در اجلاس استانبول چه گذشت؟

مدیرکل سیاسی و امنیت بین الملل وزارت امور خارجه در یادداشتی در خصوص سیزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی در استانبول نوشت: با وجود بیان سازنده رئیس جمهوری مبنی بر آنکه ایران مشکل عربستان نیست و عربستان مشکل ایران نیست بلکه مشکل تعصب، افراطی گری و تروریسم است عربستان تا لحظه آخر بر طبل اختلاف و تفرقه کوبید.

به گزارش ایرنا، حمید بعیدی نژاد در این یادداشت که در صفحه تلگرام خود منتشر کرد، نوشت: برجستگی سیاسی مهم سیزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی در استانبول اختلاف چهار کشور مهم منطقه یعنی عربستان و ایران از یک طرف و مصر و ترکیه از جانب دیگر بود. با وجود بیان سازنده آقای دکتر روحانی مبنی بر آنکه ایران مشکل عربستان نیست و عربستان مشکل ایران نیست بلکه مشکل تعصب، افراطی گری و تروریسم است، عربستان تا لحظه آخر بر طبل اختلاف و تفرقه کوبید.

بعیدی نژاد افزود: بر خلاف اختلافات ایران و عربستان که ماهیت منطقه ای دارد، اختلاف ترکیه و مصر ماهیتی عمدتا دو جانبه دارد. بعد از آنکه آقای السیسی به قدرت رسید آقای اردوغان این روند را کودتای رسمی علیه آقای مرسی رئیس منتخب مصر اعلام کرد. به دنبال این موضعگیری رابطه دو کشور بسیار تیره شد.

برنامه حضور پادشاه عربستان در ترکیه به گونه ای تنظیم شده بود که وی بعد از دیدار از قاهره و جلب توافق مصر، برای میانجی گری بین مصر و آنکارا در دیداری پنج روزه به ترکیه سفر کند. اما هیچ شواهدی که نشان دهد میانجیگری پادشاه عربستان برای بهبود روابط دو کشور مقرون به موفقیت بوده، دیده نشده است بلکه بر عکس شواهد نشان می دهد که روابط خصمانه دو طرف کماکان ادامه دارد.

در این حال عربستان با سوء استفاده از حوادث حمله به سفارت این کشور در تهران، با جمع کردن تمامی قوای سیاسی و اقتصادی خود، اصرار نمود که بندهایی را که پیش از این اجلاس اضطراری وزیران خارجه کشورهای اسلامی برای تقبیح حمله به سفارت و دخالت ایران در کشورهای منطقه تصویب نموده بود به تایید این اجلاس هم برسد. با مخالفت ایران و عدم حمایت برخی دیگر از اعضاء، اجلاس نتوانست در خصوص تصویب این بندها به اجماع برسد ولی با فشار سعودی و هم پیمانانش بدون اجماع بندها وارد اعلامیه نهایی شد. در خصوص بحث حزب الله نیز علیرغم آنکه عربستان اصرار داشت که مانند مصوبه اخیر اتحادیه عرب، اینجا نیز حزب الله به عنوان گروه تروریستی شناسایی شود، با توجه به مخالفتهای اعضا با این موضع، اجلاس نهایتا تنها به محکومیت برخی اقدامات تروریستی حزب الله بسنده کرد. این موضعگیری نیز البته به دلیل مخالفتهای ایران، لبنان و عدم همراهی سه کشور دیگر با اجماع کشورها روبه رو نشد.

در جلسه اختتامیه آقای اردوغان برای عدم انجام هرگونه بحث در مورد این بندها، چهار سند اصلی اجلاس پیرامون: ١- اعلامیه فلسطین، ٢-برنامه دهساله سازمان، ٣- بیانیه کلی استانبول و ٤- بیانیه تصمیمات نهایی اجلاس، را بدون قرائت محتوای هیچیک یک از آنها با سرعت تمام به تصویب رسانید.

یکی از ضعیفترین نمونه های عملکرد دبیرخانه و ریاست اجلاس در بخش نهایی اجلاس، برگزاری بحثی مربوط به جلب کمکهای داوطلبانه اعضا بود که قبلا در برنامه کار اجلاس هم قرار داده شده بود.

در این بخش دبیرکل سازمان ابتدا با اشاره به مشکلات مالی سازمان درخواست کرد که کشورهای عضو علاوه بر پرداخت سهمیه های خود با حمایتهای مالی داوطلبانه نیز سازمان را در انجام ماموریتهای خود یاری کنند. رئیس جمهور ترکیه نیز اضافه کرد از میان 57 کشور عضو سازمان فقط 20 کشور سهمیه های خود را بموقع می پردازند و رئیس کنفرانس و دبیر خانه پیشنهادمی کنند که در همین جلسه کشورهای عضو ضمن اعلام تعهد به پرداخت سهمیه های خود، به طور داوطلبانه مبالغی را نیز به عنوان کمک به سازمان اعلام کنند. آقای اردوغان اعلام کرد که وی به عنوان اولین داوطلب، یک میلیون دلار به دبیرخانه سازمان و یک میلیون دلار به برخی از سازمانهای تخصصی سازمان اختصاص می دهد. اما با وجود درخواستهای مکرر دبیرکل و ریاست کنفرانس هیچ کشوری داوطلب کمک نشد و برای شکست این سکوت منفی فقط عربستان اعلام کرد که به عنوان میزبان دبیرخانه سازمان، خود بطور جداگانه برای تعیین میزان و نوع کمک با دبیرخانه تماس خواهد گرفت.

سپس اجلاس در هاله ای از سکوت که به نوعی به معنای فقدان اشتیاق اعضا به مشارکت در برنامه های دبیرخانه سازمان بود پایان یافت.