آمریکا به جای عربستان، طرف ایران را گرفت

نویسنده: جاش روگین و الی لیک

دیپلماسی ایرانی: همزمان با گرم شدن جنگ سرد میان ایران و عربستان سعودی، دولت باراک اوباما در تلاش است تا طرف هیچ کدام از طرفین را نگیرد، اما اقداماتش چیز دیگری را نشان می دهد و کاملاً به نفع تهران است.

با اعلام دولت سعودی در روز شنبه مبنی بر اعدام 47 زندانی که در میان آنها روحانی محبوب شیعه هم حضور داشت، وزارت خارجه ایالات متحده دو کار را انجام داد. اول، ابراز نگرانی از اقدامات ریاض که موجب تشدید تنش های فرقه ای می شود. سپس تماس تلفنی جان کری وزیر خارجه با جواد ظریف، همتای ایرانی اش بود که به وی توصیه کرد تا تنش ها افزایش نیابد.

سخنگوهای کاخ سفید و وزارت خارجه روز دوشنبه اعلام کردند که ایالات متحده جانب هیچ کدام از طرفین را نمی گیرد و کری هم با عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان سعودی تلفنی صحبت کرد. اما دیپلمات های آمریکایی و عربی به ما می گویند که متحدین آمریکا در خلیج فارس که نگران تهدید ایران هستند، اوضاع را به گونه متفاوتی می بینند.

وزارت خارجه پیش از این از عربستان سعودی به خاطر اعدام ها و عملکرد حقوق بشری انتقاد کرده بود. اما این بار، جان کربی، سخنگوی وزارت خارجه ادعای سعودی ها مبنی بر این که دولت ایران عامل حمله به سفارتخانه بوده است را نادیده گرفت و در ابتدای بیانیه اش اعلام کرد که ایران تعدادی از مسببین این حادثه را بازداشت کرده است.

علاوه بر این سعودی ها مدعی اند که این بار انتقادات ایالات متحده ناروا است چون نمر النمر اقدامات تروریستی انجام داده است. الجبیر روز یکشنبه گفت: «ما هر گونه انتقاد نسبت به سیستم قضائی پادشاهی را رد می کنیم. مگر چه شده، کسی که عملیات تروریستی برای کشتن افراد بی گناه را هدایت می کرد، محاکمه شده است.»

پس از تصمیم عربستان سعودی برای قطع روابط دیپلماتیک و پایان دادن به پروازهای تجاری با ایران، بحرین و سودان هم روابطشان را قطع کردند و امارات هم سطح روابطش را کاهش داد. یک دیپلمات ارشد خلیج فارس به ما گفته که انتظار می رود کشورهای عرب سنی دیگری هم از این اقدام پیروی کنند.

ریشه اصلی مشکل کشورهای عرب سنی، توافق هسته ای است که تابستان گذشته میان ایران و کشورهای غربی به دست آمد. وقتی کاخ سفید توافق را به کنگره و متحدین خاورمیانه اش ارائه داد، پیام کاملاً مشخص بود: هیچ چیزی در توافق وجود ندارد که مانع از اعمال تحریم های غیرهسته ای علیه ایران توسط ایالات متحده شود.

هفته گذشته وزارت خزانه داری در آخرین لحظات اجرای تحریم علیه 11 شرکت و فرد را متوقف کرد که به دولت ایران در زمینه توسعه برنامه موشکی اش که نقض تحریم های سازمان ملل است، کمک کرده اند. مقامات وزارت خزانه داری به قانونگذاران گفته بودند که تحریم های جدید 30 دسامبر اعلام خواهند شد، اما بعداً از اعلام آن خودداری کردند.

کارکنان کنگره می گویند وزارت خارجه پس از اعتراض دولت ایران، در آخرین دقایق در این رابطه مداخله کرده است. یک مقام ارشد به ما گفته این تحریم ها از بین نرفته است و ایالات متحده در حال کار بر روی موضوعات باقی مانده است، اما جزئیاتی از جدول زمانی آن ارائه نداد.

یک هفته قبل از آن کری در نامه ای که به ظریف نوشته بود به وی اطمینان داد که دولت اوباما می تواند محدودیت های جدید در قانون تصویب شده کنگره که به موجب آن افرادی که به ایران سفر کرده اند باید برای سفر به آمریکا ویزا تهیه کنند را نادیده بگیرد. دولت ایران پیش از این گفته بود که این مسئله موجب نقض توافق هسته ای می شود.

روز دوشنبه جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید به تلاش های جان کری برای برگزاری مذاکرات به منظور دستیابی به راه حل سیاسی برای سوریه که شامل ایران هم می شود به عنوان نمونه ای از این که ایالات متحده نقشی سازنده در پر کردن شکاف های فرقه ای میان کشورهای قدرتمند سنی و شیعه منطقه دارد، اشاره کرد. وی می گوید: «ایالات متحده در هدایت تلاش های بین المللی برای جمع کردن همه طرفین برای دستیابی به راه حلی سیاسی درباره سوریه به موفقیت دست پیدا کرده است.»

با این وجود برخی از تحلیلگران معتقدند که اقدام کری در زمینه فرآیند صلح سوریه که منوط به همکاری ایران و عربستان با یکدیگر است، غیرسازنده است. چون در جلسه اول وزرای ایران و سعودی یکدیگر را متهم به حمایت از تروریسم کردند.

مطمئناً سعودی ها با اقدامات اخیرشان سیگنال فرستاده اند. در مقطع کنونی پیام واضح تر از این نیست. اگر اوباما، ایران را مجازات نمی کند، عربستان سعودی این کار را می کند.  

منبع: بلومبرگ ویو/ مترجم: حسین هوشمند