مسقط بر سر دو راهی تهران و ریاض

دیپلماسی ایرانی: عمان در میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس همواره بهترین ارتباط را با ایران داشته است. اتحاد مسقط با تهران باید در چارچوب رویکرد مستقل عمان به سیاست خارجی ذیل رهبری سلطان قابوس درک شود.

از زمانی که سلطان قابوس در سال 1970 قدرت را به دست گرفته تلاش کرده است که منافع متعارض همسایگان قدرتمند خود را، بدون این که برای خود دشمن تراشی کند، متوازن نماید. یکی از مهم ترین مولفه های سیاست خارجی عمان حفظ همزمان اتحاد با عربستان و ایران، به جای انتخاب کردن یکی از این دو رقیب منطقه ای بوده است.

افزایش تنش ها میان ایران و عربستان در اوایل سال میلادی، آزمونی برای عمان در حفظ بی طرفی استراتژیک خود است. در شرایط جدید، عربستان درصدد است که متحدان خود را مقابل ایران قرار دهد.

در مقطع حساس کنونی نیز که تنش های فرقه ای - مذهبی به اوج خود رسیده، عمان باز هم بر آن است که رویکرد معتدل خود را حفظ کند. رهبران عمان اگر چه حمله به سفارت عربستان در تهران و مشهد را محکوم کردند، اما مسقط بر خلاف سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس، به قطع و یا کاهش روابط دیپلماتیک خود با ایران اقدام نکرد. در مقابل، یوسف بن علوی بن عبدالله، وزیر خارجه عمان به همراه سعود بن احمد البروانی، سفیر این کشور در تهران با مقامات ایرانی دیدار کرده و در مورد این بحران به گفتگو نشستند.

به عقیده مقامات عمان، افزایش تنش ها میان تهران و ریاض می تواند منافع ملی این کشور در خاورمیانه را در معرض تهدید قرار دهد. در سال گذشته، مسقط تلاش های گسترده ای برای پیشبرد گفتگوها در مورد جنگ سوریه و یمن انجام داد. در شرایط فعلی، عربستان به همراه ۹ متحد خود روابط دیپلماتیک خویش را با ایران قطع کرده یا کاهش داده است. رهبران مصر و ترکیه نیز در این دعوا طرف عربستان را گرفته اند. این بحران دیپلماتیک می تواند به شکل جدی اقدامات کوچک انجام شده برای برقراری صلح در سوریه و یمن را از میان ببرد.

منافع ملی عمان

عمان و ایران در مالکیت تنگه استراتژیک هرمز با یکدیگر مشترک هستند، بنابراین مشخص است که مسقط از کاهش تنش ها میان ایران و شورای همکاری خلیج فارس استقبال خواهد کرد. تامین تقاضای انرژی مسقط از جانب ایران نیز موضوع دیگریست که نباید مورد غفلت واقع شود. پروژه انتقال گاز با استفاده از احداث خطوط لوله زیردریایی میان ایران و عمان هم اکنون در حال اجرا است. عمان که به اندازه سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از منابع نفت و گاز بهره مند نیست، واردات گاز ایران را هدفی مهم، به لحاظ اقتصادی و ژئوپلتیکی قلمداد می کند. به لحاظ مذهبی نیز اکثریت مردم عمان به فرقه اباضیه تعلق دارند و تشدید اختلافات مذهبی در منطقه را به نفع جهان اسلام نمی دانند.

عمان: تنها دوست وفادار ایران در شورای همکاری خلیج فارس

پیوندهای تاریخی مسقط و تهران درک ویژه عمان از ایران و نقش آن در نظم ژئوپلتیکی خلیج فارس را شکل می دهد. نگاه عمان به ایران به مثابه همسایه ای است که صرفنظر از نوع نظام سیاسی حاکم در تهران، همکاری با آن ضروری است.

البته این به آن معنی نیست که منافع دو کشور کاملا همراستا است و تهران و مسقط هیچ گونه مشکلی با یکدیگر ندارند. بعد از وقوع انقلاب در ایران، نگاه مقامات عمان و ایران به حضور نظامی آمریکا در منطقه و نقش آن متفاوت بوده است. عمان، به عنوان یکی از متحدان نزدیک غرب، همواره به نیروی دریایی غرب برای حفظ منافع امنیتی خود متکی بوده است. این در حالی است که مقامات ایرانی همواره حضور نظامی آمریکا در منقطه را ریشه بی ثباتی و ناامنی معرفی کرده اند.

با همه این اختلافات، مقامات عمان بر این باورند که بهترین راه حل مشکلات موجود میان اعراب و ایران گفتگو است. بدون شک، قطع رابطه چندی از کشورهای عرب منطقه با ایران می تواند به معنی شکست تلاش های عمان در زمینه پیشبرد گفتگوهای سازنده باشد.

پیامدهای افزایش تنش ها میان ایران و عربستان بیشتر از آن چیزی است که تصور می شود. با این حال، عمان به عنوان متحد ایران و عضو شورای همکاری خلیج فارس، تنها بازیگری است که از پتانسیل لازم برای کاهش تنش ها برخوردار است.

منبع: المانیتور/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 25