مردم ناامیدانه از برجام حمایت می‌کنند

نویسنده: باربارا اسلاوین

دیپلماسی ایرانی: نتایج یک نظرسنجی نشان می دهد که با گذشت یک سال از توافق هسته ای میان ایران و ۱+۵ مردم از پیشرفت اقتصادی کشورشان ناامید شده و نسبت به پایبندی آمریکا به تعهداتشان به دیده شک می نگرند. نتایج نظرسنجی نشان می دهد که مردم تا حدودی به رئیس جمهور پیشین یعنی محمود احمدی نژاد متمایل شده اند.

نتایج یک نظرسنجی تلفنی که از سوی شرکتی با نام ایران-پل وابسته به دانشگاه مریلند، انجام شده نشان می دهد که مردم انتظارات زیادی از برجام داشته و نتوانستند موانعی را که ایران در جذب سرمایه گذاری خارجی و پیوند مجدد با بانک های خارجی و افزایش اشتغال با آن مواجه بوده، درک کنند.

یکی از مهم ترین یافته های این نظرسنجی حکایت از بالا رفتن قابل توجه آگاهی عمومی در مورد برجام دارد. سال گذشته اکثر ایرانیان (۶۲.۲ درصد) تصور می کردند که همه تحریم های آمریکا علیه ایران به یک باره با توافق لغو خواهد شد، اما هم اکنون تنها ۲۳.۴ درصد این گونه می اندیشند. (آمریکا تنها با لغو تحریم های ثانویه موافقت کرده بود.)

۷۲ درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی اعلام کرده اند آن ها به پایبندی آمریکا به تعهدات خود اعتماد ندارند. این آمار در سپتامبر گذشته ۴۱ درصد بوده است. طبق این نظرسنجی ۶۶.۱ درصد باور دارند که آمریکا درصدد استفاده از روش هایی دیگری است تا بتواند اثرات منفی ناشی از تحریم ها را حفظ کند. حدود سه چهارم شرکت کنندگان یعنی ۷۴.۷ درصد باور دارند که آمریکا تلاش می کند اجازه ندهد دیگر کشور ها به عادی سازی روابط اقتصادی و تجاری خود با ایران بپردازند.

این دیدگاه عمومی می تواند جایگاه مخالفان توافق را در داخل ایران تقویت کند. به گفته ابراهیم محسنی، یکی از پژوهشگران مرکز مطالعات بین المللی و امنیتی دانشگاه مریلند و از طراحان این نظرسنجی، ایرانیان انتظارات بسیار زیادی دارند اما احساس می کنند که هیچ امتیاز ملموسی در مقابل محدودیت های هسته ای اعمال شده دریافت نکرده اند. محسنی هشدار می دهد که اگر مردم شاهد نتایج اقتصادی واقعی توافق نباشند، توافق، مذاکره کنندگان و رویکرد سیاست خارجی که منتهی به آن شد در معرض خطر قرار می گیرد.

از زمان اجرایی شدن برجام، بازگشت مجدد ایران به اقتصاد بین المللی با سرعت کم صورت گرفته زیرا محدودیت های آمریکا برای شرکت های آمریکایی و مبادله مالی با ایران همچنان باقی مانده و شرکت های خارجی مبادله با ایران را در این شرایط هنوز خطرناک می بینند.

دیوید لیمپتون، یکی از کارکنان ارشد صندوق بین المللی پول اخیرا مشکلاتی که ایران بعد از برجام با آن ها مواجه بوده را با مشکلات کشورهای اروپای شرقی بعد از سقوط اتحاد جماهیر شوروری مقایسه کرده است. ایرانیان هم اکنون نسبت به زمان امضای توافق در مورد ابعاد اقتصادی آن واقع بین تر و در عین حال بدبین ترند.

بر اساس یافته های این نظرسنجی سه چهارم شرکت کنندگان باور دارند که کیفیت زندگی آن ها از زمان امضای توافق بهبود نیافته، اگرچه ۶۶ درصد نسبت به پیشرفت هایی در آینده امیدوارند. در حال حاضر تنها ۴۲.۲ درصد باور دارند که اقتصاد در حال بهبود است. در نظرسنجی انجام شده در آگوست این آمار ۵۷.۴ درصد بود. مقامات ایرانی بر ادامه مشکلات اقتصادی به ویژه ایجاد اشتغال باور دارند.

مرکز آمار ایران نرخ بیکاری را ۲.۵ میلیون نفر یعنی معادل ۱۱ درصد نیروی کار اعلام کرده که رشد چهار دهم درصدی را نسبت به سال گذشته نشان می دهد. با این حال، مرکز پژوهش های مجلس آمار بیکاران را ۶.۵ میلیون نفر اعلام کرده است.

اگرچه دولت روحانی توانسته نرخ تورم را تک رقمی کرده و کشور را از رکود خارج کند، نرخ رشد و نرخ اشتغال پایین محبوبیت وی را خدشه دار کرده و حمایت از رئیس جمهور پیشین را زیاد می کند.

در حالی که ۶۱ درصد ایرانیان دیدگاهی بسیار مثبت نسبت به روحانی پس از امضای برجام داشتند، این آمار هم اکنون به ۳۸ درصد رسیده است.

انتظار می رود که دوره چهار ساله رئیس جمهور بعدی نیز در دست روحانی باشد. طبق این نظرسنجی ۴۵ درصد اعلام کرده اند که مجددا به وی رای خواهند داد. این در حالیست که ۳۶.۷ درصد اعلام کرده اند که احمدی نژاد را ترجیح می دهند. این آمار در ماه می ۲۰۱۵ تنها ۱۰.۱ درصد را نشان می داد.

نگاه ایرانیان به آمریکا نیز بد تر شده است. در حالی که اکثریت از تجارت، مبادلات آکادمیک، فرهنگی، ورزشی و رفت و آمد گردشگران حمایت می کنند، ۷۲.۹ درصد از مردم ایران نگاه مطلوبی به آمریکا ندارند. این آمار در سال گذشته ۶۶.۶ درصد بود.

اکثریت ۵۴ درصدی جامعه آماری مورد استفاده با همکاری نظامی با آمریکا برای مبارزه با داعش مخالف بوده اند. با همه این ها ایرانیان هم چنان با اکثریت ۶۲.۶ درصدی در مقایسه با آمار ۷۶.۶ درصدی سال گذشته از برجام حمایت می کنند.

۵۵.۳ درصد از شرکت کنندگان باور دارند که توافق هم برای ایران و هم طرف های مقابل سودمند بوده است اما این دیدگاه نیز در ایران در حال گسترش است که مذاکره کنندگان آن ها بیش از اندازه امتیاز داده اند. طبق نظرسنجی جدید ۵۱.۴ درصد معتقدند که ایران امتیازاتی اساسی واگذار کرده است.

یکی دیگر از آمارهای جالب برآمده از این نظرسنجی در مورد دیدگاه منفی مردم به عربستان است که هم اکنون به ۹۰ درصد رسیده است. در می ۲۰۱۵ این آمار ۷۱.۳ درصد بود. این موضوع را می توان به کشته شدن صد ها ایرانی در مراسم حج سال گذشته و اعدام شیخ نمر مربوط دانست. دو کشور از طرف های مختلفی در جنگ های نیابتی در منطقه حمایت می کنند.

اکثریت مردم معتقدند که ایران می تواند نقش خود را در منطقه گسترش دهد و حدود ۶۴.۳ درصد هم از اعزام نیرو برای کمک به بشار اسد در سوریه حمایت می کنند. با این وجود ۸۱ درصد هم از شرکت ایران در مذاکرات دیپلماتیک برای پایان دادن به جنگ داخلی در سوریه حمایت می کنند.

در حال حاضر محبوب ترین چهره سیاسی ایران روحانی است که نگاه مثبت به وی ۸۱.۹ درصد است. پس از وی محمدجواد ظریف با ۷۷.۳ درصد و پس از آن قاسم سلیمانی با ۷۵.۵درصد قرار دارد. نکته جالب این است که نگاه مثبت به روحانی و ظریف نسبت به گذشته کاهش۷ و ۱۲ درصدی یافته و نگاه مثبت به سردار سلیمانی افزایش ۳ درصدی یافته است.

محبوبیت محمدباقر قالیباف شهردار تهران هم روندی صعودی داشته و از ۶۷.۶ درصد به ۷۳.۲ درصد رسیده است. محبوبیت رئیس جمهور پیشین ایران هم از ۵۷ درصد در ژانویه به ۶۵.۳ درصد در ماه گذشته رسیده است.

منبع: المانیتور / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی /۲۵