نبرد اصلی روحانی شروع شده است

نویسنده: متیو مک اینیس *

دیپلماسی ایرانی: زمانی که باراک اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده در روز 16 ژانویه، اجرای توافق هسته ای را اعلام کرد، هیچ کس به اندازه رئیس جمهور روحانی مشعوف نبود. رئیس جمهور ایران قسمت عمده ای از سرنوشت سیاسی اش را منوط به اجرای برجام، لغو تحریم های هسته ای و جهش اقتصاد کشور کرده بود. اما موفقیت در سیاست ایران با موانعی همچون رقبای قدرتمند روبرو است. آیا برنامه های روحانی با چالش های اقتصادی گسترده و انتخابات حیاتی ماه فوریه از نابودی نجات می یابد؟

روز اجرای توافق یک پیروزی برای دولت روحانی بود. رئیس جمهور از آن با عنوان «صفحه ای طلایی» در تاریخ ایران یاد کرد. دستیابی به هدف سمبلیک لغو تحریم ها قبل از انتخابات مجلس و خبرگان در 26 فوریه به افزایش احساسات عمومی به نفع وی کمک کرده است. روحانی همچنان به استفاده از تبعات گسترده توافق و تلاش های دیپلماتیک اش ادامه می دهد.

با این حال مقامات تهران برخی از تصمیماتشان در حوزه های مهمی همچون بودجه سال جدید و برنامه ششم توسعه را تا روز اجرای توافق به تاخیر انداختند. این موارد به همراه مدل قراردادهای جدید نفتی موجب برانگیخته شدن بحث های جدی میان روحانی و متحدینش با محافظه کاران بر سر چگونگی مشارکت ایران در بازارهای جهانی و بازسازی اقتصادش شده است. چه شرایطی باید برای شرکت های خارجی خواهان مشارکت در بخش انرژی و صنعت ایران تعیین شود؟ کدام بخش اقتصاد نیازمند بیشترین اصلاحات است؟ پول های حاصل از فروش نفت و لغو تحریم ها چگونه باید هزینه شود؟

هم بودجه و هم برنامه توسعه سرانجام روز 17 ژانویه به مجلس فرستاده شد. رئیس جمهور همچنین می داند که این چالش ها همراه با انتظارات فزاینده مبنی بر رشد سریع و کاهش تورم پس از لغو تحریم ها است. (گزارش جدید صندوق بین المللی پول نشان می دهد که رشد تولید ناخالص داخلی ایران در سال آینده 0.5 و تورم در حدود 15 درصد خواهد بود.) بحث عمومی درباره نیاز ایران به پیشرفت نه تنها منجر به جنجال سیاسی قبل از انتخابات فوریه شده است، بلکه زمان باقی مانده از ریاست جمهوری روحانی و دوره دوم وی را هم در انحصار خود نگه داشته است.

روحانی در هفته قبل همچنین با یک شکست بزرگ روبرو شد، زمانی که حدود 60 درصد از کاندیداهای انتخابات مجلس توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شدند. قسمت عمده ای از کاندیداهای اصلاح طلب و حدود 50 نفر از نمایندگان کنونی رد صلاحیت شدند.

روحانی در واکنش اعلام کرد که از «تمام اختیاراتش» برای رسیدگی به رد صلاحیت ها استفاده خواهد کرد. آن گونه که خبرگزاری های ایرانی گفته اند روحانی و علی لاریجانی، متحد قدیمی اش و رئیس مجلس قرار است با شورای نگهبان در رابطه با این موضوع مذاکره کنند.

پس از اعلام وزارت خزانه داری ایالات متحده در 17 ژانویه مبنی بر تحریم 11 نفر مرتبط با برنامه موشک بالستیک تهران، جواد ظریف، وزیر خارجه تحریم های جدید را «غیرقانونی» خواند و سردار حسین دهقان، وزیر دفاع هم اعلام کرد ایران در واکنش قابلیت های موشکی اش را تقویت می کند. روحانی می دانست که این اقدامات از سوی ایالات متحده صورت خواهد گرفت و درباره آن خوشحال نیست هر چند که هیچ گونه تاثیری بر برنامه اقتصادی وی ندارد.

اگر نقطه روشنی پس از روز اجرای توافق برای روحانی وجود داشته باشد، این است که تحریم های جدید تاثیری بر برجام نداشته است. دولت ایران همچنان متعهد به توافق است و قصد نقض آن را ندارد. اما رئیس جمهور همچنان در هفته ها و ماه های پیش رو با شرایط سختی روبرو است. با لغو تحریم ها، نبرد اصلی برای احیای اقتصادی و سیاسی ایران تازه شروع شده است.

* عضو موسسه آمریکن اینترپرایز

منبع: نشنال اینترست/ مترجم: حسین هوشمند