؟» جواب داد: «فکر نمی کنم البته نمی دانم. اما ایجاد کشور "سنستان" می تواند خطرناک و فقیر باشد و با مشکلات بسیاری مواجه شود و به جایی برای افراط گرایی اسلامی و صادرات تروریسم تبدیل شود، ایجاد چنین چیزی به مصلحت هیچ کس نیست. شاید در آینده شیعه ها و کردهای عراق موصل را آرام کنند و آن را از دست داعش خلاص کنند. اما همیشه در آن جا، در عراق، نگرانی تسلط سنی ها بر شیعیان وجود داشته است. به هر حال، توافق میان اوباما با ایران اشتباه نخواهد بود.» پرسیدم: «نظرت درباره اوباما و سوریه و خاورمیانه چیست؟» جواب داد: «اوباما اصلا توجهی به خاورمیانه ندارد و این مساله نیز هیچ جایگاهی در دولت او ندارد. روسیه مشکلات بسیار دارد، در مسائل گوناگون فعلا در آستانه فروپاشی است. نمی تواند مقاومت کند. اوباما نمی خواهد نیروی نظامی ای خارج از اراضی امریکا حضور داشته باشد و درگیر چیزی شود. هدفش فقط جنگ با داعش است. این مساله سبب شد تا اسد زمان داشته باشد. اما این هم زیاد طول نمی کشد. روسیه نمی تواند بیش از این در سوریه کاری کند. اوباما روزها را سپری می کند تا از کاخ سفید برود بدون این که مجبور به دخالت نظامی در منطقه شده باشد، ممکن است دوباره امریکا وارد مرحله رکود اقتصادی (Recession) شود.»

پرسیدم: نظرت درباره روسیه و رهبر آن، ولادیمیر پوتین چیست؟ آیا او استراتژیست است یا فردی تاکتیکی؟ جواب داد: «بیشتر از تاکتیک است. محاسباتش را به خوبی انجام داد و دخالت کرد و برنده شد. اما ادامه این روند می تواند آزارش دهد.» پرسیدم: «آیا ممکن است به سمت سه کشور حوزه بالتیک برود و کاری که در اوکراین کرد و موفقیتی که در سوریه به دست آورد را دوباره تکرار کند؟» جواب داد: «فکر نمی کنم. سعی می کند بعضی از امور را در اروپای شرقی آرام کند. شاید بعدا مشکلاتی را با ترکیه یا آذربایجان به وجود آورد. شاید هم تبدیل به متحد کُردهای ترکیه شود. اما این کار آسانی نیست. ترکیه کشور بزرگ و مهم و عضو ناتو است.»

ادامه دارد...