تداوم بحران مشروعیت در جهان عرب

دیپلماسی ایرانی: خاورمیانه با چالش های عدیده و هولناکی مواجه است؛ تروریسم و افراط گرایی، جنگ داخلی و مداخله خارجی، فرقه گرایی، فساد و اقتدارگرایی عمده مشکلاتی هستند که در خاورمیانه فراگیر شده اند. بنیاد کارنگی در تحقیقی نظر بیش از 105 کارشناس جهان عرب را در مورد چگونگی حل این مشکلات و نقش بازیگران خارجی مانند ایالات متحده پرسیده است.

مشروعیت حکومت ها

همه کارشناسان تقریبا به شکل متفق القول به شدت از حکومت های مستقر در کشور خود و پاسخ آنها به مشکلات جاری ناراضی هستند.

این نارضایتی ها موارد زیادی از جمله عدم رضایت از اقتدارگرایی، نظامی گری، فساد، رابطه مندی به جای ضابطه مندی و مداخله خارجی را شامل می شود. این نارضایتی شدید حاکی از عدم وجود قرارداد اجتماعی معنی دار میان دولت و ملت در کشورهای خاورمیانه و عدم وجود درکی مشترک در مورد ملزومات احیای جامعه است.

اولویت دادن به دغدغه های محلی

علی رغم همه چالش های ژئوپلتیکی منطقه، بحران حاکمیت جاری در منطقه، توجه کارشناسان را به دغدغه ها و مسائل محلی و درونی کشورها جلب کرده است. در حالی که هیچ اتفاق نظری میان دلایل بحران در منطقه و در کشورهایشان در میان کارشناسان وجود ندارد. چالش های داخلی اقتدارگرایی، فساد و عدم مسئولیت پذیری مهم ترین موضوعاتی هستند که کارشناسان پرداختن به آنها را ضروری خوانده اند. این موضع نشان می دهد که با گذشت 5 سال از بهار عربی، مشروعیت همچنان موضوعی جدی است که دولت ها با آنها مواجه هستند.

چشم انداز دموکراتیک

اکثر کارشناسان دموکراسی را نه به عنوان یک هدف، بلکه به عنوان ابزاری برای مقابله با فساد و ارتقاء مسئولیت پذیری مفید می دانند. اگرچه کارشناسان به شکل قابل توجهی از دموکراسی نمایندگی حمایت می کنند، اما آنها خواهان تمیز میان نهادهای دموکراتیک واقعی و نهادهای صرفا نمادین هستند. کارشناسان بر این باور هستند که ارتباطی مستقیم میان عدم وجود کثرت گرایی سیاسی و اشاعه افراط گرایی در خاورمیانه وجود دارد.

اکثر کارشناسان نارضایتی شدیدی از عملکرد دولت ها مستقر در کشورهای خود دارند. در پاسخ به این سوال که آیا آنها از عملکرد دولت خود راضی هستند یا خیر، 84 نفر پاسخ منفی داده اند.

اگرچه کارشناسان برجسته جهان عرب که در این تحقیق شرکت داشتند، عمدتا دموکراسی نمایندگی را بهترین الگوی سیاسی برای کشورهایشان خوانده اند، اما برخی نیز آن را مناسب خاورمیانه نمی بینند. به طور مثال برخی معتقدند که این نوع از نظام های سیاسی ریشه در خاورمیانه ندارد و شکست آن در منطقه در گذشته ثابت شده است.

در پاسخ به این سوال که آیا دموکراسی را برای کشورهای خود پسندیده می بینند یا خیر، تنها 6 نفر پاسخ منفی داده اند.

عمده کارشناسانی که نظر آنها در این تحقیق پرسیده شده، خواهان شکل گیری ارتش هایی قوی در کشورهای خود شده اند. با این حال، کارشناسان خواهان محدودیت نقش آنها به دفاع خارجی شده اند. نزدیک به دو سوم کارشناسان صراحتا با نقش داشتن نظامیان در حکومت مخالفت کرده اند. با وجود تهدیدات فزاینده امنیتی تنها یک نفر از هر پنج نفر از نقش مستقیم نظامیان در ایجاد ثبات داخلی و یا حفظ سیستم سیاسی حمایت می کنند.

دیدگاه کارشناسان در مورد سیاست و جایگاه دین نسبت به دیدگاه عمومی متفاوت است. بیشتر کارشناسان تمایل بیشتری به سمت لیبرالیسم داشته و خواهان جدایی دین و نهادهای سیاسی هستند. تقریبا از هر ده نفر، شش نفر مخالف نقش مقامات مذهبی در دستگاه های حکومتی هستند.

منبع: بنیاد کارنگی / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 25